A Hneăng hôp, pôa Nguyễn Xuân Phúc, Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa tối, kơvâ pêi chiâk dế trâm pá pái pơloăng mơnúa ki kân. Má môi, cho tơbriât ó tung tê mơdró lâp plâi tơnêi, tung mê, troăng hơlâ kring vế, tơplâ tơbriât tê mơdró ai hên ki xahpá, tơvâ tơvân; má péa, cho pơreăng tâ tú a mơnăn păn, loăng plâi, malối pơreăng châi klêa chu châu Phi [ă pơreăng hdrong nhe\n a rơnó rơxăm kâ ‘nhiê a loăng plâi. {ă má pái, hyôh kong prâi hơ’leh, xua ing kong tô ó ton khế pro mơdrăng khăng khoăng, on chếo kong, rế pá ai kong mêi hên pro chiâng tô mơdrăng khăng khoăng a mơ’nui hơnăm.

Maluâ ti mê, vêh ngăn hơnăm 2019 [ă hên tơdroăng ki pá, tơdjâk troh mê kơvâ cheăng kố xuân ối hlo tíu ki tơ-[rê, tơbleăng lâp lu mâu tơdroăng ki pơxúa ing pêi pêt troh krí xo; tơku\m pêi kơtăng tung hnê mơhno [ă kơ-êng mâu ngế ‘na pơkâ 120 dêi Chin phuh ‘na mơnhông krá tơniăn kơpong Tơbăng kroăng Cửu Long. Tung mê, hiăng pơxiâm ing pêi pêt báu cho ki xiâm, klêi mê păn ká xi xo\ng, pêt loăng plâi kâ, kum pêi tơ-[rê tâ.

Ki tơ-[rê kal ki ê cho tơdroăng mơnhông [ă mơdêk kơpong pêt ki kân rơtế [ă tíu tê mơdró môi tiah loăng plâi kâ a Sơn La, Hưng Yên, Bắc Giang, ká tra An Giang... Malối, hên hngêi kơmăi uâ mơdiê kế tơmeăm pê lo ing chiâk deăng châ pêi pro hơnăm 2019. Mâu kơvâ cheăng ki kân, môi tiah pro tơmeăm [ă loăng  pro kong pêt, tê phái ăm kong têa ê, plâi kâ ai inâi [ă tơ-[rê hên:

‘’Pin thế veăng môi tuăn [ă tíu tê mơdró ki xiâm vâ séa ngăn tơmeăm pê lo hôm krúa le\m vâ tê ăm mơngế ki rôe xúa. Thế hlê nhên tơdroăng kố [ă tuăn tơmiât mê thế hơ’leh lâp tung tơnêi têa , [ă phiu ro khât  pin dế prôk tiô troăng hơlâ ki mê i teăm, tung mê ai kong têa Sinuâ, malối cho kong têa Mih. Pin ro tơmeăm môi tiah xi xo\ng, ká tra, pin mơ-eăm tơbriât tê [ă nôkố pro hnoăng mơhá tơ’mô [ă 0%. Kố cho rôh pêi chiâk deăng Việt Nam [ă péa tơmeăm tê ki xiâm mê. {ă tơdroăng ki phiu ro ê nếo, kong têa Myanmar vâ rôe plâi rơgá  dêi Việt Nam’’.

Ngế pro xiâm hnê ngân tơnêi têa tối hơnăm 2019, khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng [ă mơnhông thôn pơlê hiăng rơtế, pro tơ’lêi hlâu, kum, mơhnhôk mơnhông cheăng kâ tơru\m cheăng, khu mơdró chiâng môi tơdroăng veăng mơnhông pêi chiâk deăng. Kố xuân cho hơnăm hdró tơdroăng pơkâ mơjiâng thôn pơlê nếo châ tơ-[rê hên, châ tơ-[rê má môi hdrối môi hơnăm tơdế.

Tơdrêng amê, kơvâ cheăng kố hiăng hbrâ rơnáu, tơku\m pêi kơtăng, tơdrêng ing tíu xiâm troh kong pơlê tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng châi klêa chu châu Phi  mê hiăng pêi pro tơ-[rê khât.

Laga, tiô pôa Nguyễn Xuân Phúc, Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa tối nhên, kơvâ cheăng kố dế ai mâu tơdroăng ki u ối môi tiah:  ‘mâi hơ’leh ‘na pêi chiâk deăng tơbleăng pêi hâi tơdâng tơ-‘mô a mâu tíu tung cheăm tơring; hơ’leh nếo [ă mơnhông mâu tơdroăng tơru\m pêi pro ki hâi ai tiô pơkâ; pêi cheăng tơru\m tiô tơdroăng ki hâi hlo pêi hên.

