A hneăng tơbleăng mơđah rui a Ƀuôn Đôn, tung roh Leh tơbleăng kơphế Ƀuôn Ma Thuột roh má 8 pơla hdrối kố nah, mâu tơmối ki ngăn bố bố xuân hâk mơnâ, kơdeăn khĕn tơdroăng ki rơkê dêi ngế pât rui hơnăm ối nếo, inâi ga cho Y Quang Ƀyă. Mê cho môi ngế rơtăm M’Nông ai kéa vâ prá prăng iâ, châ chăn têi tơhráu, xâk ga tơkrŭn, pơkuâ hnê ngăn rui inâi Khăm On.  Klêi kơ’nâi mơđah, Y Quang râu mơdêi “Trum!”. Tơdrêng amê, rui Khăm On chêang krong a’nâi vâ ăm tơná ngế ki pât rui lo tơpui tơno ƀă tơmối ki ngăn. Y Quang tơpui ƀă nâl M’Nông:

“Inâi á cho Y Quang Ƀyă, hơnăm kó 17 hơnăm. Kố cho Khăm On, 40 hơnăm. Rui dêi rơpŏng á o păn drêng ga xiâm 10 hơnăm tá troh nôkố. Á ngăn Khăm On môi tiah mơngế tung rơpŏng hngêi. Á roăng rak, chĕm mơ’drêh ăm ga ing mâu tơdroăng ki kŭn kĕn má môi tá troh a mâu tơdroăng ki kah kân”.

Y Quang Ƀyă cho rơxông má 4 tung môi rơpŏng ki hmâ tăng rup rui kong vâ păn roăng rak ngăn. Rui Khăm On ing kong ngo vêh ối a rơpŏng ngoh Y Quang drêng ga xiâm 10 hơnăm. To lâi chât hơnăm hnê tối, uăn pât, roăng rak, pôa Y Thốt Knul hnê djâ dêi kuăn Y Quang rơkê plĕng tơdroăng ki păn roăng, rak ngăn hnối ai tá tơdroăng ki pât, pơ-êp rui. To lâi chât hơnăm kơhnâ khât tung hnê pơtâp, uăn pât rui kong hiăng chiâng môi to kuăn kiâ ki hâu nguăn môi tiah kuăn mơngế tung rơpŏng hngêi, ƀă xuân châ dó inâi tiô khôi tuá dêi mơngế Lếo a Ƀuôn Đôn, tá troh rui ki kố hiăng xông kân, mê Khăm On hiăng kum hên tơdroăng pêi pro ki ai pơxúa ăm rơpŏng hngêi, pơlê cheăm, môi tiah pơto mâu báu, prá, alâi, toi loăng pro hngêi. Ai roh ki Khăm On xuân hiăng pơto chơ tơmối ôm hyô xah ôm hêi, pơto mơngế tơkâ luâ têa kroăng Srêpok, chơ tơmối lăm pôu pơlê cheăm. Mâu hâi ki toh, Y Quang Ƀyă ăm rui Khăm On vêh mot rêh ối tung kong kế, ngo ngối.

Kơnôm dêi pâ hnê mơhno tối hên hơnăm păn roăng, rak ngăn rui Khăm On, mê ngoh Y Quang Ƀyă hiăng rơkê plĕng ó khât tơdroăng ki pât rui, tiô kơ hên tơdroăng, môi tiah: prôk, tot, chêang krong, lâ têa, prôk rĕng, prôk hrá, vêh peăng hơ’vá, vêh peăng hơ-ếo, klê tung têa ƀă hên mâu tơdroăng ki ê. A roh mơđah tơbleăng Rui Ƀuôn Đôn hơnăm 2023, kơnôm hlê plĕng tơdroăng ki pât rui dêi Y Quang Ƀyă, mê rui Khăm On châ kâ pri ối má môi, ƀă tơdroăng ki koh kơ tơmối ƀă châ kâ pri ối má 3 ki rơnuâ ăm rui. Ngoh Y Quang Ƀyă hơniâp ro mơdrốu dêi 2 kơtâ hlá kơ ki châ ối má môi ƀă má 3 dêi rui Khăm On:

“Hơnăm kố, rui á o châ kâ 2 to pri, pri má 1 koh kơ tơmối, ƀă pri má 3 rơnuâ ăm rui. Mâu hơnăm hdrối nah rui á o đi đo châ kâ pri má môi, mâu hlá cơ ki tơbâ pơrá hiăng kơtúa, krâ ‘măn tung hngêi”.

Ngoh Y Quang Ƀyă ai tối tiah kố, cheăng pât rui cho môi tơdroăng cheăng ki xâu rơ-iô; hiăng ai hên mâu ngế ki pât rui tro rong xua tro rui toi hrot, lơ chuâ hblâk  a’nâi. Ngế pât rui athế hlê plĕng nhên hiâm mơno dêi rui; drêng ga hêng hôu má tá ối achê, athế ăm ga pơtê pơto tung kong ngo. Rêm to rui pơrá ai hiâm mơno ki pơrá phá xêh, tơdroăng ki pin vâ troh achê, hnê pât xuân athế hlê plĕng, athế lông, pơlếo, xuân athế ‘nâi mơnhâu hôu drêng mê ga nếo chiu vâ tơmâng. Ki rơhêng vâ tối, ngế pât rui athế hâk mơjo kơ rui, hlê plĕng rui ƀă hmâ, achê ƀă rui.

Tơdroăng ki pât rui hiăng chiâng khôi túa, vêa vong dêi mơngế M’Nông. Mơ’nui hơnăm nah, Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê Dak Lak hiăng pơkâ mơ’no 55 rơtal 400 rơtuh liăn vâ hơ’lêh tơdroăng pơto chơ tơmối, chiâng tơdroăng ăm rui mơđah. Túa pêi pro kố cho po ôm hyô ki hơ-ui kơ rui, pơtê tâi tâng tơdroăng ki pơto, chơ a rŏng rui ƀă athế păn roăng rak ngăn, kum ăm rui châ rêh ối niân tâ. A roh Mơđah rui Ƀuôn Đôn hdrối kố nah, tơdroăng pơkâ kố hiăng châ pêi pro. Mâu kăn ki pât rui ƀă ngế ki rak ngăn rui hơnăm ối nếo Y Quang Ƀyă tối ƀă ngin ga hâk vâ khât tơdroăng pơkâ kố.

“Sap ing hơnăm kố kô tah lôi tâi tâng tơdroăng ki ăm rui pơto chơ tơmối, bu ăm phep xup um ƀă rui, ăm rui mơđah ki kố ki mê. Á hlo tiah mê tơtro tâ, maluâ chía khéa hơ’nêng xua á hiăng hmâ păn roăng rak ngăn rui sap ing tơxĭn nah, tâng ôh tá pro ôm hyô ƀă rui xếo mê rơpŏng á kô ăm rui mot tung kong ăm ga kâ priât, kâ kơtếo tung kong tê”.

Tuá ki “Ôm hyôh ngăn rui môi tiah kuăn mơngế”, pơtê tâi tâng tơdroăng ki pơto chơ tơmối, mâu ngế tơmối xuân hâk vâ môi tuăn. Troh pôu ngăn roh Mơđah rui Ƀuôn Đôn hơnăm 2023, pôa Trần Văn Bảy lo ing pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột ai tối:

“Drêng hơ’lêh tuá pro pơro ing rui, ôh tá ăm rui pơto kuăn mơngế prôk hơngế, lâ, klê têa cho tơdroăng ki tro vâ rak vế ivá châ chăn rui i tơniăn tâ. Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê Dak Lak xuân hiăng tối pơtâng nhên ‘na tơdroăng kố, ôh tá ăm rui pơto chơ kuăn mơngế, kế tơmeăm xếo. Tơkéa vâ tối, tá kuăn pơlê ƀă tơmối xuân vâ môi tuăn ‘na tơdroăng kố. Hơnăm kố, tơmối lăm a Hneăng Mơđah rui Ƀuôn Đôn kơdrâm ‘nâng, kơdrâm luâ tâ mâu hơnăm hdrối mê hía nah, ro ‘nâng”.

Rui đi đo ối tung tơdroăng rêh kâ ối dêi hdroâng mơngế M’Nông a kơpong tơnêi Ƀuôn Đôn. Sap ing roh ton chal vâi krâ nah rui chơ tơmeăm, chơ mơngế, rui rơtế lăm a chiâk deăng, rui tung mâu hâi leh tơbleăng. Ivá dêi rui xuân châ ngăn cho vâ mơhno ivá ó rơdêi tung tơrŭm cheăng pơlê pơla, dêi rơpŏng hngêi. Xua ti mê, tơdroăng rak ngăn rui xuân cho khôi túa lĕm tro dêi kuăn ngo M’Nông.