Nếo pê klêi mâu tơdroăng cheăng mơ’nui ‘na kơ-óu kơphế, ngoh Y Pôt Niê riên ngăn pơ’lâng dêi mâu kơthung tơmeăm vâ tơniăn kơxo# tơmeăm mê hôm tu\m. Ngoh Y Pôt Niê tối ăm ‘nâi, mâu kơthung kơphế mê kố chơ pơcháu ăm tơmối tung rôh Têt. Y Pôt  Niê (kot mâ hơnăm 1988), cho ngế pơkuâ ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó Êđê Café, a pơlê Kla, cheăm Drai Sap, tơring Krông Ana, kong pơlê Dak Lak. Mơhé nếo mơjiâng tơdế hơnăm kố la mâu kơphế dêi ko\ng ti hiăng ai hên tơmôi ‘nâi troh lăm rôe sap ing hdrối nah.

...l.

Y Pôt rah kơ-óu kơphế [ă ko\ng vâ rak ki xú ho\m le\m

Tối ‘na tơdroăng ki pơxiâm pêi cheăng [ă inâi Êđê Café, ngoh Y Pôt Niê ăm ‘nâi, hơnăm 2014, drêng hiăng klêi hriâm Hngêi trung Cao đẳng Y tế Đà Nẵng, ngoh hiăng pâ pêi cheăng a mâu hngêi pơkeăng a Pơlê kong kân Hồ Chí Minh [ă a Dak Lak. Môi hdroh, ngoh kơxuô djâ tơpoăng kơphế a hngêi tơná  kơ-óu pro vâ ăm dêi vâi pú a Pơlê kong kân Hồ Chí Minh [ă tâng vâi pú tối xú ho\m le\m. 

Ngoh ối chêh mơ’no tung Facebook tơbleăng ăm dêi vâi pú hmâ ‘na kơphế ngoh:

‘’Apoăng á tơmiât, xo kloăng kơphế kố kơ-óu a on, klêi mê pêi tung póu mơnúa pro ăm vâi pú ôu. Klêi mê, vâi pú a krếo phôn tối, xú ho\m le\m, [ă kơphế mê ôh tá ai tơvât ki ê, to kơphế 100%. Ing mê, vâi pú hnê tối mơhnhôk athế po môi tíu mơdró lơ po ko\ng ti vâ ăm hên ngế ‘nâi inâi kơphế tơpoăng ki mê. Pơxiâm ing mê á mơ-eăm tí tăng ‘nâi ple\ng hriăn pro kơphế krê dêi tơná’’.

Mơnúa pêi la tê khât, kơphế ki ngoh pro hên tơmối ki tơviah troh kơ-êng vâ rôe. Tơdroăng mê pro ăm Y Pôt tơmiât, ti lâi a ôh tá vâ hriăn kơ-óu pro xêh hên tâ kơphế vâ mơdêk ki pơxúa tơ-[rê dêi kơphế dêi kuăn pơlê tung pơlê tơná. Tơmiât hlối pêi, Y Pôt hiăng ‘no 100 rơtuh liăn vâ rôe tơmeăm [ă kơmăi vâ kơ-óu.

Rah kơ-óu kơphế [ă ko\ng vâ rak ki xú ho\m le\m

Apoăng hơnăm 2019, ing kơphế ki krí dêi a chêk dêi rơpo\ng hngêi, ngoh Y Pôt pơxiâm tơbleăng tê dêi kơphế tơpoăng ki apoăng. Ngoh khên tê ‘ngré klêi mê hmâng mơngế ki rôe tối vâ pê klêi tơdroăng kơ-óu, uâ dêi kơphế. Tiô Y Pôt, tung kơphế gá xú ho\m le\m, malối rah kơ-óu thế pêi krâu  tro tơdroăng. {ă kơphế thế krúa le\m, oh tá tơvât tơmeăm ki ê. Ngăn tiô kơ mâu ngế ki vâ ôu ối nếo lơ hơnăm hiăng hên vâ kơ-óu pro kơphế, túa kơ-óu gá pơrá phá dêi rơpó há. Kô chiâng kơ-óu ăm chên trí tr^ng krâ kơvâ, kô chiâng kơ-óu ăm gá pro vâ prâp prăng i iâ. Kơ-óu [ă ko\ng a kơnoh on kô kum ăm kơphế râk ki xú ho\m le\m tâ.

Vâ mơjiâng inâi kơphế tiô túa krê dêi tơná, ngoh Y Pôt hiăng lăm pôu a Tíu xiâm ngăn ‘na xúa ki rơkê vâ chêh inâi kơphế krúa dêi tơná, ôh tá ai pơkeăng, pơxá ‘’Inâi kơphế ‘’ Êđê Café’’. Tơdrêng amê, ngoh kơhnâ mơ-eăm tơbleăng tung măng xah ho#i môi tiah: Facebook, Zalo [ă ing tơná ngoh lăm troh a tơrêm tíu tê tơmeăm tung kong pơlê [ă kong pơlê ki ê, tăng tíu tê, tơdjêp tăng tơmối vâ rôe.

--

Y Pôt (ối tơdế) tơbleăng dêi kơphế ‘’ÊĐê Café’’ a rôh po kơchơ

Ngoh Y Pôt ăm ‘nâi, rơpo\ng ngoh ai 3 ha kơphế, xua mê, vâ tơniăn ai kơphế tê ăm mơngế vâ rôe, ngoh tơru\m [ă mâu rơpo\ng kuăn pơlê pêt kơphế ki ê a pơlê Kla, po rơdâ tơnêi pêt kơphế krúa tâk troh 10 ha. Pak^ng mê, kum cheăng pêi ăm 5 ngế pêi cheăng a kố veăng têng, kơ-óu, uâ [ă kơxo# liăn mơhá sap ing  2 rơtuh tơdế troh a 4 rơtuh liăn môi khế. 

Kơ’nâi mâu tơdroăng mơ-eăm, ngoh Y pôt Niê hiăng châ tăng tơmối ki hmâ rôe, tá mâu tơmối ki rôe iâ [ă rôe hên. Tê a hên kong pơlê, môi tiah: Hà Nội, Thanh Hóa, Quảng Nam, Đà Nẵng, Pơlê kong kân Hồ Chí Minh... kum ngoh ai ngế tíu vâ rôe tơniăn vâ tối ki iâ gá dâng 4 tă kơphế uâ tơpoăng rêm khế. Tơ’nôm amê, kơnôm pêi châ tiô pơkâ ‘na séa ngăn ki tơ-[rê le\m dêi kloăng kơphế Êđê Café hiăng châ tê ăm kong têa Singapore riân châ tê sap ing 2 troh 4 tă rêm khế. Ngoh Y Pốt Niê hơ‘muăn tối:

‘’Kố cho kơphế ki krúa le\m, kơphế hưh cơ organic mê apoăng ngin tê [ă yă 250 rơpâu liăn/kg. Nôkố xua rế pá ai hên kơphế hưh cơ mê yă tê hiăng tâk a kơlo 395 rơpâu liăn/kg. {ă nôkố hdrê kơphế kô hên vâi pú [ă mâu tơmối kong têa ê vâ rôe’’.

Mơhé nếo mơjiâng la ‘’Êđê Café’’ hiăng pơxiâm mơhno ai tíu tê tơniăn. Tung hơnăm 2019 kố nah, Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó ‘’Êđê Café’’ hiăng châ pơxá inâi ‘’tung 10 inâi, te\m têm inâi ki vâi ô eăng hơnăm 2019’’ (xua Tíu xiâm tối ‘na kơxo# ki tơbriât tê, Khu cheăng khoa hok mơnhông mơdêk Việt Nam ăm).

Tối ‘na troăng hơlâ vâ pêi cheăng tung la ngiâ, ngoh Y Pôt Niê ăm ‘nâi, kô pơtối tơbleăng dêi tơmeăm ăm mâu tíu tê tung kong pơlê [ă kong pơlê ki ê vâ po rơdâ tăng tíu tê. Tơdrêng amê, ngoh dế tơmiât vâ po tê tiu, plâi [ơr, báu vâ mơdêk mâu túa tơmeăm pê lo ing chiâk deăng dêi pơlê.

‘’Tí tăng tíu tê tung lâp plâi tơnêi po rơdâ vâ kơphế dêi tơná ai hên tơmối kong têa ê ‘nâi kơphế Dak Lak cho kơphế krúa. Nôkố, mơhé nếo lối 6 khế la phiu ro xua hiăng châ k^ tơhrâ tê ăm kong têa Singapore. Tơdrêng amê, á dế tơpui tơno [ă tơmối ki vâ rôe a kong têa Nhuk [ă Hàn Quốc’’.

Kơ’nâi trâm hên tơdroăng pá, ối kơdrâ hâi hlê ki klâi, Y Pôt Niê hiăng tăng hlo troăng prôk ki tơtro vâ pêi cheăng. Xua ki ai hlâu [ă mâu tơmeăm pêi lo dêi pơlê, ngế rơtăm Rơđế kố hiăng veăng ‘no hnoăng mơdêk ki pơxúa dêi mâu tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng xua tơná kuăn pơlê pêi lo.

H’Xíu H’Mok chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng