Hnê kih thuât rak ngăn hbrâ mơdât ôa hdrong kâ ‘nhiê plâi hôt - Kơxop hlá mơ-éa hnê pêi chiâk deăng kơxô̆ 2
Thứ năm, 19:09, 24/11/2022 Tơplôu: Gương/VOV Tây Nguyên Tơplôu: Gương/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Hlo hyôh kong prâi hơ’lêh, mêi tô hmâng vâ, tâng măng ƀă mâu pơreăng prăng rơmon tâ tú hên a loăng plâi hôt, loăng nếo huăn rơmôe ôh tá kâi xông rơdêi ƀă ôh tá xông tơ’mô, pro tơdjâk kân troh ki ai plâi dêi loăng mâu hơnăm achê kố hlo rế pá ai plâi.

 

1.Po văng nhâ ăm krúa lĕm kơdrum loăng plâi hôt:

-Khế 11-12; Po văng krúa lĕm kơdrum, trâ văng nhâ êa rơtôh, klêi po, gô̆m xôm tah mâu nhâ, tróu tah tơkâng loăng ki ai ôa tăng măng kâ ’nhiê, tơkŭm hlá tơruih klêi mê chôu ăm ai ngôi on. Tiô hmâ pêi pro chal krâ nah tơdroăng gô̆m chôu ăm ai ngôi on vâ troh tah mâu ôa, hmui tâng măng ki pâk kâ loăng.

-Kơhnâ lăm ngăn kơdrum vâ ‘nâi lơ ai hdrong tăng măng kâ rơmôe, hlá kơbâng vâ teăm hbrâ mơdât.

-A rôh pơxiâm vâ krí po văng nhâ tung kơdrum ăm i lĕm, xơm tah xok ƀă pro tơbăng lĕm tơnêi vâ tôm xo plâi gá ki hiăng tum, tơruih. 

2-Tróu tơkâng, pro ăm loăng ai tơkâng lĕm dâi:

-Loăng plâi hôt lo eăng a khế 12 mê thế tơtrŏng ngăn tróu tah tơkâng loăng ki ôh tá dâi lôi tơkâng ki lĕm vâ loăng rĕng huăn tơkâng nếo, ko tah mâu tơkâng kŭn ôh tá rơdêi ki huăn a mâu tơkâng vâ lo reăng lơ iâ lo reăng, bú lôi 2-3 to rơmôe tung môi tơkâng. Tróu tah tơkâng ki hiăng khăng kho, tơkâng ki ai hdrong kâ ’nhiê.

-A mâu kơdrum loăng plâi hôt ki hiăng ton hơnăm, pơla mâu loăng ki ai tơkâng kô chiâng tróu tah ƀăng tơdroăng ko tah môi pâ tơkâng ki kân vâ tơkâng gá lĕm bâ phuâng. 

-Drêng ko tah tơkâng ki kân thế ko tro tíu tơkâng. Xúa têa pơkeăng Bordeaux 1:4:5 lơ têa nhơk vâ pik a tíu loăng ki nếo ko mê âi vâ kơdroh kơmuâ kâ ƀă ôa tá ăm ôa hdrong kâ ‘nhiê loăng.

3.Rak ngăn tung pơla loăng lo reăng, kơ ‘muăn plâi:

-Pro ăm reăng vâ kơ‘muăn plâi: Drêng loăng lo reăng, kơ‘muăn plâi kô chiâng xôh mâu pơkeăng ki vâ mơdêk ăm loăng kơ’muăn plâi, kơdroh plâi kơbâng tơruih.

4.Kơdrum loăng plâi hôt hiăng krâ, tro pơreăng kâ ’nhiê hên ôh tá kâi xông rơdêi:

-Thế uâ tah lôi ƀă pêt hdrê loăng ki nếo. La thế tơtrŏng: Pêt mâu hdrê loăng plâi hôt klêp tơkâng hdrê rĕng ai plâi hiăng châ khu xiâm ngăn ‘na Chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê mơnhên tối lĕm mê cho hdrê: PN1, AB29, AB05-08, ĐDH67-15, ĐDH102-293. Pêt hên iâ dâng 200 xiâm/ha (ki kơtăn pơla xiâm kố ƀă xiâm tá 8m x 6m) ƀă hlối ko tah tơkâng ki rơlối kơ’nâi 8-10 hơnăm. Rơnó pêt ngăn tiô kơpong (sap khế 6 troh khế 10, kô chiâng pêt tung rơnó mơdrăng tâng ai têa tôh).

5. Hbrâ mơdât tâng măng kâ ‘nhiê:

-Ai 2 túa tâng măng kâ ‘nhiê loăng: Túa ôa tâng măng ngiât (Helopeltis theivora) ki hmâ hlo tâ; tâng măng khêi (Helopeltis antonii) iâ hlo tâ.

-Tâng măng ối kŭn ƀă xông kân xuân kâ ‘nhiê mâu hlá loăng kơbâng dêi loăng plâi hôt môi tiah hlá kơbâng, rơmôe, reăng, plâi ƀă plâi ki ối kơbâng.

-Túa hbrâ mơdât tung pêi pêt:

Ôh tá rơvât lối hên phon đăm, rơvât hên kali a rôh loăng huăn rơmôe kơbâng, pơxiâm vâ tơpo reăng ƀă kơ’muăn plâi.

Po văng nhâ, tróu tơkâng vâ kơdrum loăng plâi hôt châ bâ phuâng, kơdroh tíu ki ai mâu tăng măng kâ ‘nhiê. Tôm xo mâu tơkâng ki tróu tung kơdrum loăng plâi hôt vâ kơdrum bâ phuâng, kơdroh ai mâu tâng măng troh ối. Tôm tơkâng hlá, reăng plâi ki tro pơreăng djâ prâu tah vâ pôi tá ăm pơreăng tâ tú.

-Túa hbrâ pêi pro ƀă sinh hok:

Kơ’nêi mâu kuăn ki ki kâ tâng măng môi tiah hmui prăng, trôi (cho hmui trĭng) pơchâu ƀă pung pêng ki kân ăm kâ tâng măng. Trôi (cho hmui trĭng) cho  kế ki vâ kâ tâng măng, mâu trôi mê kâ kơtâ ôa, kơtâ tâng măng ki nếo xêi.

Xôh mâu pơkeăng kơdê mâu ôa kuăn kiâ ai inâi Metarhizum anisopliae, Beauveria bassiana lơ Paecilomyces sp. Xôh tah tâng măng drêng ối kŭn, xôh ki hên iâ gá ngăn tiô tơdroăng hiăng chêh  hnê a tơdrong pơkeăng.

-Hnê pêi pro ƀă hoă hok:

-Xôh mâu pơkeăng: Permecide 50EC, Peran 50EC, Tungcydan 60EC, Dragoannong 585EC, Wamtox 100EC, Tungrin 25EC, Sherbush 5EC, 10EC.. Ki hên iâ ƀă ki têi ngăn tiô tơdroăng hiăng chêh hnê a tơdrong pơkeăng.

-Pơla chôu ki xôh gá tơƀrê:

+Drêng loăng pơxiâm vâ huăn hlá kơbâng, vâ lo reăng.

+Xôh pơkeăng a kơxo má lơ peăng xêi drêng kong hiăng rơngiâp. Mâu hâi kong rơdâm mâu tâng măng hmâ lo lăm kâ ’nhiê ó kô chiâng xôh hdrối tâ. Tâng loăng plâi hôt dế lo reăng pôi tá xôh hdrối 9 chôu kơxo vâ reăng plâi hôt chiâng vâ kơ’muăn.

+ Xôh drêng tâng măng nếo 1 - 3 hâi mê ki tơƀrê má môi.

6- Hbrâ mơdât pơreăng prăng rơmon:

Pơreăng xua kơmeăn Colletotrichum gloeosporioides pro, hmâ hlo gá tâ tú tung pơla kong rơdâm, mêi ton hâi ƀă ôh tá ai eăng trâ dêi mâ hâi. Xiâm ki tâ tú ing têa ƀă khía.

Pơreăng hmâ hlo tâ tú drêng loăng plâi hôt huăn hlá, pơxiâm po pŏm hdrối vâ lo reăng lơ pơxiâm vâ kơ’muăn plâi. Mâu tíu ki kơmeăn kâ mơngơik prâp a rơmôe kơbâng, hlá kơbâng, tơkâng reăng ƀă plâi.

-Drêng châ hlo ki tro pơreăng kâ ‘nhiê a kơlo hâi hên mê thế xúa pơkeăng xôh kơdrê ôa hdrong: DuPontTM Kocide 46.1 WG, Norshield 86.2WG, New Kasuran 16.6WP, Tungvil 5SC, 10SC… Xôh hên lơ iâ ƀă ki têi xăng ga ngăn tiô hnê mơhno ai chêh a tơdrong pơkeăng.

-Xôh a pơla: Loăng plâi hôt hŭn rơmôe kơbâng, dế po pŏm vâ lo reăng, plâi ối kơbâng tâng trâm kong rơdâm, ai têa ngêa hên thế xôh pơkeăng kơdê ôa hdrong vâ hbrâ mơdât pơreăng. Pôi ta xôh hdrối 9 chôu kơxo vâ ăm reăng plâi hôt pro ki vâ kơ ‘muăn plâi.

-Túa xôh: Xôh ăm kơchoh tơ’mô a tơkâng loăng; tâng kong pro rơdâm hyôh pê hên ƀă hlối ton kô chiâng xôh 2 hdroh ( klêi rôh má 1 sap 5-7 hâi).

-Xúa têa pơkeăng Bordeaux 1:4:5 pik a xiâm loăng.

Tơplôu: Gương/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC