Ôh tá kal lo troh a kơdrum, ngoh Nguyễn Đức Huy, a bêng 9, pơlê kong kơdrâm Đà Lạt, kong pơlê Lâm Đồng bu xúa to phôn râng ko\ng vâ rak ngăn dêi tâi tâng kơdrum chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo tung kơpong hngêi nhe\ng ki rơdâ 6.000 met karê dêi rơpo\ng. Pak^ng tơdroăng ki pêt a ‘ngêi vâ tơ’lêi hlâu tung tơdroăng ki hơ’leh tơnêi, mâu kơchâi plâi pôm tung kơdrum pơrá châ rak ngăn, rơvât phon, tôh têa ki chiâng tôh xêh. Tâi tâng pơrá châ pêi ing Internet [ă kế ki tiê.

Mâu mơ-éa ki vâ châ ngăn ki hngiâm kơchoh, têa tôh, ki liá dêi phon, ki hngiâm kơchoh dêi têa tơnêi, kế ki pêt tơmeăm [ă hên ki ê mâu tơdroăng klâi a kơdrum pơrá châ tí tăng, po ngăn [ă mơ’no lo ing phần mềm a kơmăi smartphone. Ngoh Nguyễn Đức Huy ăm ‘nâi, ing kơmăi ki kố gá ối tối ‘na pơreăng kâ ‘nhiê vâ pin re\ng ‘nâi vâ xôh pơkeăng, rak tơniăn ăm hdrê loăng pêt đi đo xông kân le\m.

‘’Drêng hiăng pêt hên ah, tơdroăng rak ngăn cho tơdroăng ki kal tâ ‘na kih thuât. Rak ngăn a tíu kố cho athế mơ’no rêm túa pơkâ ki nhên. Tơdrêng amê hnối kơnôm ing troăng kơmăi kơmok môi tiah ngin hiăng pơkâ pêi to lâi hơnăm hdrối mê nôkố hiăng ai mơ-éa ‘măn rak, kum ăm tơdroăng ki pơkâ mơ’no mâu tơdroăng pơkâ rế hía rế tro tâ. Pơtih dế nôkố, [ă kơlo ki rơvât, tôh têa mê hlo tơ-[rê klâi há lơ ôh’’.

‘No liăn pêt mơjiâng kế tơmeăm tung hơ’leh cheăng chal nếo 4.0 a kong pơlê Lâm Đồng nôkố châ xúa ki hên a kơvâ cheăng kơmăi ki mơjiâng pro hdrê invitro vâ pro hdrê loăng pêt krúa, ôh tá ai pơreăng, ai túa ki môi tuăn [ă tơniăn ‘na ki ai plâi kơtốu hên [ă dâi le\m. {ă kơvâ pêt mơjiâng tơmeăm, pêi chiâk deăng rơkê ple\ng ki hên cho ‘no liăn pêt mơjiâng kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng ki dâi le\m.

Tung pơla mot tơru\m cheăng [ă kong têa ê rế hía rế trâu hơngế môi tiah nôkố, troăng ki ‘no liăn kố rế châ vâi krâ nho\ng o ki pêi chiâk deăng, mâu khu pêi cheăng tơru\m [ă khu mơdró kâ rơhêng vâ tơmâng ngăn mơdêk. Tiô pôa Trần Thanh Sơn, ngế ki cheăng tung khu pêi cheăng tơru\m a bêng 9, pơlê kong kơdrâm Đà Lạt tối, ‘no liăn tiô troăng ki kố gá mơhrê liăn hên la pro tơ-[rê khât. Ôh ti xê kơdroh hâi pêi cheăng mê kế tơmeăm ki pêi lo đi đo dâi le\m [ă tơdâng tơ’mô.

‘’ ‘No liăn hên la tơdroăng ki xiâm cho tơdroăng ki tơmiât hdrối, kơchuâ chêh sap ing apoăng vâ ví tơdroăng ki ôh tá tro. Tí tăng tơdroăng ki xúa tâi tâng cho ki pin pro xêh tâi. Nôkố, ko\ng nhân dêi Khu pêi cheăng tơru\m bu ai rêm hnoăng cheăng cho lăm kiê hlá, mê ah lăm séa ngăn gá hiăng chiâng’’.

Cho môi tung mâu tíu ki pêi chiâk deăng ki rơkê sap ing hên hơnăm hdrối nah, kơnôm ai khu kih sư ki rơkê cheăng [ă mâu hngêi trăng tơdâng tơ’mô, mâu kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng xua Tíu xiâm hriăn ngăn [ă pro mơnúa Đà Lạt mơjiâng pro đi đo dâi le\m khât, châ hên, tơniăn, tơdâng tơ’mô khât. Tiô kih sư Đoàn Thị Tươi, Tíu xiâm hriăn ngăn [ă mơnúa pêi Đà Lạt tối, vâ ‘no liăn pêi chiâk deăng rơkê tơ-[rê tung tơdroăng ki mơjiâng pro nôkố mê hnoăng cheăng hbrâ rơnáu cho kal khât.

Khu ki pêi chiâk deăng, tung tơdroăng ki mê, túa pơkâ rak ngăn, hbrâ mâu kế tơmeăm kal ai tơdroăng ki hbrâ rơnáu tơtro, prôk [ă dêi pó.

‘’Vâi krâ nho\ng kal ai tơdroăng ki hbrâ rơnáu má môi cho liăn vâ ‘no pêi cheăng, má péa, pin kal ai tơdroăng ki ‘nâi ple\ng môi iâ ‘na mâu tơdroăng pơkâ lơ túa ki xúa dêi mâu kế tơmeăm kố. {ă á, á tối tiah kố, kơmăi IoT (Internet of Things lơ tối Internet vạn vật) tung la ngiâ ah kô châ mơjiâng pro hên kal ăm vâi krâ nho\ng o ki pêi chiâk deăng, kơdroh vá mơngế [ă kum pin mơdêk ki dâi le\m tung mơjiâng pro hdrê loăng pêt’’.

Nôkố, kong pơlê Lâm Đồng ai 57 rơpâu ha tơnêi pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo, kố cho tơdroăng ki tơ’lêi vâ khu ki pêi chiâk deăng mơnhông tơdroăng cheăng xúa ki rơkê ple\ng. Laga, vâ châ môi kơpong hngêi nhe\ng pêi chiâk deăng rơkê ple\ng [ă mâu kế tơmeăm chal nếo nôkố mê kơxo# liăn ‘no cho sap ing hr^ng rơtuh troh rơtal liăn. Maluâ ‘no liăn cheăng, tung pơla khế hơnăm pêi ton, kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng dâi le\m tâ, kơxo# liăn pơkâ mơjiâng pro a hên kơvâ xuân kơdroh hên, la ki hên tơdroăng ki ‘no liăn cheăng dêi kuăn pơlê pêi chiâk deăng Lâm Đồng xuân ối iâ, xua mê tơdroăng ki ‘no liăn pêi chiâk deăng rơkê a Lâm Đồng xuân ối iâ, bu nếo hlo xúa a mâu khu mơdró kâ ki kân.

{ai chêh mê âi ăm hlo tơdroăng pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok ki rơkê ‘nâ hía ối tối pêi cheăng xúa kơmăi tiô túa nếo 4.0 cho môi troăng hơlâ pêi cheăng ki xiâm tung tơdroăng pêi chiâk deăng tiô túa nếo nôkố. Laga, thế ‘no liăn pêi cheăng môi tiah lâi ăm tơ-[rê hlối tơtro dế cho tơdroăng ki châ hên kuăn pơlê pêi chiâk deăng, khu pêi cheăng tơru\m [ă khu mơdró ai pơkâ? Tơpui tơno kơ’nâi kố [ă pôa Lại Thế Hưng, Kih sư ngăn ‘na chiâk deăng, ngăn Tíu xiâm pêt loăng plâi [ă rak ngăn pơkeăng xôh kơdê ôa hdrong dêi kong pơlê Lâm Đồng kô tối nhên tâ ‘na tơdroăng mê.

Ô pôa, pêi chiâk deăng tiô túa xúa kơmăi ki rơkê ple\ng thế ‘no liăn hên, tiah mê kuăn pơlê ki pêi chiâk thế ‘no liăn pêi cheăng môi tiah lâi ăm tơtro?

Pôa Lại Thế Hưng: Nôkố, ‘no liăn ăm tơdroăng pêi chiâk tiô tơdroăng xúa kơmăi ki rơkê ple\ng 4.0 a Lâm Đồng cho hâi teăm hên, ki hên xuân ối tơku\m pêi a mâu khu mơdró ki xúa kơmăi kơmok ngăn ing tơdroăng xúa IoT [ă mâu tíu mơjiâng pro tơmeăm khoăng ‘na Internet, kơmăi kơmok phần mềm tối mâu tơdroăng vâ rak ngăn kơmăi ing tơdroăng pêi pro  sap apoăng troh drêng tê tơmeăm pêi lo.

Tiah mê kal thế kuăn pơlê ki pêi chiâk mê apoăng thế xúa IoT tung tơdroăng tê mơdró, ‘na pro kơdrum deăng tơná, tâng vâ xú IoT thế ai măng Internet vâ po pêi cheăng [ă phần mềm rak ngăn vâ ‘nâi.

Má péa, thế tơdâng tơ’mô, rơkê ‘na hdró kơdrum deăng ki mê tơniăn rơkê tung pêi cheăng tiô troăng hơlâ xúa kơmăi ki dâi le\m. Tơkéa vâ tối ing tơdroăng po tơnêi, kế vâ rak têa, têa tôh [ă mâu tơdroăng rak ngăn, rơvât phon, kơmăi ki pro ăm tô hngiú, on trâ eăng [ă hên ki ê thế rak tơniăn [ă tơdâng tơ’mô. Ing mê, pêi nếo tung mơnhông pêi chiâk deăng tiô túa pêi cheăng [ă kơmăi kơmok 4.0, pin thế chôa lâng pêi.

Nôkố mâu phần mềm mê chêh ‘mot ‘na tơmeăm vâ rak têa ai pơxúa, ai hên mâu khu mơdró vâi pêi cheăng [ă phần mềm tơná pin  a Việt Nam xuân môi tiah mâu tơmeăm pê lo rế pơxúa hên, pin xuân chiâng xúa pêi tung kơdrum deăng, a kơdrum hngêi tơná.

Ô pôa, tiah mê vâ tơdroăng pêi chiâk deăng xúa kơmăi ki rơkê 4.0 châ pêi [ă po rơdâ lâp lu, tiô pôa kơvâ ngăn ‘na pêi chiâk Lâm Đồng thế pêi pro ki klâi vâ ai mâu tơdroăng kơjo kum ăm kuăn pơlê ki pêi chiâk?

Pôa Lại Thế Hưng: Rêm hơnăm, kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng xuân pơcháu pêi mâu pơkâ tơdroăng cheăng, tơdroăng tơkêa bro ‘na mơnhông mơdêk pêi chiâk ki rơkê 4.0, pêi chiâk xúa kơmăi kơmok ki dâi le\m, hơ’leh loăng plâi pêt... mâu luât pơkâ mê hiăng mơhno nhên tung trang web dêi Khu ngăn ‘na pêi chiâk [ă mơnhông thôn pơlê kong pơlê Lâm Đồng, xuân môi tiah trang web dêi mâu khu ngăn ‘na pêi cheăng.

Má péa, ‘na tơdroăng cheăng vâ pêi xuân hiăng ai mâu túa pêi cheăng châ tơ-[rê ing mâu hơnăm hdrối nah. Pơtih mâu túa pêi cheăng xua IoT ăm  Đơn Dương, Đức Trọng, Đà Lạt ăm kuăn pơlê ki pêi chiâk vâ vâi pơtối châ po mâu túa pêi cheăng mê vâ mơnhông mơdêk pro kơdrum deăng.

Má pái, tơdroăng tơkêa bro rôe hdrê ing kong têa ê [ă tíu ki xiâm pro hdrê vâ pin ai mâu túa hdrê ki dâi le\m vâ pêt mơnhông pêi chiâk deăng rơkê ple\ng 4.0 vâ veăng pêi lo kế tơmeăm châ tê ăm kong têa ê. Kum mâu khu mơdró pơtối châ ‘nâi mâu tơdroăng nếo ai, veăng kum ing tơnêi têa.

Pak^ng mê, tung tơdroăng tơkêa pêi chiâk deăng rơtế [ă pêi lo kế tơmeăm, tâng mâu kơdrum deăng, khu mơdró, kuăn pơlê kal vâ mê thế tối ăm Khu ngăn pêi chiâk deăng [ă mơnhông thôn pơlê dêi kong pơlê Lâm Đồng ing mâu pơkâ cheăng, mâu [ơrô kum kuăn pơlê re\ng châ achê, châ hriâm túa pêi cheăng ki nếo, xua kơmăi kơmok dâi le\m, xiâm kơjo kum ing tơnêi têa vâ mơnhông mơdêk pêi chiâk deăng 4.0 châ tơ-[rê.

Hôm mơnê kơ pôa!

Quang Sáng chêh

Gương- Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng