VOV4.Sêdang - Ô vâi krâ-nho\ng o [ă pú hmâ! Nếo achê pơla kố, Tíu xiâm Mơhno túa le\m tro-Ivá [ă ôm hyô pơlê kong kơdrâm {uoôn Ma Thuột hiăng tơku\m po Tơ’noăng hơdruê tơdrá Then, rêi prôa Tính po rơdâ roh má 1. Maluâ nếo pơxiâm po roh apoăng la hneăng tơ’noăng kố hiăng châ ai hên tơdroăng ki veăng mơđah dêi pơlê pơla mơngế Tày, Nùng a kong pơlê Dak Lak, mơđah hên mâu tơdrá hơdruê, rêi prôa, ai tá tơdroăng ki tơru\m, hriâm tâp dê pó pơla mâu khu rơxông.

Tơ-uân pơla mâu khu ki ê veăng troh tơ’noăng, nâ Nông Thị Hường [ă mâu ngế tung khu tơ’noăng rêi prôa tính, hơdruê Then dêi tơring Lăk, kong pơlê Dak Lak vêh mơhriâm nếo mâu tơdroăng hơdruê xuâng dêi khu tơná. Nâ Hường tối tiah kố: Lối 10 hơnăm mot rêh ối tung kong pơlê Dak Lak [ă tăng mơjiâng tơdroăng cheăng, idrâp prôa tính, tơdrá hơdruê Then pơlê cheăm xiâm xuân ối châ dêi rơpo\ng hngêi mơngế Tày, Nùng djâ tơvế [ă hmâ rêi, hơdruê xuâng. Drêng tâng ai tơku\m po Tơ’noăng hơdruê Then, rêi prôa tính, mê ai 9 ngế tung ki dế rêh ối, pêi cheăng a mâu thôn dêi cheăm Dak Nuê, tơring Lăk hiăng tơku\m mơjiâng chiâng khu [ă rơtế pơtâp vâ tơ’noăng:

‘’Drêng mot rêh ối akố, rơtế [ă mâu hdroâng kuăn ngo ki ê mê tơdroăng vâ hriâm tâp, vâ tí tăng ‘nâi ple\ng tơdroăng hơdruê, rêi prôa dêi kuăn ngo xiâm tơná nah xuân chía pá, la [ă hiâm tuăn hâk git tơmeăm khoăng roh vâi krâ ton nah, ngin hiăng brôk dêi rơpó pơtâp, ki hdrối tâ, cho tơdroăng ki hâk vâ git dêi tơdroăng vâ krâ roh nah mê ngin tơ-uân mơhriâm a mâu chôu phut ki pơtê cheăng’’.

Mâu khu ki tơ’noăng hiăng kơdo mơ-eăm khât tơdroăng ki hơdruê xuâng vâ mơđah

Tơ’noăng rêi prôa tíng, hơdruê tơdrá Then pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột po rơdâ hơnăm 2020 tơ’mot lối 100 ngế ối tung 8 khu tơ’noăng dêi pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột [ă 7 tơring tung kong pơlê Dak Lak veăng mơđah. Rêm khu tơ’noăng 5 tơdroăng, cho hơdruê pú hên, péa ngế hơdruê, môi ngế hơdruê, kơhnhon xuâng, ai koh pơ-ô pơ-eăng pơlê cheăm, tơnêi têa, hâk kơde\n Đảng [ă Pôa Hồ mơjo pâ. Ai mâu khu ki ‘nâ ối hơdruê tơdrá Then chal krâ nah, tâng vâ tối, môi tiah tơdroăng hơdruê ‘’Lăm kơchơ plêng’’ dêi jâ Nông Thị Vườn a pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột [ă tơdroăng hơdruê ‘’Kơ’lo’’ dêi pôa Lương Văn Kim ối a tơring Lăk, hiăng châ khu châm điêm mơnhên tối cho rơkê khât [ă hnối rơ-eăng ro păng ‘nâng.

Jâ Hoàng Thị Dung, ối a cheăm }uôr Knia, tơring {uôn Đôn tối nhên, jâ hâk phiu ‘nâng drêng châ veăng tơ’noăng hơdruê xuâng roh kố. Klêi kơ’nâi vâ chê 20 hơnăm hơngế dêi ing pơlê, troh a chôu phut kố jâ nếo châ tâng, châ hlo tơdroăng ki tơ’noăng hơdruê tơdrá Then, idrâp prôa Tính ki hmâ dêi pơlê cheăm, châ hlo, châ hmâng mâu tơdrá, idrâp chuât dêi hdroâng kuăn ngo tơná a kơpong kong ngo Dak Lak.

‘’Á hâk phiu ó khât, dế hơdruê á xuân phoih rơ-rêk tung hiâm mơno. Á hlo hneăng tơ’noăng hơdruê Then kố ga ai pơxúa kân khât [ă tơdrá Then [ă idrâp dêi prôa Tính dêi hdroâng kuăn ngo Tày, Nùng. Kố xuân cho roh ki vâ tâi tâng mâu ngoh nâ o tung châ ngăn, châ hriâm dêi pó ki lo ing mâu tơring ki ê. Krê a pơlê cheăm ngin mê khôi túa, vêa vong ki le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo Tày, Nùng xuân ôh tá la lâi piu xua rêm ngế pơrá athế tơmiât pro ti lâi rak vế đi đo khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo tơná, đi đo rơtế ối [ă mâu tơdrá hơdruê dêi Việt Nam [ă mâu hdroâng kuăn ngo’’.

Hên khu hơdruê ai tá vâi krâ [ă vâi hdrêng

Tơ’noăng cho hâi leh mơd^ng dêi mâu ngế ki hâk git kơ tơdroăng hơdruê xuâng, hâk vâ prôa tính, tơdrá hơdruê Then, pói rơhêng vâ pơtối chôu vế, ‘măn rak [ă pơtối mơdêk ki kơnía git dêi mâu túa nge# thuât kố a kong pơlê Dak Lak. Tiô tơdroăng mơnhên ngăn dêi Khu châm điêm, mâu tơdroăng hơdruê xuâng maluâ tá hâi teăm châ hnê pơtâp i krâu kân tâ kơ mê, la xuân hiăng mơnhên tối tơdroăng ki rơkê dêi mâu vâi kơdrâi, vâi kơnốu, mâu ngế hơnăm hiăng krâ [ă mơngế hơnăm ối nếo.

Xuân ai mâu khu ki ‘nâ ối kơhnhon xuâng, hơdruê ki krip kân, ing mê, hiăng thăm pro ăm tơdroăng hơdruê Then, prôa tính. Ki mơhno tối dêi tơdroăng ki pơtối chôu vế, ‘măn rak dêi rêm rơxông mê châ mơhno mơnhên, pak^ng mâu vâi krâ ki hiăng hên hơnăm ối ai mâu ngế hơnăm ối nếo la tơdroăng ki hơdruê Then [ă rêi prôa Tính cho kơnía git păng ‘nâng.

Pôa Đoàn Văn Thống, Ngế ngăn ‘na tíu xiâm mơhno túa le\m tro, ivá [ă ôm hyô pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột tối, hneăng tơ’noăng mê hiăng po tro klăng roh koh tơbâ hâi UNESCO hiăng mơnhên tơdroăng hơdruê tơdrá Then cho tơdroăng ki git kơnía dêi hdroâng kuăn ngo Tày, Nùng, cho Tơmeăm khoăng ki mơhno túa le\m tro dêi rêm kuăn pơlê. Kố ti xê to tơdroăng ki hơniâp ro dêi mâu hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế ki ai prôa tính, tơdrá Then môi tiah hdroâng kuăn ngo Tày, Nùng, Tày [ă mâu hdroâng kuăn ngo ki ê, mê ối cho tơdroăng ki hơniâp ro tơchoâm dêi pơlê pơla mâu hdroâng kuăn mơngế Việt Nam.

Xua ti mê, hneăng tơ’noăng thăm rế ai pơxúa hên tâ [ă pơlê pơla dêi hdroâng kuăn ngo Tày, Thái, Nùng a kong pơlê Dak Lak.

‘’Ki má môi cho vâ rak vế, chôu ‘măn mâu tơdroăng ki kơnía git tung mơhno túa le\m tro hdroâng kuăn ngo, tung mê ai hdroâng kuăn ngo Tày, Nùng. Ki má péa nếo, ngin kum pro tơ’lêi vâ mâu vâi krâ châ trâm mâ, tơpui tơno, hriâm tâp dêi pó mâu tơdroăng ki chêh tối ‘na tơdroăng hơdruê tiô tơdrá Then, vâ kơ ga tơtro [ă tơdroăng rêh ối, cheăng kâ chal nếo nôkố. {ă kơnôm ing hneăng tơ’noăng kố kum tơ’lêi hlâu ăm kuăn pơlê mâu hdroâng kuăn ngo Tày, Nùng ai tơ’lêi hlâu vâ pơtroh [ă hâk kơde\n pơlê cheăm, tơnêi têa [ă Pôa Hồ mơjo pâ cho vâ hnê djâ tuăn mơno, hiâm tơmiât ăm kuăn pơlê’’.

Tơ’noăng hơdruê Then, rêi prôa tính po rơdâ cho ki xiâm vâ roh mâu kâu lăk [o# châ trâm mâ, hriâm [ối dêi pó [ă mơdêk hên tâ nếo tơdrá hơdruê Then, idrâp prôa tính. Ing mê, pro thăm kro mơdro\ng ăm hiâm tuăn mơno dêi pơlê pơla dêi mơngế Tày, Thái, Nùng ki dế rêh ối a kong pơlê Dak Lak.

H’Xíu H’Mok chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng