Troh pôu rơpo\ng pôa Dơng Gur Ha Long, pôa hiăng 75 hơnăm, ối a thôn Dà Mpao, cheăm Dà Dờng, tơring Lâm Hà, kong pơlê Lâm Đồng, tơdroăng ki ôh tá kâi piu ki apoăng cho tơdroăng ki krâ hnê tối, chôu ‘măn, mơđah tơbleăng tơmeăm tung toăng hngêi ki kố ngăn le\m mơnâ khât. Um Pôa Hồ châ ‘măn a tíu ki krip a kơbong ki ăm tơmối ối. tâ tá cho mâu [âng khe\n kơdeăn, mơ-éa khe\n kơdeăn [ă um rơpo\ng xup châ tâ a tíu ki le\m má môi.

Hên ngế krâ pơlê a Tây Nguyên cho kăn pơkuâ chi [o# thôn, pơlê [ă mâu ngế ki châ kuăn pơlê loi nhuo#m

A ‘ngêi kơtuh ki le\m châ ‘măn a kơbong ki ăm tơmối ối cho môi toăng rơ’jiu cho tơmeăm ki hmâ khât [ă rơpo\ng. Pôa Dờng Gur Ha Long tối: Rơ’jiu cho ngế pú hmâ ki hiăng ối achê sap ing ton nah, malối cho sap ing ai mơ’no nâl tơpui K’ho tung Rơ’jiu Việt Nam.

‘’Á cho krâ pơlê teăng mâ ăm vâi krâ nho\ng o tung pơlê. Tiô tơdroăng ki pơkâ thế dêi Đảng [ă Tơnêi têa mê á athế cho ngế ki djâ troăng ahdrối klêi mê hnê tối ăm vâi krâ nho\ng o. Pơtih, athế hơ’leh túa ki pêi cheăng kâ vâ hơ’leh tơdroăng rêh ối, păn roăng kuăn ‘ne\ng hriâm tâp vâ ai tơdroăng rêh ối rế hía rế tơniăn le\m tâ. Tâi tâng mâu tơdroăng klâi ki Đảng, Tơnêi têa hnê tối mê á athế hmâng [ă pêi tô [ối. Kơnôm mê, hâi kố pơlê cheăm rế hía rế mơnhông tơniăn’’.

Vâ chê 90 hơnăm, pôa K’Đor, krâ pơlê (a tíu ối khe\n cho Bàp N’hành) a thôn Lăng Kú, cheăm Gung Ré, tơring Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng cho ngế ki djâ troăng ahdrối vâ vâi krâ nho\ng o pêi tiô [ối. Pôa hmâ hnê pơchân kuăn cháu tung hngêi athế đi đo mơ-eăm xêh, pôi tá kơnôm ngah a tơdroăng to\ng kum, athế ‘nâi mơ-eăm tung tơdroăng rêh ối.

Mâu krâ pơlê ki châ kuăn pơlê loi nhuo#m dêi kong pơlê Lâm Đồng châ kơdeăn kheăn

Troh nôkố, cheăng kâ rơpo\ng pôa K’Đor hiăng mơnhông tơtêk ối má môi má péa tung thôn. Pôa đi đo hbrâ rơnáu hnê tối ăm vâi krâ nho\ng o tung pơlê drêng vâi trâm pá, [ă đi đo tơru\m pâ nhuo#m to\ng kum dêi rơpó.

‘’Đảng, Tơnêi ăm mung liăn, ăm kơpôu, ăm ro, lơ kum tơdroăng 135, 127 la á ôh tá la lâi xo. Á  rơhêng vâ mơ-eăm xêh, athế djâ troăng ahdrối ăm vâi krâ nho\ng o. Á bu kal ai ivá rơdêi mê á kô mơ-eăm. Vâi krâ nho\ng o tung pơlê pơrá châ hnê tối, bô bố xuân châ xo tơdroăng to\ng kum dêi Đảng, Tơnêi têa’’.

Thôn R’Chai 1, cheăm Phú Hội, tơring Đức Trọng, kong pơlê Lâm Đồng cho tíu ki ai hên hdroâng kuăn ngo tiô khôp. Pôa hiăng mơhno tối ki châ kuăn pơlê loi nhuo#m dêi tơná drêng tơru\m [ă mâu [ok jâ ch^ng vâ mơhnhôk vâi krâ nho\ng o pêi pro mâu troăng hơlâ dêi Đảng [ă Tơnêi têa. Malối, drêng kăn pơkuâ chi [o# akố châ vâi krâ nho\ng o khe\n cho krâ pơlê, môi tiah pôa Ha Bang, kăn pơkuâ chi [o# xuân cho krâ pơlê thôn R’Chai 1.

‘’Ngin mơhnhôk mâu [ok, jâ ch^ng, vâi krâ nho\ng o ki tiô khôp athế pêi cheăng, pêi pro tơdroăng khôp tro tiô luât ăm phêp; pêi pro tro túa pơkâ rêh ối ‘’le\m ‘na châ tro ‘na mơhúa’’. Vâi krâ nho\ng o tơdjuôm ivá môi hiâm mơno, tơru\m, to\ng kum dêi rơpó tung pơla châi tamo, trâm pá, rơtế kum dêi rơpó pêi cheăng kâ. Tơdroăng rêh ối cheăng kâ dêi vâi krâ nho\ng o hlo rế hía rế tơtêk.

Ngin châ tơdroăng ki loi tơngah dêi vâi krâ nho\ng o [ă kô pơtối tối hnê tối mơhnhôk vâi krâ nho\ng tiô Đảng, Tơnêi têa vâ tơdroăng rêh ối rế hía rế tơniăn le\m tâ’’.

A kơpong hngế hngo dêi tơring Dam Rông, kong pơlê Lâm Đồng, hdroâng kuăn ngo ối tung cheăm Phi Liêng đi đo hmâ ko ‘nhiê kong pro chiâk deăng, tơdroăng rêh ối ôh tá tơniăn, hâi kố a kố, kơxo ah u ê. ‘Nâi nhên tơdroăng ki xơpá dêi vâi krâ nho\ng o, pôa K’Báng a thôn Bó Blé hiăng tơru\m [ă mâu khu râ kăn pơkuâ tơring cheăm, hnê tối, mơhnhôk vâi krâ nho\ng o pôi tá ko ‘nhiê kong pro chiâk deăng, athế rêh ối tơniăn, pêt mâu hdrê loăng. Pôa K’Báng ăm ‘nâi, troh nôkố, hlê ple\ng dêi vâi krâ nho\ng o hiăng hơ’lêh khât.

‘’Ngin cho krâ pơlê đi đo hnê tối ăm vâi krâ nho\ng o cho nôkố pôi tá chiâng ko ‘nhiê kong pro chiâk deăng. Hdrối nah, vâi krâ nho\ng o hmâ ko ‘nhiê kong pro chiâk deăng khât, tơdroăng rêh ối ôh tá tơniăn, hâi kố akố, kơxo ah utá, bu pêt to báu môi rơnó môi hơnăm. La nôkố Đảng, Tơnêi têa ăm rêh ối, vâi krâ nho\ng o pôi tá ko ‘nhiê kong pro chiâk deăng, mê hiăng ‘nâi pêt tơmeăm vâ mơdêk ki dâi le\m tung [ăng tơnêi têa hbru ăm, mê tơdroăng rêh ối dêi vâi krâ nho\ng o rế hía rế hơ’lêh khât’’.

A Lâm Đồng, mâu hơnăm hdrối mê hía nah xuân u ối mâu khôi túa tơlá, malối cho tung tơdroăng ki xo on veăng ki ối achê dêi rơpó, xo on veăng tá hâi tro hơnăm. Vâ tah lôi mâu khôi túa tơlá kố, gá kal khât ai rơkong tơpui dêi krâ pơlê. Pôa K’Hai a thôn Srê Đăng, cheăm N’Thol Hạ, tơring Đức Trọng ăm ‘nâi, hdrối nah, tơdroăng ki xo on veăng tá hâi tro hơnăm [ă xo dêi rơpó ối môi mơheăm chhá gá ối hlo hên khât a tơring cheăm kố. Kơnôm pro tro hnoăng cheăng hnê tối mê khôi túa tơlá ki kố hiăng châ tah lôi.

‘’Malối cho tung tơdroăng ki xo on veăng, hdrối nah tơdroăng ki xo on veăng ôh tá tro hơnăm gá ai khât. Sap ing ‘nâi khu kăn pơkuâ kô phâk mê nôkố hiăng chía kơdroh iâ. Luâ péa hơnăm kố, ôh tá ai xếo mâu ngế ki xo dêi rơpó tá hâi tro hơnăm. Kuăn ‘ne\ng vâ ngế ki lâi mê xo ngế ki mê, nôu, pâ ôh tá pơklât xếo. Ôh tá ai xếo mâu ngế ki xo kuăn miê, kuăn tăm. Vâi krâ nho\ng o hiăng ‘nâi xo on veăng [ă mâu hdroâng kuăn ngo ki ê [ă xo on veăng tro hơnăm pơkâ dêi tơnêi têa’’.

Maluâ tơdroăng rêh ối nôkố ai hên hơ’lêh, la hnoăng cheăng dêi ngế krâ pơlê tung tơdroăng rêh ối a mâu pơlê, cheăm Tây Nguyên ôh tá la lâi hơ’lêh. {ă tơdroăng ki rơkê ple\ng, kuăn pơlê loi nhuo#m [ă xuân cho tơdroăng rêh ối dêi tơná, krâ pơlê đi đo châ pơtih môi tiah mâu loăng ki kân pro xâp rơngiâp ăm pơlê cheăm.

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng