Mâu hâi tung rơnó Hơngui kơdrâm kơdre\ng mơngế troh phiu ro, kơpong ôm hyô ngăn kong kế pơlê pơla Ko\ Tam (pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak) thăm phiu ro tâ xua idrâp to\n chêng tơgôu koăng. Hên [ai idrâp chêng xua khu mâu ngế kơdrâi dêi kơpong ôm hyô to\n chêng. Hdrối mê vâ chê 1 khế, 17 ngế kơdrâi dêi kơpong ôm hyô hiăng kơhnâ pơtâp ing hnê mơhno dêi nghệ nhân Y Hiu Niê Kdăm.

Nâ H’Ri Ka Niê, ngế kơdrâi dêi khu to\n chêng tơgôu koăng tối ăm ‘nâi, maluâ hiăng ‘nâi [a\ tơmâng hlê ple\ng hên ‘na chêng koăng tung pơlê tơná, laga drêng châ hriâm mê xuân ối tâ pá há. Mơhé ti mê, [a\ tơdroăng hnê mơhno kơhnâ dêi nghệ nhân Y Hiu, nâ hiăng mơ-eăm hriâm kơhnâ [a\ to\n chêng tơgôu koăng rế hía rế chiâng tâ mê nếo.

‘’Thái hnê tơ’lêi ple\ng, hnê rêm túa to\n tiô tơdrá. Thái hnê tá hiâm mơno, hnê nhên ăm rêm pú hmâ tiô hriâm. Châ hriâm a thái á tâ hâk vâ. Á thăm pói vâ châ hriâm hên tâ mê, ‘nâi tơ’nôm hên tâ mê nếo vâ thăm chiâng hên, la ngiâ vâ hnê ăm mâu vâi o ối ku\n hriâm to\n chêng tơgôu koăng’’.

Nghệ nhân Y Hiu Niê Kdăm tăng xêh troăng ki hnê krê, kơchuâ a kơ-[ăng vâ ăm ngế hriâm tơ’lêi ple\ng

Ngăn tơdroăng pơtâp dêi khu to\n chêng tơgôu koăng [a\ cho khu to\ng kum liăn ăm lâm hnê to\n chêng tơgôu koăng kố, jâ Nguyễn Thị Ngọc Anh, Kăn hnê ngăn Ho#i đong pơkuâ Ko\ng ti ôm hyô ngăn kong kế pơlê pơla Ko\ Tam tối ăm ‘nâi ‘na tơdroăng hnê to\n chêng tơgôu koăng, ki má lối cho khu vâi kơdrâi, jâ tâ phiu ro [a\ môi tuăn hlối. Mâu ngế k^ tơkêa hriâm pơrá châ mơhnhôk [a\ mơhá hnoăng liăn môi tiah lăm pêi cheăng ăm rêm roh hriâm. Kơnôm mê, rêm ngế hriâm tôu chêng tơgôu koăng pơrá hâk, re\ng chiâng mâu tơdroăng ki nghệ nhân hiăng hnê.

Bu kơ’nâi môi pơla hriâm rế pêi cheăng, mâu ngế hriâm hiăng chiâng to\n mâu [ai chêng [a\ tôu chiâng rơkê. Jâ Nguyễn Thị Ngọc Anh hơ’muăn tối:

‘’Thái hnê tá hiâm mơno, djâ tâi tâng mâu tơdroăng ki hlê ple\ng dêi tơná vâ hnê ăm mâu vâi muăn. {a\ mâu vâi muăn hriâm xuân kơhnâ hâk vâ há xua mê mâu vâi muăn hlá pêi hlá hriâm. Mâu vâi muăn hlá hâk thái hlá vâ rak vế khôi túa le\m tro dêi tơná, xua mê mâu vâi muăn hiăng pơtâp tá hiâm mơno [a\ re\ng chiâng mâu tơdroăng ki hriâm’’.

Nghệ nhân Y Hiu Niê Kdăm tối ăm ‘nâi, pôa pơxiâm hnê to\n chêng tơgôu koăng sap hơnăm 2002, drêng mê lâm tôu chêng hơnăm ối nếo dêi [uôn Mduk (bêng Ea Tam, pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột) hbrâ pơxiâm hnê laga ôh tá ai mơngế ki vâ hnê. Xua mê, ôh tá hêng tơdroăng ki mâu rơxông ối nếo ôh tá châ hriâm to\n chêng tơgôu koăng, pôa hiăng k^ [a\ khu ki tơku\m po vâ hnê to\n chêng tơgôu koăng.

Mơgêi hneăng hriâm, ki hên mâu ngế hriâm to\n chêng tơgôu koăng dêi [uôn Mduk hiăng chiâng tôu chêng mâu [ai ki xiâm [a\ chiâng tôu rơkê tâ mâu lâm ki tơku\m po tơdrêng mê. Mê cho ing tơdroăng hnê chiêng koăng hiăng ối [a\ pôa, djâ pôa lăm a mâu pơlê tung pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột [a\ hên pơlê achê mê.

Jâ Phạm Thị Hải Bình, Kăn pho\ pơkuâ Tíu xiâm mơhno túa le\m tro, tơ’noăng ivá [a\ ôm hyô pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột mơnhên, nghệ nhân Y Hiu tá hiâm mơno [a\ tơdroăng to\n chêng tơgôu koăng [a\ rak vế khôi túa le\m tro chêng koăng dêi hdroâng kuăn ngo tơná:

‘’{a\ nghệ nhân Y Hiu Niê Kdăm mê kố cho môi ngế thái tá hiâm mơno, [a\ pôu râng hnoăng cheăng tung tơdroăng rak vế, ahdrối cho rak vế khôi túa le\m tro dêi mơngế Rơđế, kơ’nâi mê cho tung tơdroăng hnê mâu vâi o a tâi tâng mâu lâm hriâm ki Tíu xiâm mơhno túa le\m tro pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột hiăng tơku\m po’’.

Nghệ nhân Y Hiu tối, pôa ôh tá kâi pâ tâi dêi tơná hiăng hnê to lâi chât lâm chêng koăng ăm droh rơtăm pho#m xông kân. Tơdroăng hnê chêng koăng ki hên cho [a\ rơkong tơpui tối [a\ tơmâng tâng, mê ôh tá ai kơxop mơ-éa ki lâi hnê xua mê pôa hiăng hnê tá hiâm mơno vâ hnê ăm dêi hok tro. Tâng hok tro tá hâi ple\ng, pôa mơ-eăm tối ăm i ple\ng nhên, râng ko\ng rêm ngế o vâ hnê túa ki to\n ăm tro, troh drêng lâi tơdrá hiăng tro mê nếo lôi. Pôa ối ti tăng troăng vâ hnê [a\ mâu ki rơkê, kơchuâ a kơ-[âng ăm hok tro tơ’lêi hlê ple\ng.

‘’Á lăm hnê xuân hiăng ton, vâ chê 20 hơnăm, rơtế pêi cheăng [a\ Tíu xiâm mơhno túa le\m tro pơlê kong kơdrâm. Á hiăng hnê ăm tá vâi hdrêng, droh rơtăm, tá tung pơlê nếo. Klêi mê, troh nôkố hnê ăm mâu droh [a\ mâu ngế droh pho#m xông kân a pơlê Tuôr, cheăm Hòa Phú. Á hlo mâu vâi muăn re\ng chiâng mâu tơdroăng ki á hnê, mơhé hnê ăm kơnốu lơ kơdrâi mê xuân cho troăng pin rak vế khôi túa le\m tro dêi pin, vâ ôh tá hía lôi xo ah hmôi’’.

Nghệ nhân Y Hiu tối, râng ko\ng a tơrêm ngế vâi o vâ hnê tôu ăm i tro tơdrá

Ôh tá xê to chiâng mơđah tơbleăng to\n chêng [a\ chiâng pro hên kế xah dêi hdroâng kuăn ngo Rơđế, nghệ nhân Y Hiu Niê Kdăm ối cho ngế chiâng pro ăm ngế ki ê hâk vâ chêng koăng, mê kế xah hdroâng kuăn ngo ăm hên rơxông hok tro châ pôa hnê. Kố cho tơdroăng ki ôh tá xê nghệ nhân ki lâi xuân chiâng pêi. S^ng khéa [a\ tơdroăng ki hía lôi mâu kế tơmeăm kơnâ dêi vâi krâ nah [a\ tơdroăng rêh ối nôkố, pôa ối tơmiât hnê mâu vâi o mơđah tơbleăng mâu kế xah ki ê môi tiah têng nêng, đing năm, đing buôt.

Rơtế [a\ hnê mâu lâm xua Tíu xiâm mơhno túa le\m tro po, nghệ nhân Y Hiu ối hnê ăm mâu vâi hdrêng hâk vâ chêng koăng a tung pơlê tơná. Hên nôu pâ tăng troh pôa vâ mơhá liăn, pôa ôh tá xo liăn. Pôa tối, tơdroăng ki hâk phiu, hơniâp ro dêi pôa tơ’lêi tê mê cho hlo tơdroăng ki xông kân, ki rế hía rế rơkê dêi hok tro tung rêm idrâp chêng koăng hnê ăm mâu kuăn muăn troh tá ah.

            H’Xíu H’Mok chêh

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng