VOV4.Sêdang - Te\n hmôu châ ngăn cho môi tung mâu tơdroăng cheăng te\n [ă ko\ng mơhno tối ‘na mơhno túa le\m tro dêi hdroâng M’nông. Tung tơdroăng rêh ối chal nếo nôkố, ai hên mâu ché, hmôu ki le\m, la a mâu pơlê cheăm dêi hdroâng M’nông a kong pơlê Dak Nông xuân ối ai hên khu vâi kơdrâi ki hâk git kơ te\n hmôu, jiâ tiô khôi túa vêa vong dêi hdroâng tơná. Kố châ ngăn cho khôi túa le\m tro kal athế châ pơtối rak vế, mơdêk ‘na hnoăng cheăng te\n hmôu.

Jâ H’Yon ối a [on Pinao, cheăm Nhân Đạo, tơring Dak Rlâp, kong pơlê Dak Nông hiăng hâk git kơ tơdroăng cheăng te\n hmôu sap ing jâ ối droh nah. Xua hlo, mâu ngế ki ‘nâi rơkê te\n hmôu rơtế môi rơxông [ă jâ tung pơlê ai hên ‘nâng, la ôh tá ai kơbố ki vâ te\n hmôu, jâ H’Yon hiăng kơhnâ khât tung hnê mơhno, mơhnhôk mâu vâi nâ o rơtế hâk git kơ tơdroăng cheăng te\n hmôu, hnối mơjiâng Khu pêi cheăng tơru\m tung te\n hmôu, jiâ.

‘’Ngin pơxiâm mơjiâng khu pêi cheăng tơru\m kơtăn kố ai 2 hơnăm. Hdrối vâ po Leh te\n hmôu kiâ dêi Việt nam mê kăn [o# dêi kong pơlê hiăng djâ khu dêi Ko\ng ti Tấm Cám lăm ngăn, lăm pôu ngăn Khu pêi cheăng tơru\m vâ tí tăng ‘nâi ple\ng ‘na mâu tơmeăm ngin. Klêi mê, vâi ai rôe [ă hnối thế ngin te\n mâu túa hmôu, jiâ xua ngin te\n vâ kum ăm tơdroăng leh mơđah tơbleăng ‘na mâu hmôu, jiâ pơla hdrối kố nah, drêng mê, mâu hmôu, jiâ, ếo pơtâk ki ngin te\n mơjiâng hiăng châ tê vâ chê 100 rơtuh liăn [ă vâi nâ o ngin hiăng te\n đi đo tung plâ 1 khế. Khoh châ ai kơxo# liăn ki mê, ngin hiăng rôe tơ’nôm kế tơmeăm vâ kum mơnhông tơdroăng rêh kâ ối dêi mơngế ki te\n’’.

Vâi krâ ki te\n hmôu jiâ a pơlê Pinao

Dế nôkố, Khu pêi cheăng tơru\m te\n hmôu dêi pơlê Pinao ai 14 ngế nâ o veăng te\n tung Khu te\n hmôu jiâ a cheăm Nhân Đạo, tơring Dak Rlâp dế po troăng prôk ki nếo, drêng pơlê Pinao hiăng châ Vi [an hnê ngăn kong pơlê Dak Nông rah xo cho môi tung 10 tíu ki tơ’mot tơmối mot ôm hyô a pơlê pơla. Pôa K’{ang, Kăn pơkuâ pơlê Pinao, cheăm Nhân Đạo, tơring Dak Rlâp tối tiah kố: Khu tơru\m cheăng te\n hmôu jiâ dêi pơlê Pinao hiăng châ kong pơlê rah xo, ăm thế pơtối mơnhông tơdroăng cheăng te\n hmôu jiâ tung túa cheăng pêi lo liăn ngân, kơdroh tơdroăng kơklêa kơtiê xahpá, ga hiăng chiâng môi tơdroăng cheăng kâ ki kum kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo pêi lo liăn ngân chía tơniăn tung rêh kâ ối.

‘’Tung pơlê ngin kơnôm châ ai troăng hơlâ pơkâ thế dêi Đảng, Tơnêi têa mê ngin khoh châ chiâng pro tơdroăng cheăng tơ’mot tơmối mot ôm hyô, mâu vâi na o ngin mơ-eăm pơtối mơdêk hnoăng cheăng te\n hmôu jiâ, rak vế túa cheăng dêi vâi krâ roh nah, dế nôkố ai môi khu pêi cheăng tơru\m cho tíu ki vâ tơku\m mâu nâ o pêi lo liăn ngân ăm dêi rơpo\ng hngêi, tơdrêng amê xuân cho vâ pơtối rak vế tơdroăng cheăng tiô khôi hmâ, mơhno túa le\m tro dêi hdroâng M’nông tơná’’.

Hmôu jiâ M’nông

A cheăm Dak Nia, pơlê kong kơdrâm Gia Nghĩa, kong pơlê Dak Nông xuân ai môi khu pêi cheăng tơru\m te\n hmôu jiâ dêi mơngế M’nông. Jâ H’{ăch ối a pơlê N’Jrêng, cheăm Dak Nia, hơnăm kố hiăng lối 80 hơnăm, la rêm hâi xuân ối kơhnâ khât tung tơdroăng te\n mơjiâng hmôu jiâ. Jâ hiăng rơkê te\n drêng jâ tá hâi xông droh nah, dâng 14, 15 hơnăm, jâ H’{ăch te\n mơjiâng hên mâu tơmeăm khoăng, hmôu jiâ pơrá phá dêi pó, môi tiah kơpâu ki vâ pôu kuăn ‘ne\ng, bung, pơkhom, ếo pơtâk, hmôu ki vâ lêk a kơ-[ăng [ă hên h^n mâu tơmeăm ki ê. Mê cho mâu tơmeăm khoăng ki vâ xúa tung rơpo\ng hngêi, cho tơmeăm ki vâ diâp hdrối vâ xo dôh, cho tơmeăm ki vâ pleăng ăm rơpo\ng hngêi hdrối pơkoăng o\ng mế, lơ mâu hâi leh mơd^ng dêi pơlê cheăm. Jâ H’{ăch ai tối tiah kố:

‘’Á xuân đi đo te\n ếo pơtâk [ă ếo ăm kuăn ‘ne\ng, cháu chái ki vâ xâp, rơnuâ, mâu pơtâk, kô rơnuâ tung mâu hâi leh mơd^ng dêi hdroâng kuăn ngo tơná, laga, rêm hdroh châ toh, mê á kô te\n mơjiâng tơ’nôm, lơ te\n tiô kơ tơdroăng ki vâi ngoh nâ o hiăng thế á te\n ăm. Kố cho hnoăng cheăng tiô khôi hmâ roh vâi krâ nah, á ôh tá păng lôi hnoăng cheăng ki kố, xua ti mê, rêm hâi á pơrá kơdo mơ-eăm te\n, mơ-eăm hnê ăm kuăn muăn, cháu chái vâ khoh châ ai hmôu, jiâ, rơmoăng, bung, ếo pơtâk ki le\m tâ. Pói tơngah la ngiâ kố ah, kuăn ‘ne\ng cháu chái á kô hâk vâ ‘na cheăng te\n hmôu jiâ môi tiah tơná á’’.

Khu pêi cheăng tơru\m pơlê Pinao

Sap ing ton nah, a pơlê NJriêng, cheăng te\n hmôu jiâ hiăng chiâng cheăng te\n tiô khôi hmâ dêi mơngế M’nông. Kơnôm kơdo mơ-eăm, kơhnâ khât tung tí tăng mơhriâm xêh [ă mâu tơdroăng ki hâk vâ git khât, mê nâ H’{inh, kot mâ hơnăm 1987 hiăng chiâng mơngế ki rơkê [ă xuân cho Kăn pơkuâ ngăn khu te\n hmôu jiâ a pơlê N’Jriêng, cheăm Dak Nia, pơlê kong kơdrâm Gia Nghĩa. Tung roh leh mơđah hmôu jiâ Việt Nam roh má 2 tơku\m po a pơlê kong kơdrâm Gia Nghĩa pơla hdrối kố nah, Khu tơru\m te\n hmôu jiâ pơlê Njriêng hiăng châ mơđah mơhno dêi kế tơmeăm [ă hiăng châ hên khu râ, kơvâ cheăng, mâu ngế nho\ng o rôe xo tơmeăm akố.

‘’Tung leh mơđah hmôu jiâ pơla hdrối kố nah á xuân veăng te\n tơmeăm khoăng vâ châ hlo, châ hriâm [ối ki le\m tro dêi hmôu jiâ mâu vâi nâ o ki ê. Drêng mê, ngin ai te\n kơtong, te\n ếo pơtâk tiô túa ki nếo. Á xuân kơdo mơ-eăm rơtế [ă vâi nâ o tung khu kô te\n mơjiâng ăm i le\m vâ kum ăm mâu tơmối châ ngăn, châ rôe. A roh leh rơnó hơngui Liêng  Nung pơla hdrối kố nah, ngin xuân hiăng mơ-eăm te\n mơjiâng hên kế tơmeăm vâ ăm mâu tơmối châ lăm ngăn [ă rôe dâi’’.

Leh mơđah hmôu jiâ Việt Nam hiăng 2 hdroh châ tơku\m po a kong pơlê Dak Nông cho roh ki vâ pơ-ô pơ-eăng ki le\m tro dêi hmôu, jiâ [ă hnoăng cheăng chal vâi krâ roh nah. Kố cho tơdroăng cheăng vâ pơtối rak vế, chôu ‘măn mâu túa rơneăm, mâu um méa ki le\m dêi hmôu jiâ tiô roh vâi krâ hdroâng kuăn ngo tơná, xuân ing mê cho thăm vâ mơdêk tơru\m tơrôa, koh pơ-ô mơhno túa le\m tro dêi pơlê cheăm ki ối châ pơtối rak vế tơdroăng cheăng roh vâi krâ nah troh chal nếo nôkố.

H’Thi Rơya chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng