Apoăng ăm mâu tơdroăng mơhno khôi túa lĕm tro rơnó Hơngui Giáp Thìn 2024 cho tơdroăng leh tơdah Quốc mẫu Âu Cơ (Nôu tơnêi têa Âu Cơ) a Kơpong ôm hyô ngăn loăng pơlái kong kế, khôi túa lĕm tro, pơlê pơla Akŏ Tam, chiâng pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak. Tung tơdroăng krih tơviah, tơdroăng leh châ tơkŭm po kân krip, mơhno hiâm mơno mơnê Nôu tơnêi têa, ƀă mâu tơmeăm pleăng môi tiah kơƀăn phái, tơxông prông, ché ngeăm ƀă hên tơmeăm ki má môi dêi pơlê kong kơdrâm.

Kuăn pơlê ƀă tơmối pơtối lăm ngăn, troh ngăn ƀă kơtúa pơtroh tơdroăng pói vâ a loăng ki tối dêi tơdroăng tơná pói vâ. Prôk rơtế bă dêi rơpŏng troh veăng leh, jâ Nguyễn Thị Thoạt, 70 hơnăm, ối a bêng Tân Lợi, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột ai tối:

“Roh apoăng á troh a kố veăng Tơdah nôu tơnêi têa Âu Cơ. Cho tâ rơrêk tung hiâm mơno, pơchân tối kuăn cháu vâ pâ troh xiâm kối dêi kuăn mơngế ƀă pâ ‘na hiâm mơno loi nhuô̆m dêi kuăn cháu ƀă Nôu tơnêi têa, kum kăn cháu hlê plĕng tơná thế rak tơdroăng mơnhông dêi kuăn mơngế Việt Nam dêi tơná, đi đo thế pâ xiâm kối, thế pâ jâ pôa nah, tơmiât troh xiâm kối dêi tơná’’.

Sap hơnăm 2019 troh nôkố, a kố đi đo tơkŭm po leh Chôu nhang, mơnê Nôu tơnêi têa a hâi lơ 25 khế mơ’nui hơnăm hâi mâ khế ƀă leh Tơdah Nôu tơnêi têa a hâi má 7 khế khế 1 rêm hơnăm. Jâ Nguyễn Thị Ngọc Anh, Kăn pơkuâ Kŏng ti tối ăm ‘nâi, tơdroăng leh tơdah Nôu tơnêi têa Âu Cơ chiâng môi tơdroăng ki lĕm tro tiô khôi túa, mơjiâng tơdroăng ki rŭm môi tuăn, tơdjêp dêi pơlê pơla mâu hdroâng mơngế, rế hía rế châ hên kuăn pơlê ‘nâi troh ƀă veăng pêi pro.

“Koh pleăng nôu tơnêi têa Âu Cơ tối tơdroăng hơ’muăn Nôu tơnêi têa Âu Cơ djâ 50 ngế kuăn to a ngo, xuân tiô tơdroăng tiô kơjôi nôu dêi mơngế hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên, môi tiah hdroâng kuăn ngo Rơđế a Dak Lak nôkố xuân ối ai tơdroăng ki tiô kơjôi nôu. Tơdrêng amê xuân pói vâ rêm ngế ing tơdroăng hơ’muăn ton nah ‘’môi ngế nôu ai hrĭng pŭm kơtâ, hrĭng ngế kuăn’’ nôkố kô rơtế rŭm môi tuăn vâ mơjiâng tơnêi têa, pơlê xiâm, kum dêi pó vâ rơtế tơdjuôm rêh ối, rơtế rak ngăn dêi pó’’.

Mâu tơdroăng mơhno khôi túa lĕm tro, leh mơdĭng rơnó hơngui ối châ tơkŭm po a mâu tơring, pơlê kong krâm tung kong pơlê Dak Lak. Ki má môi mơtiah: Hâi leh khôi túa lĕm tro, tơ’noăng ivá hdroâng kuăn ngo Mông a tơring Krông Bông. Leh mơdĭng Hảng Pồ a pơlê kong krâm Ƀuôn Hồ, Leh mơdĭng tiô khôi túa lĕm tro ton nah Việt Bắc a tơring Krông Năng; tơ’noăng tơkuâ Vụ Bổn, ƀă hía hé. A tơring Krông Ana ai 2 tơdroăng pêi ki kân cho Tơ’noăng vo plong mâu kơnốu tiô khôi vâi krâ nah po rơdâ ƀă Leh ju kâng dêi mơngế Mường. Pôa Hoàng Minh Giám, Kăn phŏ hnê ngăn Hnê mơhno má môi Vi ƀan tơring Krông Ana tối ăm ‘nâi:

