Sap hên hơnăm kố, idrâp têng nêng tính, tơdrá hơdruê then ing mâu khu tơru\m cheăng dêi Kâu lăk [o# idrâp têng nêng tính pơlê xiâm hiăng chiâng hmâ [a\ rêm ngế kuăn pơlê a thôn Ea Kanh, cheăm Dliê Ya, tơring Krông Năng, kong pơlê Dak Lak. Kâu lăk [o# mơjiâng sap hơnăm 2012, nôkố ai 20 ngế veăng. Kố cho môi tơdroăng ki kal tung hơdruê xuâng dêi cheăm, veăng tơ’noăng a tíu mơđah tơbleăng kân tung [a\ pa kong kong pơlê, châ kâ pri hên. Ngoh Hoàng Văn Quyết, ngế veăng tung kâu lăk [o# idrâp têng nêng pơlê xiâm, thôn Ea Kanh, cheăm Dliê Ya, tơring Krông Năng tối ăm ‘nâi:

‘’Á veăng tung kâu lăk [o# troh nôkố xuân hiăng châ 4 hơnăm kố. Sap ing ối ku\n xuân tâng mâu rơkong hơdruê then mê xuân hâk vâ. Châ to\ng kum hnê mơhno tá hiâm mơno dêi ngoh Tân mê xuân chôa ‘lâng ‘nâi, má môi châ trâm xah hêi, má péa cho rơxông ối nếo mê xuân pói vâ rak [a\ mơnhông khôi túa le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo Tày, Nùng ing pơlê xiâm’’.

Ngoh Nông Văn Tân (peăng hơ-ếo) [ă têng nêng tính

Pơkuâ kâu lăk [o# kố cho ngoh Nông Văn Tân, hdroâng kuăn ngo Tày, kot mâ hơnăm 1987. Tiô rơpo\ng mot a Dak Lak rêh ối pêi cheăng hiăng lối 30 hơnăm, mơhé tá hâi môi xôh vêh a pơlê xiâm Cao Bằng, laga sap ing ối ku\n, ngoh đi đo hâk vâ tơdrá prôa tính, tơdroăng hơdruê then dêi pâ [a\ tăm. Xông kân, ngoh hmâ tơmâng rơ’jíu, thâu xo mơ’no cassette mâu tơdrá prôa tính tẩu [a\ hơdruê then vâ tiô hriâm.

Chôa ‘lâng, mâu tơdrá mê mot tung ngôa, chiâng tơdroăng hâk vâ. Ngoh mơjiâng Kâu lăk [o# hơdruê then-rêi prôa tính pơlê xiâm, tơku\m mơngế ki hâk vâ a pơlê, pơtâp, rak, hnê mâu tơdrá prôa tính, hơdruê then.

Kâu lăk [o# idrâp têng nêng tính pơlê xiâm tung môi roh mơđah tơbleăng

Rêm roh toh chô, ngoh Nông Văn Tân lăm lâp lu ti tăng mâu tơdrá then ton nah, then ki ro tơniâ. A rơnó pơtê hriâm, ngoh đi đo po mâu lâm tê kơtê hnê rêi têng nêng tính, hơdruê then ăm tâi tâng mâu ngế hâk vâ. Ôh tá xê to a tung thôn, cheăm mê hên pú hmâ, ngoh nâ, miê tăm a mâu tơring hơngế, thăm nếo ing Dak Nông xuân troh vâ hriâm.

Ôh tá hâi lap tuăn [a\ tơdroăng hiăng chiâng, ngoh Tân ối hriâm [a\ mơjiâng pro têng nêng tính. Tâi tâng mâu têng nêng xúa tung kâu lăk [o# pơrá xúa ngoh pro xêh. Ngoh hiăng pro le\m tâ mâu têng nêng, kô chiâng krâ mi-crô kum tung tơdroăng mơđah tơbleăng châ tơ’lêi. Pak^ng mê, ngoh Tân ối mơjiâng pro têng nêng tính 6 pro kơxái [a\ 12 kơxái, cho têng nêng ton nah dêi hdroâng kuăn ngo Tày, Nùng. Ngoh Nông Văn Tân hơ’muăn tối:

‘’Sap ing mơjiâng kâu lăk [o#, po lâm hnê troh nôkố vâi krâ tung thôn tung cheăm mơhnhôk kuăn cháu pin veăng vâ rak vế khôi túa le\m dêi hdroâng kuăn ngo. Á xuân ing hâk vâ mê nếo chiâng pro têng nêng kố, xuân pro đi đo đi hên xôh, thăm nếo ai măng ‘nâ 11 – 12 chôu tá hâi koi, râng kơmăi châ troh drêng lâi chuât hiăng tro má môi. Xua têng nêng á pro kố phá [a\ têng nêng pá kơnho\ng gá ai tíu krâ mi-crô tu\m, tơ’lêi hlâu ăm tơdroăng mơđah tơbleăng xua mê mơngế vâ rôe cho ai tung lâp tơnêi têa’’.

Idrâp têng nêng tính, tơdrá hơdruê then chiâng tơmeăm kâ ‘na hiâm mơno ôh tá păng lôi dêi mâu ngế Tày, Nùng hơngế ing pơlê xiâm

Ngế mâi, xuân cho ngế rơtế [ă ngoh Nông Văn Tân tung tơdroăng rak idrâp têng nêng tính, tơdrá hơdruê then, nâ Trần Thị Thuyết, tối, klêi kơ’nâi chôu pêi cheăng, rơpo\ng tơku\m rêi têng têng tính, hơdruê, môi tiah môi kơxái tơdjêp tơdroăng pâ nhuo#m rơpo\ng thăm hơniâp ro.

‘’Ahdrối hmâ [a\ ngoh mê á hiăng ‘nâi ngoh hâk vâ hơdruê [a\ hâk vâ têng nêng hdroâng kuăn ngo. Klêi kơ’nâi pơkoăng mê á xuân môi tuăn [a\ kum paro\ng ăm ngoh. Ngoh mơjiâng kâu lăk [o# hơdruê then, rêi ting ning tính mê á xuân veăng hriâm rơtế [ă nâ o, mê xuân cho môi tơdroăng phiu ro, rơxông ối nếo nôkố xuân pói vâ mơnhông mơdêk khôi túa le\m tro hdroâng kuăn ngo pin’’.

Lối 30 hơnăm rêh ối a pơlê nếo, tơdrá hơdruê then, idrâp têng nêng tính cho tơmeăm kâ ‘na hiâm mơno ôh tá păng lôi, cho tơbâ tơdroăng ki phiu ro a pơlê ton Cao Bằng dêi mơngế Tày, Nùng a thôn Ea Kanh, cheăm Dliê Ya, tơring Krông Năng. Pôa Nông Văn Páo, kăn pơkuâ thôn Ea Kanh tối ăm ‘nâi, kơnôm veăng mơhnhôk dêi ngoh Nông Văn Tân, tơkâ hluâ mâu tơdroăng ki ôh tá tu\m tơmeăm apoăng, kâu lăk [o# idrâp têng nêng tính pơlê xiâm rế hía rế mơnhông mơdêk, kơxo# mơngế veăng rế hía rế kơdrâm. Tơ’nôm amê, kơxo# droh rơtăm chiâng hơdruê then, xah ting ning tính rế hía rế hên:

‘’Ngoh Tân cho tá hiâm mơno tung rak vế khôi túa le\m tro hdroâng kuăn ngo. Nôkố ngoh xuân rế chêh pro rế mơjiâng têng nêng tính châ vâi krâ Tày, Nùng mâu cheăm tung tơring Krông Năng, thăm nếo mâu tíu ki ê ối troh kok rôe têng nêng’’.

Mâu tơdroăng pêi tá hiâm mơno dêi ngoh Nông Văn Tân dế châ rak drêng kâu lăk [o# idrâp têng nêng tính pơlê xiâm rế hía rế mơhnhôk hên ngế veăng. Ôh tá xê to rak vế [a\ mơnhông ki kơnâ khôi túa le\m tro dêi nge# thuât a pơlê xiâm nếo, idrâp têng nêng tính, hơdruê then ối kum pro thăm hên mơngiơk khôi túa le\m rêh dêi kơpong tơnêi tơbăng kân rơdâ Dak Lak.

H’Xíu H’Mok chêh

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng