Hnê mơhno hbrâ mơdât, pơlât pơreăng pro khêi tơkrŭn hlá pôm
Thứ sáu, 02:00, 09/12/2022 Tơplôu: A Sa Ly/VOV Tây Nguyên Tơplôu: A Sa Ly/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Pơreăng pro khêi tơkrŭn hlá cho pơreăng kâ ‘nhê ki rơ-iô xua virus pro...Pơreăng pro khêi tơkrŭn hlá pôm chiâng xông tâ tú ƀă tâ tú rĕng ing kuăn kiâ ki djâ pơreăng cho ôa rơbông ƀă ing xiâm hdrê. Pơreăng hiăng kâ ‘nhê râ ó mâu kong pơlê ối peăng mâ hâi lo pá hdroh, Duyên hải Nam Trung Bộ ƀă Tây Nguyên.

Pơreăng pro khêi tơkrŭn hlá xua virus Sri Lankan Cassava Mosaic Virus (SLCMV) pro. Pơreăng ôh tá ai Pơkeăng ki lâi kâi vâ xôh kơdê pơreăng. Kô chiâng tâ tú ing xiâm hdrê xo ing mâu xiâm loăng ki tro tâ pơreăng; ing kuăn kiâ kong ki djâ pơreăng. Xiâm ki nếo huăn hmŏng tro tâ pơreăng lơ loăng hŭn ing xiâm pôm loăng tro tâ pơreăng pro tơ’lêi kơdroh lối 80% pôm loăng ki vâ châ xo; pôm loăng drêng pơxiâm kân tro tâ pơreăng pro kơdroh pêi lo ƀă ki dâi lĕm dêi pôm laga tâng lôi hdrê ăm rơnó kơ’nâi kô ôh tá châ lâk xo pôm.

-Mâu troăng hbrâ, mơdât, mê cho:

a. Troăng séa ngăn tơmeăm khoăng:

Mơdât tơdroăng pơto xiâm, hlá pôm ing kơpong dế ai pơreăng troh mâu kơpong tá hâi ai pơreăng.

b. Troăng pêt tơmeăm: Rah hdrê pôm vâ pêt:

Rah hdrê kâi hbrâ mơdât pơreăng môi tiah HN3, HN5, hdrê iâ tro tâ pơreăng môi tiah KM94 (tro tâ pơreăng iâ tâ hdrê ki ê). Ôh tá pêt hdrê HLS-12 (ối tối cho hdrê hên tơpoăng).

Xúa xiâm hdrê krúa pơreăng, hdrê ai xiâm kối nhên. Ôh tá xúa xiâm pôm loăng ki ai hlá tơkrŭn (mơhé ôh tá râ) vâ pro hdrê.

Pơ’lêh hdrê pêt: Ôh tá pêt pôm loăng lơ xiâm loăng ai ôa rơbông môi tiah loăng pro hât, trŏng tơmat, trŏng prâp, pốu, tơ-uâ, pôm ƀok, hăng, krui kơxái... a mâu kơpong hiăng tro pơreăng ki vâ iâ má môi môi roh pêt mơjiâng.

Ôh tá pêt pôm drêng a kơpong ‘’ƀăng tơnêi” ƀăng tíu ki tro tâ pơreăng tơkrŭn hlá.

Lôi ton pơla 2 rơnó pêt pôm ki vâ iâ má môi 30 hâi: Ôh tá pêt pôm loăng rơnó rơxăm.

c.Hbrâ mơdât ôa ki djâ pơreăng (ôa rơbông)

Xúa kơdró krêa mơngiơk trĭng kơtúa a chiâk deăng ki pêt vâ tối hdrối tơdroăng ki xông tâ tú dêi pơreăng ôa rơbông ƀă kơdê ôa ki kân.

Mâu kơpong tơ’lêi xông tâ tú pơreăng pro khêi tơkrŭn hlá kal xôh kơdê ôa rơbông ƀă pơkeăng rak vế hdrê kơchâi plâi pôm drêng ôa tá hâi chiâng ôa.

Mâu pơkeăng rak vế hdrê kơchâi plâi pôm kơdê ôa rơbông: Kô chiâng xúa pơkeăng ai môi tung péa trếo pơkeăng ki chiâng mot tung châ cho Dinotefuran ƀă Pymetrozne. Hên iâ, nông đô̆ xúa tiô tro hnê mơhno chêh a ngâ tơmeăm dêi khu mơjiâng pro.

Troăng xôh: Xôh kơchoh tơdâng tâi tâng a hlá xiâm pôm. Ƀă xiâm pôm loăng hiăng kân (xiâm xŏn, hlá hên) thế tơniăn kơxô̆ têa pơkeăng xôh ki vâ iâ 400 lit/ha, prôk hrá xôh tơdâng tŭm péa mâ hlá ing kối kơbâng troh hlá a xiâm, xua ôa rơbông hmâ rêh ối tơkŭm a mâu hlá pá xôp. Ƀă xiâm pôm loăng ki kơbâng, tơtrŏng xôh kơchoh tá hlá a xiâm pôm ối a chê tơnêi vâ kơdê ôa rơbông.

Troăng vâ kơdê xiâm rêi pơreăng pro khêi tơkrŭn hlá pôm.

Troăng má 1: Séa ngăn mơnhên ƀăng tơnêi pôm tro tâ pơreăng, kơxô̆ ki tro tâ pơreăng ƀă hneăng loăng xông kân vâ xúa troăng kơdê tâi tâng pơreăng tơtro.

Troăng má 2: Xôh pơkeăng rak vế hdrê kơchâi plâi pôm kơdê ôa rơbông a ƀăng tơnêi pêt pôm tro tâ pơreăng ƀă ƀăng tơnêi pêt pôm rơtâ tá ahdrối vâ kơdê tâi tâng pơreăng vâ mơdât ôa rơbông djâ pơreăng pro khêi tơkrŭn hlá xông tâ tú tung ƀăng tơnêi pêt pôm tá hâi tro tâ pơreăng.

Troăng má 3: Prâu tah xiâm loăng pôm tro tâ pơreăng lơ tâi tâng ƀăng tơnêi pêt pôm tro tâ pơreăng pro khêi tơkrŭn hlá (tá xiâm, hlá ƀă pôm) klêi kơ’nâi xôh pơkeăng rak vế hdrê kơchâi plâi pôm kơdê pơreăng ôa rơbông châ 3 hâi ƀă ôh tá chiâng ăm hluâ 7 hâi klêi kơ’nâi xôh pơkeăng. Xua, klêi kơ’nâi 7 hâi pơkeăng tâi ki xêt khât, ôa rơbông kô xông tâ tú nếo ƀă pơtối tâ tú pơreăng pro khêi tơkrŭn hlá.

Ai 2 tơdroăng:

+Prâu tah môi iâ: Xúa ƀă mâu ƀăng pêt pôm ai xiâm loăng tro pơreăng pro khêi tơkrŭn hlá pá kơdâm 70%.

+Prâu tah tâi tâng ƀăng tơnêi pêt tro tâ pơreăng: Xúa ƀă ƀăng pêt pôm ai xiâm loăng pôm tro tâ pơreăng lối 70%.

Mâu ƀăng tơnêi pêt pôm chiâng vâ lâk xo pôm mê pêi pro tơdrêng tơdroăng lâk tâi tâng pôm, lâk xo pôm mê xiâm hlá thế prâu tah.

Troăng vâ prâu tah: Gô̆m xiâm pôm, hlá chôu, tâp trâu tung tơnêi lơ ko ku kŭn, chiâ hrêng (ƀă kŏng lơ ƀă kơmăi) klêi mê mơ-ŭm pro phon rơvât.

 

HNÊ MƠHNO MƠJIÂNG PRO HDRÊ ɃĂ RÔE TÊ HDRÊ

-Mơjiâng pro hdrê:

+Pôi tá pêt mơjiâng hdrê a kơpong dế tro tâ pơreăng râ.

+Pôi tá pêt mơjiâng hdrê nôkố dế tro tâ pơreăng râ môi tiah HLS-11, HLS-12, pro rĕng hdrê kâi hbrâ mơdât pơreăng HN3 ƀă HN5.

+Rah hdrê krúa lĕm, ‘nâi nhên xiâm kối vâ pêt.

+Xôh pơkeăng kơdê ôa rơbông ƀă đi đo prâu tah mâu xiâm nhôm tro tâ pơreăng drêng châ hlo.

+Ahdrối lâk xo pôm thế tah tâi tâng mâu xiâm pôm ki ai pơreăng (tá bu môi tíu khêi tơkrŭn hlá kŭn).

+Tíu mơjiâng pro hdrê kal xo pôm hlá pôm séa ngăn virus a ƀơrô séa ngăn vâ mơnhên hdrê krúa lĕm.

-Rôe hdrê pôm:

+Rôe hdrê ôh tá tro tâ pơreăng, ôh tá ‘nâi xiâm kối.

+Tâng hdrê ối hlá mê séa ngăn kối pôm, tâng ai pơreăng mê tah hlối.

+Tâng hdrê ôh tá ai hlá ôh tá chiâng mơnhên xiâm loăng tro tâ pơreăng, thế pơkâ mơngế tê tơkêa pôu râng hnoăng chêl thiăn tro lŭp tâng hdrê tro tâ pơreăng.

Tơdroăng xiâm kơxop mơ-éa tối ăm kuăn pơlê pêi chiâk deăng xua Kơ koan teăng mâ Rơ’jíu Việt Nam kơpong Tây Nguyên rah chêh veăng amê ai tŏng kum Tíu xiâm mơhnhôk pêi chiâk deăng tơnêi têa.

Tơplôu: A Sa Ly/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC