Môi hâi mơ’nui hơnăm ki kong dế tô lĕm, vâi krâ-nhŏng o tung pơlê hiăng klêi krí xo dêi kơphế, tơdroăng cheăng chiâk deăng xuân hiăng chía tôh. Nôu pâ dêi H’Rin ɃKrông ối a ƀuôn Tơng Jŭ, cheăm Ea Kao, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, hiăng krếo “ngế tăm” tung hdroâng hdrê vâ lăm troh peăng hngêi peăng dôh vâ tơdah xo ngế dôh châi hngêi klêi kơ’nâi pơkoăng. Kơtăn kố 3 hơnăm, nâ H’Rin  Ƀkrông hiăng hâk vâ môi ngế rơtăm tung pơlê mê khoh hiăng tơngah dêi “ngế tăm” teăng mâ hdrông hdrê vâ lăm êng ăm dôh.

Kơ’nâi peăng hngêi kơnốu hiăng vâ, péa pâ rơpŏng hngêi tơná ngế kơdrâi xuân hiăng môi tuăn, mê nâ H’Rin Ƀkrông kô lăm ối peăng hngêi dêi dôh tung plâ 3 hơnăm. Jâ H’Yam Ƀkrông (ối khĕn cho jâ Lian), ối a ƀuôn Tơng Jŭ, cheăm Ea Kao, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột tối ăm ‘nâi, “pro mế” cho hâi khế hơnăm ki vâ mơnúa ngăn hiâm mơno lơ kâi chân, lơ tơtro, hôm kơhnâ khât tung pêi viâ mâu tơdroăng cheăng lơ ôh hdrối vâ mơjiâng on veăng.

“Drêng ai môi ngế vâi droh vâ pro mế ki ahdrối tâ athế mơhno hiâm mơno loi nguăn, kơhnâ krâu tung pêi viâ mâu tơdroăng cheăng, tung mê, ai tá tơdroăng ki athế riu kơxo má, lăm hnêng xo têa, hbrâ ăm tơdroăng pơchên kế kâ a kơxo má ăm tâi tâng rơpŏng hngêi hdrối vâ lo lăm pêi chiâk deăng, ƀă hên hĕng mâu tơdroăng cheăng ki ê. Ing mê, rơpŏng hngêi peăng kơnốu kô mơnhên ngăn, vâ ‘nâi nhên ngế mế ki mê kơhnâ lơ ôh, hâu nguăn lơ ôh, la ngiâ ah kuăn kơnốu dêi rơpŏng hngêi ki mê kô châi hngê ối ƀă dêi mế”.

Tiô khôi túa dêi mơgế Rơđế, ngế mế kô troh ối a hngêi dêi dôh tung plâ 2 troh 3 hơnăm, ngăn tiô kơ tơdroăng ki 2 pâ hiăng vâ môi tuăn. Ngăn tiô kơ tơdroăng ki peăng hngêi kơdrâi dah ai xêh kế tơmeăm, mê a hâi hdró ŏng mế, peăng hngêi kơdrâi cho ki xiâm vâ êng thế hngêi kơdrâi ăm tơmeăm khoăng, pơkal athế peăng hngêi kơdrâi athế ai tŭm kế tơmeăm ki pâ thế mê vâ mơhno tối ‘na hnoăng ki nôu pâ, vâi krâ hiăng mơjiâng, hnoăng păn roăng, rak ngăn dêi nôu pâ ngế kơnốu mê.

Jâ H’Bluen Niê (ối krếo cho jâ Man Yô), ối a buôn Tơng Jŭ tối ăm ‘nâi, tung mâu tơmeăm pleăng ki vâi hmâ pâ, ôh tá păng lôi mâ xâng kŏng, bung, duh, djêa, rơmoăng, chu lơ ro. Peăng ngế kơnốu tâng cho ngế ki hriâm troh lâm kân, châ pro kăn mê tơmeăm ki hngêi kơdrâi pleăng ăm peăng hngêi kơnốu thăm rế kơnâ. Maluâ ti mê, peăng hngêi kơnốu xuân chiâng pơkâ xêh tơdroăng ki vâ pâ xo tơmeăm, peăng hngêi kơdrâi xuân chiâng vâ pâ kơdroh tơmeăm ki peăng hngêi kơdrâi ai êng mê, ngăn tiô kơ nôu pâ peăng pá ngế kơdrâi ai hên lơ iâ.

“Peăng hngêi kơnốu pro ti mê ôh tá xê pro pá xua vâ mơhno tối ki kơnía dêi kuăn kơnốu tơná, hiăng ai hnoăng cheăng ki kân, mơhno ngiâ méa, ivá ki rơkê drêng kuăn kơnốu tơná vâ pro dôh ăm mế ki mê ah. Kơ’nâi mê ah, drêng prế on veăng lo ối krê xuân ối rak ngăn, veăng kum tơdroăng cheăng péa pâ ăm rơpŏng hngêi, tung mê, ai tá tơdroăng peăng hngêi nôu pâ kơnốu, nôu pâ kơdrâi, lơ hdrông hdrê péa pâ pơrá xuân chiâng veăng tŏng kum dêi pó”.

Klêi kơ’nâi ngế m

ế lăm ối veăng pêi cheăng peăng hngêi dêi dêi kơdrá, tâng rơpŏng hngêi peăng ngế kơnốu hơ’lêh tuăn hiâm, ôh tá vâ xo mế ki mê, peăng hngêi kơnốu kô krếo rơpŏng peăng hngêi kơdrâi troh a hngêi vâ mơnhên tơdroăng ki ôh tá vâ mê. Ki păng ‘nâng, preăng hlo ai tơdroăng ki vâi kơnốu hơ’lêh tuăn mơno klêi kơ’nâi hiăng êng, hdró ŏng mế. Tung pơla mê, peăng hngêi kơnốu kô athế chêl thiăn luâ tâ 2 hdroh kơxô̆ tơmeăm khoăng pleăng dêi peăng hngêi kơdrâi hiăng diâp ăm, tơdrêng amê, xuân athế pôh kâ môi to ro lơ môi to chu ki kân vâ pâ peăng hngêi kơdrâi mâ tá ‘nhó. La tâng hiăng tơhrâ vâ kơ ngế kơdrâi, mê kô ăm phep peăng hngêi kơdrâi po ôu kâ, tơdah xo ngế dôh.

Tung hâi ki pơchâi dôh, peăng hngêi kơnốu athế hbrâ môi to xiâm drôu ƀă môi to chu vâ pơ’lâng dêi kuăn kơnốu tơná, peăng ngế kơdrâi athế hbrâ tŭm têk mâu tơmeăm pleăng ăm peăng hngêi kơnốu ki hiăng pâ. Hdrông hdrê peăng hngêi kơdrâi kô troh a hngêi kơnốu vâ koh tơdah on veăng hơnăm ối nếo châi rêh ối dêi peăng hngêi nôu pâ pa kơdrâi.

Tung pơla prôk ing peăng hngêi kơnốu troh peăng hngêi kơdrâi, khu ki lăm tơdah mê kô châ khu vâi droh rơtăm, pú hmâ, nhŏng o peăng hngêi kơdrâi ‘nêk rơnêl, mơdât. Vâ tơkâ luâ, khu ki lăm tơdah mê kô ai troăng ki hnó tơtro ƀă hnối diâp mâ xâng kŏng vâ mơhno tơdroăng ki khŏm mơ-eăm, ai tuăn kâi chân dêi ing peăng ngế dôh tung tơdroăng ki tơmiât, hnoăng pêi pro troh tơdroăng vâ xo ong mế. Mơngế Rơđế hmâ loi dêi tiah kố, drô troăng prôk kô trâm hên tơdroăng pơloăng mơnúa, tro mơdât, tâng kâi tơkâ luâ mâu tơdroăng mê, nếo kâi tơkâ luâ tơdroăng pá puât.

Prôk troh peăng hngêi kơdrâi, 2 pâ rơpŏng hngêi rơtế tơdjuôm, tơpui tơno ƀă dêi pó, vêh mơnhên rơkong ki hiăng tơpui tối dêi prế on veăng ki nếo mê ƀă péa pâ rơpŏng hngêi. Pơtối mê, kô pêi pro mâu túa ki vâ pâ phep nôu pâ peăng kơnốu, leh vêh mơnhên ăm prế on veăng. Mâ xâng kŏng châ pơxâng ăm on veăng ối nếo cho vâ mơhno tối, pơchân hnê prế on veăng ki nếo mê athế mơjo pâ dêi pó tá troh ah. Tâng ai ngế ki lâi mơdrếo mâ, hơ’lêh tuăn mơno lơ pêi pro mâu tơdroăng ki xôi tung tơdroăng hdró ŏng mế, ngế ki mê kô athế chêl thiê̆n tơmeăm khoăng hên luâ tâ 2 xôh tơmeăm ki hiăng diâp ăm drêng hdró ŏng mế mê nah.

Mơgêi tơdroăng pro leh mê, drêng péa pâ rơpŏng hngêi, hdrông hdrê vâ môi tuăn dêi pó tơdroăng ki prế on veăng ối nếo mê kô vêh dêi hngêi nôu pâ peăng kơdrâi ƀă châ tơmâng rơkong rơkâu hâk phiu dêi nhŏng o hdrông hdrê dêi péa pâ. Klêi kơ’nâi mơgêi tơdroăng mê, on veăng ki nếo kô rơtế kâ hmê ki apoăng peăng hngêi kơdrâi. Ngoh Y Quốc Niê, ối a ƀuôn Tơng Jŭ, cheăm Ea Kao, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, “cho dôh ki nếo” tung hâi ki hơniâp ro châi dêi hngêi mế ai tối tiah kố:

“Á hiăng hmâ tâng tơdroăng ki vâi krâ hiăng hnê djâ sap nah tiô khôi hmâ dêi hdroâng Rơđế, á hlo mâu tơdroăng ki pơchân tối dêi mâu vâi krâ cho ‘ló khât. Ing mê, hlê plĕng tơ’nôm khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Mê xuân cho túa tơlá ki kal pơtối rak vế ăm rơxông la ngiâ ah, vâ pôi tá hía khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná”.

Pơlê pơla dế rế hía rế hloh hlê rơkê plĕng, ai hên túa tơlá ki nếo châ tơrŭm, tơlôm, hên tơdroăng, dế nôkố ai hên rơpŏng mơngế Rơđế a Dak Lak hiăng hmâ tơ’noăng dêi pó po hâi ôu kâ pơkoăng ki kân krip tiô chal nếo. Maluâ ti mê, a mâu pơlê cheăm, hên khôi túa, vêa vong tiô khôi hmâ tung tơdroăng pơkoăng xuân ối châ rak vế, pêi pro adrêng. Pôa Y Bhiu Ƀyă, ối krếo cho pôa H’Jâo, ối a ƀuôn Tơng Jŭ, cheăm Ea Kao tối ăm ‘nâi, a mâu pơlê cheăm nôkố, khôi túa pơkoăng ŏng mế ƀă pơchâi mế hiăng ai tơdroăng ki hơ’lêh vâ ga tơtro ƀă tơdroăng rêh ối chal nếo nôkố.

“Khôi túa, vêa vong kố hiăng ai sap ing chal vâi krâ roh nah, drêng tơno tơnêng ‘na tơdroăng vâ mơjiâng ŏng mế mê 2 pâ rơpŏng hngêi hiăng vâ môi tuăn tiô kơ tơdroăng ki ăm ngế kơdrâi vêh peăng hngêi dêi dôh vâ veăng pêi viâ mâu tơdroăng ăm rơpŏng hngêi dêi dôh, tiô khôi hmâ cho 3 hơnăm. Klêi mê, hdroâng hdrê peăng hngêi kơdrâi kô pêi pro mâu túa ki vâ tơdah, pơchâi dêi dôh vêh peăng hngêi ngế  mế. Maluâ ti mê, hâi kố u pa ối rak hên xếo, xuân hiăng ai tơdroăng tơkêa ‘na tơdroăng ăm mế rêh ối tung plâ 3 hơnăm, la hơ’lêh tơdroăng ki ngế mế rêh ối 3 hơnăm peăng hngêi dêi dôh, vâi kơ hơ’lêh ăm mêa, liăn ngân, pơtih 2 lơ 3 chih mêa tơkéa vâ teăng ăm tơdroăng ki ối tung plâ 3 hơnăm peăng hngêi dêi dôh”.

Maluâ hiăng ai hên tơdroăng ki hơ’lêh tâng vâ pơchông ngăn khôi túa, vêa vong lĕm tro tung êng, hdró, pơkoăng ŏng mế, túa ki pơchâi dôh dêi mơngế Rơđế xuân u ối rak vế đi đo a mâu pơlê cheăm. Ing mê, veăng kum rak vế khôi túa, vêa vong lĕm tro dêi kuăn ngo.