Ki mơdêk ‘na tê kế tơmeăm ăm kong têa ê hlo môi tiah vâ tot môi tíu xua yă tê kế tơmeăm ăm kong têa ê kơdroh hên tâng vâ  pơ chông [ă yă tê hên mâu kế tơmeăm ki hmâ tê. Oâ hdrong kâ ‘nhiê loăng plâi, pơreăng tâ tú a ro chu ki păn mơni kô ối tâ tú mâ lối pơreăng châi klêa chu châu Phi, tơdroăng pêi cheăng ‘na chiâk deăng ôi pá puât hên.

A hneăng hôp rôh kố, Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa xuân pơkâ thế mâu tơdroăng pơkâ ki kal ăm kơvâ cheăng kố hlối tối nhên pêi chiâk deăng thế cho ki xiâm tro má môi ‘na cheăng kâ. Tung mê, hơnăm 2020, ki tơ-[rê dêi GDP kơvâ pêi chiâk châ 3%, Kế tơmeăm tê ăm kong têa ê, mê cho tơmeăm pê lo ing chiâk deăng, loăng, ká xi xo\ng lối 43 rơtal dollars; kơxo# kong  loăng xâp tơnêi 42%; kơxo# ki hiăng mơnhên tối thôn pơlê nếo 59%; mơjiâng nếo 2.000 khu pêi cheăng tơru\m vâ lâp tơnêi têa ai 17.000 Khu pêi cheăng tơru\m ‘na chiâk deăng.

Hên hngêi kơmăi uâ mơdiê  pro tơmeăm hiăng pro kêi, hên kơpong pêi chiâk deăng xúa kơmăi ki dâi le\m. ‘Na hnoăng cheăng tung la ngiâ, pôa Nguyễn Xuân Phúc, Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa hnê mơhno:

‘’Kơvâ pêi chiâk thế pơtối tơku\m ‘mâi mơnhông nếo tơdroăng pêi chiâk, ngăn mơnhông pêi chiâk cho tơmeăm, xúa kơmăi ki dâi le\m, uâ mơdiê pro, rak ngăn tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, pêi pro tro tiô pơkâ dêi mơngế vâ rôe, po rơdâ tăng tíu tê rôe mê cho mâu tơdroăng ki tơ-[rê dêi kơvâ pêi cheăng kố tung hơnăm 2020 [ă mâu hơnăm pơtối.

La xuân pơtối ‘mâi mơnhông pêi chiâk  deăng môi tiah mâu tơring cheăm ki pêi cheăng châ tơ-[rê, hên mâu kong pơlê xuân ối kơnôm ăm kơpôu pơchoh klâng. Ki má péa, ối rak ki le\m [ă ki hâk mơnê tung pêi lo tơmeăm ing chiâk deăng. Môi tiah báu phái Sóc Trăng ST, plâi, xi xo\ng krúa [ă malối cho po rơdâ tăng tíu tê, malối cho tê mơdró ăm 28 to kong têa tung Khu tơru\m châu Âu’’.  

Ing troăng hơlâ mê, Ngế pro xiâm hnê ngăn tơnêi têa tối thế kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng pơtối tah tơdroăng ki pá tung luât pơkâ ‘na tơnêi, ‘na mung liăn. Hnê hơ’leh hdrê pêt, mơnăn păn ăm tơtro [ă mơngế vâ rôe kong têa ki vâ rôe, hmâ [ă hyôh kong prâi. Mơdêk tơ-[rê tơdroăng tối tơbleăng hdrối ‘na tê mơdró. Pê klêi tơdroăng pơkâ vê hdró mơjiâng tơmeăm khoăng pro pơxúa tung pêi chiâk deăng, mơjiâng thôn pơlê; pơtối hbrâ ví hyôh kong prâi hơ’leh, hbrâ ví xía vâ kong prâi pro ôh tá tơniăn; kơvâ cheăng xuân tơbleăng tơ-[rê tơdroăng pơkâ kring vế [ă mơnhông pêt kong, ôh tá ăm ko ‘nhiê kong [ă pơtối mơdêk pêt kong.

A hneăng hôp, pôa Nguyễn Xuân Cường, Ngế xiâm pơkuâ ngăn ‘na chiâk deăng [ă mơnhông thôn pơlê tối hnoăng cheăng mơjiâng pêi chiâk deăng tiô túa nếo nôkố, tơru\m cheăng [ă lâp plâi tơnêi, hmâ [ă hyôh kong prâi hơ’leh, mơdêk ki pơxúa tơ-[rê mơnhông mơdêk krá tơniăn, rơtế [ă mơjiâng thôn pơlê nếo rơkê ple\ng. Kơvâ cheăng kố tơku\m tơdjêp pêi chiâk deăng [ă xúa kơmăi kơmok uâ mơdiê pro tơmeăm, rak tơmeăm [ă tê mơdró, tê tơmeăm ăm kong têa ê, [ă ki pơxúa dêi lâp plâi tơnêi.

Tơru\m cheăng krá pơla mâu kong pơlê tung kơpong, ki tơ-[rê tung mơnhông mơdêk re\ng, krá tơniăn mơdêk ki tơ-[rê [ă châ tơ-briêt tê kế tơmeăm pê lo ing chiâk deăng.

Vũ Dũng chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng