Pôa Phạm Thanh - Ngế xiâm pơkuâ rak ngăn Khu pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok ki dâi le\m Măng Deang, tơring Kon Plong ăm ‘nâi: ‘’ Nôkố, pía tâng xuăn hiăng hmâ pêt hên. Laga tơdroăng pêt pía tung kơ’lo kố xuân cho rôh apoăng châ xúa pêt tung kong pơlê. Pêt tung kơ’lo ai hên tíu ki tơ ê tâ tâng vâ pơchông [ă túa pêt tiah hmâ, malối gá tơ’lêi hlâu ăm tơdroăng rak ngăn’’.

Túa pêt pía tung kơ’lo châ Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó kơchâi reăng Phương Quỳnh Đà Lạt pêi pêt a tơdế khế 3/2020 [ă vâ chê 2.900 xiâm, pêt a tơnêi rơdâ 1.000m2 a thôn Măng Deang, pơlê kân Măng Deag, tơring Kon Plong. Tâi tâng kơxo# liăn ‘no vâ rôe mâu hlâm, kế ki tá vâ pêt, mâu kơ’lo têa, môtơ, kơmăi ki vâ răk ngăn, phon rơvât sinh hok, hdrê pêt... ai lối 600 rơtuh liăn.

Tiô pôa Ngô Nguyên Lộc, Ngế xiâm pơkuâ ngăn Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó Kơchâi reăng Phương Quỳnh Đà Lạt, pêt pía tâng xuăn tung a kơ’lo cho kih thuât pêt [ă kơmăi ai têa pơkeăng ki ai trếo kơhiâm [ă ai mâu trếo tơtro hlối hơ’lâk [ă têa, tung mê, ôh tá ai trếo pơkeăng ki pro ăm kơchâi plâi xông kân rơdêi, oh tá ai pơkeăng kơdê ôa hdrong. Têa trếo ki mê châ hrik ing tíu hdoăng têa mơ’no ăm lo tiô klo\ng chhá, klêi mê,  ăm têa hiu luâ mâu rêi dêi loăng ki pêt [ă klêi mê têa vêh hiu troh dêi a kơthung hdoăng têa nếo, hmôu pơ klêng tê tiah mê. Kơnôm ing mê kơxái pía kô châ hrik mâu trếo kơhiâm vâ mơ’drêh dêi kơchâi plâi.

Nôkố, ai 2 túa pêt pía tâng xuăn tung kơ’lo mê cho pêt a kơ’lo ki trá  [ă tung kơ‘lo cho túa pêt vâ rak kơchâi plâi ki vâ tơ’mot trếo kơhiâm. Túa pêt a tơdrá trá mê cho túa pêt ki hmâ hlo a hên mâu rơpo\ng kuăn pơlê [ă khu mơdró pêi pro. ‘Na túa pêt pía tâng xuăn [ă hlâm xua kơmăi kơmok ki pêt tung kơ’lo tơ’mot ăm kơchâi plâi trếo kơhiâm, cho túa pêt ki nếo [ă hên kuăn pơlê, khu mơdró, malối [ă kong pơlê Kon Tum rơhêng vâ pêi pro.

Tiô pôa Phạm Thanh, pêt pía tâng xuăn [ă hlâm tiô túa pêt tung kơ’lo mơ’no têa lo xêh tơ’mot ăm kơchâi plâi trếo kơhiâm kum ăm loăng plâi ki pêt xông kân [ă rơdêi, kơxo# loăng plâi pêt ki rêh gá kơpêng 95%, châ xo hên sap ing 40-50% [ă hâi khế pêt re\ng châ xo tâng 10 hâi tâng vâ pơchông [ă pêt a tơdrá ki trá:

‘’Pêt pía [ă hding hlâm, tiô túa pêt tung kơ’lo trá tơdrá ăm têa lo xêh tơ’mot trếo kơhiâm kô tâk 5 rôh/hơnăm, hơ’leh túa pêt tiah hdrối nah bu châ 3 rôh/hơnăm. Vâ rak ngăn 1 ha kơxái pía pêt bú kal ai 1 ngế ko\ng nhân. Klêi mơnhên ngăn ki re\ng kân dêi kơxái pía, mơngế cheăng kô chiâng hơ’lêh ngăn, ‘mot tơ’nôm trếo kơhiâm ăm loăng tiô tơná púi vâ môi tiah  ju hlâm dâp a‘nâi, pro tâk ki kơtăn pơla loăng, ki hngăm lơ pro tâk ki ngeăm ăm plâi. Gá kô tơ’lêi hên tâ tâng vâ pơchông [ă túa pêt a tơdrá. Malối, pêt [ă kế ki trá ối ai mâu kơmeăn ing kế trá tâng ôh tá châ pêi krúa kơdê kơmeăn hdrối, ‘na túa pêt [ă hlâm tung kơ’lo mơ’no têa tôh tơ’mot trếo kơhiâm mê ôh tá hlo ai pơreăng kâ ‘nhiê’’.

Pôa Thanh xuân tối pơchân, maluâ pêt tung hngêi hlâm ôh tá ai hdrong kâ ‘nhiê la tung pơla rak ngăn xuân thế tơtro\ng ‘na kong prâi. Kong prâi rơdâm hên kô ai pơreăng, malối mâu pơreăng ôa rơbông, têa ngêa kơpêng hlá. Pơreăng ôa rơbông hmâ hlo kâ ’nhiê a pơla kơxái pía ki ối hdrêng sap ing 5-6 kơtâ hlá tơngi klêng. Vâ kơdế pơreăng xuân tơ’lêi, bú kal xúa mâu tơdroăng pêi pro ‘na sinh hok, túa pêi pro mê ôh tá tơdjâk troh ki dâi le\m dêi plâi.

Nôkố túa pêt pía [ă hlâm pro pơxúa hên tung cheăng kâ châ hên tâ 5 troh 7 hdrôh tâng vâ pơchông [ă túa pêt tiô khôi hmâ ton nah. Riân tơmeăm pêi châ xo rêm roh pêt châ 70 rơtuh liăn/1.000m2, tung 1 hơnăm pêt 5 rôh, riân rêm hơnăm tung 1.000m2 pêt ai hding hlâm tung kơ’lo kô châ xo 350 rơtuh liăn.

Pôa Ngô Nguyên Lộc ăm ‘nâi tơ’nôm: tung la ngiâ, Ko\ng ti kô po rơdâ tơ’nôm 6.000 xiâm kơxái pía pêt a tíu rơdâ 3.000m2 a thôn Măng Deang.

Ki tơ-[rê roh apoăng túa pêt pía [ă hlâm tiô troăng hơlâ pêt tung kơ’lo mơ’no têa toh trếo kơhriâm dêi Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó Kơchâi reăng Phương Quỳnh Đà Lạt hiăng po troăng prôk ki nếo tung pêi pêt loăng plâi kơchâi reăng xúa kơmăi kơmok ki dâi le\m a kong pơlê kố. Kố  xuân cho rôh ki vâ kum ăm kuăn pơlê hriâm túa pêi pêt, hlê xúa kơmăi ki dâi le\m vâ pêi lo tơmeăm krúa, tơniăn ăm ivá mơngế ki rôe kâ.

Hlá tơbeăng Kon Tum

Gương tơplôu [ă tơbleăng