“Kố cho môi tơdroăng ki lĕm dêi mâu hdroâng kuăn ngo tơring Krông Ana vâ rơkâu pâ khu xeăng kum ăm tơnêi têa tơniăn, pêi lo châ hên tơmeăm, pêi lo chê hên liăn. Xuân klăng roh môi tiah kố vâ kơbông krếo ƀă tơbleăng um méa tơring Krông Ana lĕm, rêm hơnăm xuân tơkŭm po môi tơdroăng ôm hyô mơhnhôk tơmối troh ƀă Krông Ana’’.

A cheăm Čư Prông, Vi ƀan tơring Ea Kar, tơkŭm po Hâi leh Khôi túa lĕm tro mâu hdroâng kuăn ngo tơring roh má III ƀă mâu tơdroăng môi tiah: mơđah tơbleăng hơdruê xuăng tiô khôi vâi krâ nah mâu hdroâng kuăn ngo; tơ’noăng mâu tơdroăng xah hêi tiô khôi vâi krâ nah; mơđah tơbleăng ƀă kâ mâu kơchâi kâ mâu kơpong; châ hlo tíu mơhno khôi túa lĕm tro Tây Bắc, Tây Nguyên ƀă khôi túa lĕm tro mot tơrŭm; lăm ngăn tíu ai tơmeăm ton nah tíu ki lĕm mơnâ mâ ngăn xí Drai Y Bar; tơ’noăng vo plong ƀă plong Ka Yak; mơđah tơbleăng mâu tơmeăm ki má môi, tơmeăm OCOP.

Ƀă 28 hdroâng kuăn ngo rơtế rêh ối, tăng cheăng pêi a 220 thôn, pơlê, tôh kơphô̆ tung lâp tơring hiăng mơjiâng tíu ki rơdêi ƀă hên mơngiơk khôi túa lĕm tro châ mơhno a hâi leh. Rơtế ƀă tôu chêng dêi mơngế Rơđế, xah rêi prôa tĭnh hơdruê then dêi mơngế Tày – Nùng, tơdrá quan họ Bắc Ninh cho mâu tơdroăng xah hêi djâ ki má môi dêi mâu hdroâng kuăn ngo môi tiah hvât còn, tơchâu pu pái, xah pŏng yŭt, kât mâ rup peâp, ƀă hía hé.

Tiô pôa Lại Đức Đại, Kăn phŏ pơkuâ Khôi túa lĕm tro – Tơ’noăng ivá ƀă Ôm hyô Dak Lak, mâu tơdroăng pêi, khôi túa lĕm tro leh mơdĭng a pơlê tơkŭm po tung plâ khế 1. Mâu tơdroăng leh, leh mơdĭng ai tơdroăng pro phiu ro, xôk xua djâ pêng păm khôi túa lĕm dêi mâu hdroâng kuăn ngo, mơhno tơdroăng ki hên tung khôi túa lĕm dêi 49 hdroâng kuăn ngo dế rêh ối a pơlê.

Kố ôh tá xê to mâu tơdroăng pêi veăng kum mơhnhôk ôm hyô, mê ối mơjiâng tíu xah hêi lĕm, djâ tơdroăng ki hâk vâ pêi pro dêi kuăn pơlê ƀă tơmối tung mâu hâi rơnó hơngui.

‘’Mâu tơdroăng pêi ‘na khôi túa lĕm tro, ngê̆ thuât, tơ’noăng ivá tơdjâk troh tơdroăng rak vế mâu khôi túa lĕm tro hdroâng mơngế châ tơkŭm po cho kơdrâm phiu ro a mâu tơring ƀă ki rơhêng vâ tối sap ing hâi má 5 cho troh hâi má 15 khế môi, lâp tung mâu tơring tung kong pơlê. Mâu tơdroăng tơkŭm po tro mâu hâi apoăng rơnó Hơngui phiu ro vâ kuăn pơlê pơxiâm môi hơnăm nếo ƀă hên tơdroăng phiu ro ƀă pói tơngah’’.