Vâ mơjiâng pro môi toăng hngêi trá ki xo\n, thế tơche\ng tơmiât hên [ă ngế ki pơkuâ hngêi mê athế ai kế tơmeăm khoăng. Drêng hngêi hiăng châ mơjiâng pro klêi mê ngế ki pơkuâ hngêi hmâ tơku\m po mơd^ng xôi pleăng hngêi nếo. Mơd^ng to hngêi nếo, gá kal khât mê ngế ki pơkuâ hngêi hmâ hbrâ rơnáu tu\m mâu kế tơmeăm. Xiâm drôu châ kât a trăng hngêi hiăng châ sap ing to hâi hdrối mê, pơtăng tơdrăng le\m a kơbong ki xiâm dêi hngêi trá xo\n ki nếo, mâu kế ki xâng ko\ng pro [ă hâu châ ‘măn a tuăn dêi mâu xiâm drôu.

Vâi xo mơheăm chu, cho kuăn kiâ ki vâ xối pleăng pik a trăng vâ mơhno tối ăm tơdroăng ki kro mơdro\ng, hơniâp ro. Pôa Thơi, krâ pơlê a {uôn Mblơt, cheăm Ea Bông, tơring Krông Ana, kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi:

‘’Kế tơmeăm pleăng tung mê ai tuăn chu [ă ko chu, ôh tá kal ki ê. Xua châ chu hiăng châ siê chêh vâ pế la mâu kế kâ ki hbrâ krếo tơmối. 1 to mo\ng hmê, 1 to mo\ng hơ’nêh mâm ‘măn a to\n, môi to plôi ki hiăng khăng, môi to triăng drôu’’.

Tiô pôa Thơi, krâ pơlê tối, ki apoăng cho pleăng xeăng tối tơbleăng [ă mâu xeăng ‘na hngêi ối ki nếo klêi pro, klêi mê xối ăm jâ, pôa, troh xối jiếo hngêi, xối hâk mơnê ivá ăm nôu, pâ, kuăn cháu. Tung mê, ai túa mơd^ng ki jiếo hngêi cho ki kal má môi. A leh mơd^ng kố, klêi kơ’nâi mâu kế tơmeăm ki hiăng châ hbrâ rơnáu tu\m, mâu khu kơtum chêng koăng hiăng châ to\n tối tơbleăng ăm vâi krâ nho\ng ki achê hngế ‘nâi rơpo\ng hngêi ki mê ai tơdroăng ki sôk ro, krếo thế rêm ngế troh veăng ai mâ. Ngế ki pơkuâ hngêi têk on tung mâu hơpiâp on, rơkâu tơdroăng ki phâi tơtô, ai tu\m tơmeăm.

Drêng hiăng mơd^ng klêi mê on veăng ngế ki pơkuâ hngêi xâp ếo kơpe\n, pơtâk, vâi ‘nân ối a xiâm drôu vâ xối. Pak^ng tơdroăng ki rơhêng vâ ăm hngêi trá xo\n krá ton mê rơkong xối pâ mâu tơdroăng ki hơniâp le\m troh [ă rơpo\ng hngêi. Pôa Thơi, krâ pơlê hơ’muăn:

‘’Drêng xối mê pin xối tiah kố: Ơ xeăng! Á krếo pâ khu xeăng, mâu xeăng peăng mâ hâi lo, khu xeăng peăng mâ hâi lu, khu xeăng a plêng, xeăng tơnêi, xeăng rak ngăn ivá. Hâi kố, rơpo\ng hngêi ngin hiăng mơjiâng pro klêi hngêi. Pâ xeăng kum ăm tơdroăng ki mơhúa ăm rơpo\ng hngêi. Kuăn ‘ne\ng hên krâm sôk ro, châ xo hên kế tơmeăm, ai ivá rơdêi, trâm hên tơdroăng pon mơhúa, tơdroăng rêh ối phâi tơtô, kro mơdro\ng’’.

Rơkong xối pâ hiăng klêi, ngế pơchâu râng trtriăng drôu ăm ngế ki pơkuâ rơpo\ng hngêi ôu [ă xo môi to mâ xâng a ko\ng ki ngế kơnốu pơkuâ hngêi, mâ ki kố châ xâng a ko\ng hơ-ếo [ă ai pơxúa châ pon mơhúa tung mâu tơdroăng cheăng, mâ xâng a ko\ng hơ’vá vâ mâu khu xeăng kum ăm toăng hngêi châ krá ton, rak ăm rơpo\ng hngêi phâi tơtô, hơniâp ro.

Klêi kơ’nâi xôi, ngế pơchâu xo hmê, mâm, drôu ăm ngế ki pơkuâ hngêi hdrối, klêi mê krếo thế mâu ngế ki hiăng hên hơnăm tung hdroâng hdrê, klêi mê, ngế ki pơkuâ hngêi krếo thế pơchâu, hdroâng hdrê [ă tâi tâng rêm ngế tung pơlê ki achê hngế troh veăng ôu kâ.

Drêng to hngêi nếo, mâu idrâp chêng Knah châ to\n [ă tơdroăng ki rơhêng vâ mâu khu xeăng kum ăm tơdroăng ki phâi tơtô, tơniăn ăm pơlê, cheăm. Tâi tâng rêm ngế tung pơlê ki achê, hơngế pơrá châ krếo thế veăng ai mâ tung rôh mơd^ng to hngêi nếo. {ă drêng troh veăng ai mâ vâi xuân veăng kum tiô túa ki djâ xiâm drôu lơ í, pôu báu, alâi [ă hên ki ê vâ veăng tơdjuôm sôk ro [ă rơpo\ng hngêi.

Pôa Thơi, krâ pơlê ăm ‘nâi tơ’nôm:

‘’Tâi tâng rêm ngế tung pơlê pơrá châ krếo thế veăng troh ai mâ tung mơd^ng to hngêi nếo. Ai mâu ngế ki ‘nâ ai drôu xiâm mê djâ veăng tơdjuôm phiu ro. Drêng po mơd^ng to hngêi nếo ai krâm mơngế. Ai sap ing 10 – 20 to xiâm drôu. Môi ngế ki pơkuâ hngêi ôh tá kâi hbrâ tu\m. Mê kơbố ki veăng ai mâ ai djâ tơvế báu, phái, drôu xiâm, rêm ngế tung hdroâng hdrê, pơlê, cheăm rơtế veăng kum dêi pó vâ pêi klêi tơdroăng tối tơbleăng ăm mâu khu xeăng’’.

Mơd^ng to hngêi nếo cho môi khôi túa ki le\m ‘na mơhno túa le\m tro dêi mơngế Rơđế. {ă mâu tơdroăng ki mơd^ng xiâm, kố ôh tá ti xê rôh vâ rêm ngế veăng rơtế sôk ro ôu kâ, tơpui tơno mâu tơdroăng ki rơkê ple\ng tung pêi cheăng kâ mê ối cho môi tơdroăng cheăng trâm mâ pơlê pơla ki hơniâp ro pơla kuăn mơngế tung pơlê veăng kum mơjiâng pơlê, cheăm rế hía rế kro mdro\ng.

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng