Tiô tối tơbleăng dêi Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng [ă mơnhông mơdêk thôn pơlê, klêi kơ’nâi 30 hơnăm mơ-eăm dêi mâu khu mơdró kâ [ă kuăn pơlê ki pêi chiâk pêi deăng mâu kong pơlê ki pêt kơphế, rơtế [ă tơdroăng ki hnê mơhno kơhnâ dêi mâu khu xiâm, kơvâ cheăng dêi tơnêi têa [ă khu kăn pơkuâ mâu kong pơlê ki pêt kơphế, [ăng tơnêi pêt kơphế tung tơnêi têa hiăng hlo pêt hên châ 645 rơpâu ha, pơkâ mơdêk Việt Nam chiâng tơnêi têa ki pêt, tê mơdró, uâ mơdiê [ă tê kơphế kloăng ngi kong têa ê ối má 2 tung lâp plâi tơnêi.
Krê tung hơnăm 2016, Việt Nam hiăng tê châ 1 rơtuh 790 rơpâu ta#n kơphế kloăng, châ 3 rơtal 300 rơtuh dollar. Kum mơnhông mơdêk cheăng kâ, tơniăn ‘na kal kí, kơdroh kơtiê krá ton ăm mâu kuăn pơlê, malối cho a kơpong Tây Nguyên.
Laga, tiô pôa Trung Lập, Ko\ng ti Vina Kơphế Nha Trang tối, [ă tâi tâng ki kơnía dêi kơxo# liăn pêi lo ing tê kơphế ngi kong têa ê môi tiah nôkố xuân ối iâ, xiâm kối cho xua kơphế dêi Việt Nam ki tê ngi kong têa kơphế kloăng, kơphế uâ mơdiê, têng kơ-óu, bu lối 10% tung tâi tâng ki kơnâ:
‘’Pin dế ai 90% kơphế tê ngi kong têa ê ki tá hâi uâ mơdiê, bu châ 10% tê ki uâ mơdiê xo. Tơdroăng ki tơxup tơbriât [ă ki dâi le\m xuân tá hâi hên khât tâng pơchông [ă mâu khu mơdró kâ a kong têa ê. La tơdroăng ki tơbriât pin ôh tá hên xua pin tá hâi ‘no hên liăn ngân ki vâ roê mâu kơmăi kơmok, tá hâi tơtro\ng troh tơdroăng ki uâ mơdiê troăng hơlâ pơkâ iâ, gá iâ tiah mê, tiah lâi kâi tơxup tơbriât [ă mâu khu mơdró kâ kong têa ê’’.
Tiô Tie#n sih Trương Hồng, Kăn pơkuâ Vie#n khoa hok kih thuât pêi chiâk deăng pêt kong Tây Nguyên, maluâ kơphế Việt Nam ôh tá ai ivá tung tơdroăng ki tơxup tơbriât tung kơchơ tê mơdró a kong têa ê cho xua hnoăng cheăng rak ngăn sap ing pêt tá hâi châ tơtro\ng khât, mâu rôh uâ mơdiê, ‘măn rak kơphế tá hâi kơhnâ, tơdjâk hên troh ki dâi le\m dêi kloăng kơphế kloăng tối tơdjuôm. Kố cho tơdroăng ki tơdjuôm [ă ki ôh tá tơniăn kân pâ thế kơvâ ngăn kơphế Việt Nam athế ‘mâi rơnêu:
‘’Vâ châ dâi le\m mê hdrê tá hâi bê, hdrê bu môi tơdroăng kal vâ ki ku\n tê. Tâng pin rak ngăn tung pơla pêt mơjiâng sap ing apoăng tá troh mơ’nui mê ôh tá châ rak tơniăn, môi tiah rơvât phon ôh tá tơ’mô, malối cho rôh ki krí xo [ă têng ôh tá châ rak tơniăn mê ôh tá châ rak vế ton ki dâi le\m dêi kơphế. Sap ing hdrối nah mâu khu mơdró kâ tối kơphế pin ôh tá dâi le\m, ôh ti xê ôh tá dâi le\m, xua pin rak ngăn tá hâi tro tiô pơkâ. Tâng pin rak ngăn tro, ki kố á tơmiât dâi le\m kơphế pin gá kô tro tâ, rak tơniăn châ tơdroăng ki tơxup tơbriât tung kơchơ tê mơdró dêi kong têa ê’’.
Ki nhên gá, kơphế Việt Nam cho kế tơmeăm ki ối chiâng vâ mơdêk ki nơnía git gá hên khât. Kơvâ kơphế Việt Nam dế pơkâ mơ’no 2 tơdroăng pơkâ ki xiâm, mê cho: rak vế tíu cheăng ối má 2 cho tơnêi têa ki pêt, tê mơdró kơphế ngi kong têa ê hên má 2, mơdêk tơdroăng ki uâ pơliê kơphế, têng kơ-óu, hơ’lâk [ă mâu kế tơmeăm ki ê, mơdêk ki kơnía [ă kơxo# liăn pêi lo ing tơdroăng ki tê ngi kong têa ê tá hơnăm 2030 tâk troh 6 rơtal dollar.
Tiô pôa Nguyễn Xuân Cường, Kăn xiâm ngăn ‘na chiâk deăng [ă mơnhông mơdêk cheăng kâ rêh ối thôn pơlê tối, pák^ng tơdroăng mơjiâng hnoăng cheăng la ngiâ tung tâi tâng mơdêk tê ngi kong têa ê, mâu tơdroăng ki ôh tá tơniăn sap ing rôh pêt tá troh uâ mơdiê kơphế tung tơnêi têa kal athế tối tơbleăng tơdâng tơ’mô hên troăng hơlâ vâ ‘mâi rơnêu. Ai tiah mê ‘nôi, kơvâ kơphế Việt Nam nếo pêi châ mâu tơdroăng pơkâ mơ’no:
‘’Kih thuât rak ngăn kơdrum kơphế tung tâi tâng ối ai hên tơdroăng, ki hên cho tơdroăng ki uâ mơdiê tiô túa ki tiah hmâ, kơdroh ‘na ki kơnía, ki ôh tá dâi le\m sap ing rôh krí xo. Pin kal châ hlo nhên mâu tơdroăng ki tá hâi teăm pêi pro klêi, ôh tá tơniăn tá 3 túa tung troăng hơlâ sap ing pêt mơjiâng, uâ mơdiê tá troh tê mơdró, vâ tung tơdroăng ki mê pin tơmiât nhên, pâ thế pơkâ ăm troăng prôk, mâu troăng hơlâ pêi tung la ngiâ. {ă túa pơkâ tơdjuôm cho pôi tá po rơdâ [ăng tơnêi pêt la athế mơdêk ki kơnía, tung tơdroăng ki xúa tơdâng tơ’mô mâu troăng hơlâ khoa hok kih thuâ sap ing hdrê, kih thuât pêt, kih thuât rak ngăn [ă kal tâ cho tơku\m uâ mơdiê tơku\m vâ mơdêk tê mơdró krá tơniăn, mơdêk ăm kơvâ ngăn kơphế pin pơtối mơnhông mơdêk’’.
Quang Sáng chêh
Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng
Viết bình luận