Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong Ba Sơn, Mô đô̆i gâk tơkăng kong dêi kong pơlê Lạng Sơn pơkuâ vâ chê 42 km troăng tơkăng kong prôk hluâ 3 cheăm Cao Lâu, Xuất Lễ ƀă Mẫu Sơn. Tơnêi tơníu ki hên cho ngo ngối, ƀăng chiâk deăng pêt mơjiâng tơmeăm iâ xua mê tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê trâm hên pá puât.

Mơnhên hnoăng cheăng kum kuăn pơlê tơniăn tơdroăng rêh ối, mơnhông mơdêk cheăng kâ vâ mơ-eăm hluăn ing kơtiê, kăn ƀô̆ mâu lêng a Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong Ba Sơn đi đo ‘’4 rơtế’’, tơrŭm ƀă khu râ kăn pơkuâ ƀă mâu đoân theh a kong pơlê mơjiâng mâu troăng pêi pêt mơjiâng tơmeăm, râng kŏng hnê pêi cheăng, kum vâi krâ kuăn pơlê mơdêk pêi lo liăn, pơ’lêh tơdroăng rêh ối. Kăn ƀô̆, mô đô̆i hiăng veăng tơlo rôe lối 2.000 xiâm hdrê chế reăng trĭng diâp ăm mâu rơpŏng ai tơdroăng rêh ối pá puât a cheăm Mẫu Sơn ƀă hbrâ hriâm ki rơkê plĕng, kih thuât mơdâ hdrê vâ rơtế kuăn pơlê rak ngăn mâu loăng pơkeăng ki kơnía kố.

Pôa Dương Trùng Lỷ, cheăm Mẫu Sơn, tơring Cao Lộc, kong pơlê Lạng Sơn, tối ăm ‘nâi:

‘’Rơpŏng xuân hiăng châ đông mô đô̆i gâk tơkăng kong Ba Sơn diâp 100 xiâm reăng trĭng. Ƀă rơpŏng xuân châ mot a Đông vâ hriâm ‘na mâu kih thuât rak ngăn loăng plâi. Tung pơla hriâm, rơkê plĕng xua mê loăng xông rơdêi ngiât lĕm. Á mơnê khu mô đô̆i gâk tơkăng kong hiăng kum rơpŏng mơnhông mơdêk cheăng kâ, tơniăn tơdroăng rêh ối ăm rơpŏng’’.

Khu mô đô̆i gak tơkăng kong tơrŭm khu râ kăn pơkuâ pơlê pêi pro hên tơdroăng vâ kum kuăn pơlê mơnhông cheăng kâ

Xúa mâu tíu tơnêi lôi chúa achê tơkăng kong, kăn ƀô̆ mô đô̆i gâk tơkăng kong Ba Sơn mơnúa mơjiâng troăng pêi ‘’Kơlá Tơkăng kong Việt’’ a cheăm Xuất Lễ; rôe diâp ăm 3.500 xiâm hdrê kơlá Bát Độ ăm mâu rơpŏng veăng pơkuâ troăng tơkăng kong tơneăn tơkăng kong pêt ƀă rak ngăn. Klêi kơ’nâi 2 hơnăm, mâu kơlá hiăng hŭn hên ƀă pơxiâm châ đôu tơpăng.

Pôa Lý Văn Thắng, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan cheăm Xuất Lễ, tơring Cao Lộc tối kố cho troăng pêi ki tro, kum pêi pro châ tơƀrê tơdroăng tâi tâng kuăn pơlê veăng gak kring hnoăng pơkuâ tơnêi tơníu, gak kring tơkăng kong tơnêi têa tung rơxông nếo.

“Tơdroăng pêt kơlá vâ kuăn pơlê mơnhông mơdêk cheăng kâ cho troăng prôk nếo a cheăm. Tung tơdroăng rak ngăn, xuân tơrŭm gâk kring troăng tơkăng kong, hiăng kum pơ’lêh hlê plĕng dêi vâi krâ kuăn pơlê, rơtế tơdjuôm ivá gâk kring tơniăn, ƀă la ngiâ kơlá hiăng kân mê xuân ăm pêi lo liăn ăm kuăn pơlê’’.

Kăn ƀô̆, mô đô̆i gak tơkăng kong kum kuăn pơlê kơpong tơkăng kong pôe báu drêng rơnó báu tum

Ƀă hnoăng cheăng cheăng, tơdroăng tuăn pâ ƀă tơdroăng tơrŭm ƀă vâi krâ kuăn pơlê, kăn ƀô̆ mô đô̆i gâk tơkăng kong Đông tơkăng kong Ba Sơn hiăng ai mâu tơdroăng cheăng ki nhên, pơxúa kum kuăn pơlê tung pơlê tíu pro đông chôa ‘lâng mơdêk tơdroăng cheăng kâ, hên rơpŏng hiăng hluăn ing inâi rơpŏng kơtiê. Bu tung 3 hơnăm hiăng hluâ, đông lêng hiăng mơjiâng châ 15 tơmeăm kuăn pơlê rêh ối, diâp 5.500 hdrê loăng ăm mâu rơpŏng pá puât… ƀă tâi tâng kơnâ lối 4 rơtal liăn.

Mâu ngế lêng tơkăng kong xuân tơmâng tŏng kum, rak ngăn troh mâu vâi o ối kŭn ai tơdroăng rêh ối pá puât ƀă mâu tơdroăng ‘’Kum o troh a hngêi trung’’, ‘’Kuăn păn Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong’’. Trung tă Hoàng Trung Hiếu, Cheăng kal kí đông mô đô̆i gâk tơkăng kong Ba Sơn tối ăm ‘nâi:

‘’Mơnhên nhên troăng pêi “Tơmeăm kuăn pơlê rêh ối, pêng păm tơdroăng tuăn pâ đông cheăm”, ngin hiăng hbrâ, thăm tơrŭm ƀă khu râ kăn pơkuâ pêi pro hên tơdroăng cheăng vâ kum kuăn pơlê kơpong tơkăng kong tơniăn tơdroăng rêh ối, rêh ƀă pơlê xiâm, ing mê, thăm tŏng kum, rơtế khu mô đô̆i gâk tơkăng kong pơkuâ, gâk kring krá tơniăn hnoăng pơkuâ gâk kring tơkăng kong tơnêi têa’’.

Mâu tơdroăng pêi ki nhên, tuăn pâ dêi kăn ƀô̆, mô đô̆i Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong Ba Sơn tối krê ƀă khu mô đô̆i gâk tơkăng kong kong pơlê Lạng Sơn hiăng kum pro thăm eăng um méa Mô đô̆i Pôa Hồ; pêi pro tơtro troăng pêi ‘’Đông cho hngêi, tơkăng kong cho pơlê xiâm, vâi krâ kuăn pơlê mâu hdroâng kuăn ngo cho nhŏng o xiâm’’; kum vâi krâ kuăn pơlê mâu hdroâng kuăn ngo tíu tơkăng kong chôa ‘lâng mơdêk tơdroăng rêh ối, kum rak tơniăn tơkăng kong peăng Kơnhŏng dêi Tơnêi têa.