Pro ƀă ‘măn kế kâ pro ing kơchâi nhâ drêh ƀă pro ăm chôu (tâm hlá nhâ ngiât)
Thứ năm, 01:00, 08/12/2022 Tơplôu: Gương /VOVTây Nguyên Tơplôu: Gương /VOVTây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Ƀă mâu ngế pêi chiâk deăng tơdroăng pro chôu kơchâi nhâ vâ chĕm kơpôu ro cho tơdroăng ki hiăng hmâ trâm hlo. Maluâ ti mê, túa pêi pro ƀă rak ‘măn tơmeăm kâ pro chôu mê pro tiah lâi ti xê ngế ki lâi xuân ‘nâi hlê tŭm têk. Tơdroăng tơpui hâi kố, ngin hnê tối ‘na kih thuât pêi pro ƀă ‘măn rak kơchâi nhâ tiô túa ki pro chôu.

Pro chôu kế kâ ối drêh cho têng xăm mâu kế kâ ki chiâng vâ pro chôu tung pơla kong ôh tá ai tô vâ ‘măn rak mâu kế kâ ki drêh tung pơla ton hâi, la mâu kế kâ ki mê ôh tá tro ŭm.

-Mâu tơdroăng pêi pro mê cho:

-Hbrâ klôh vâ pro: Thế rah tíu ki lâi achê kơdroăng păn vâ tơ’lêi drêng xo vâ chơ lăm chĕm. Rah a tơnêi khăng lĕm, pôi tá ai têa mŏng, pôi tá ai têa ing pa kong châ mot tung klôh.

-Ngăn tiô kơ tơdroăng rêh ối cheăng kâ ƀă tơdroăng châ lơ ôh dêi tơrêm rơpŏng hngêi vâ chiâ pro klôh ki pro chôu, klôh mê meăn pro i lĕm, klôh chiâ  a tơnêi, kơthung tô nô lơ ki lía kân vâ tâ …

-Ki kân kŭn lơ ôh dêi klôh vâ pro chôu vâi krâ nhŏng o pin thế hriăn tơmiât hdrối vâ chiâ pro klôh ki pro chôu tâ kế kâ vâ bê ăm mơnăn kâ tung pơla 10-15 hâi/klôh, rêm met khô̆i pro tâ dâng 600kg kế kâ ki pro ối drêh.

 

-Tơmeăm ki vâ pro xăm la ối drêh:

Cho mâu hdrê nhâ ki pêt (nhâ Voi, Cao lương, nhâ Ghinê), mâu kông, hnông alâi klêi đôu xo, alâi ki ối kơbâng, kối hlá kơtếo, kông hlá pôm prế…) Têa ki tơtro tung kế kâ mê sap 65-75%.  Kế kâ drêng djâ pro chôu thế krúa lĕm ƀă hlối tơniăn. Kế kâ ối drêh ’nâng ‘nâi (5-10cm) vâ tâ hmât tung kloh ăm kơtía ah gá kô châ hên.

Mâu tơmeăm ki ê: Tâk phái, tơpoăng alâi, topoăng pôm loăng, po, têa kơdruâ kal thế xo ki lĕm.

-Túa pro chôu:

Má 1: Lêk môi hdrâ hrái ki hiăng khăng lĕm, 5kg/m2 a krí klôh.

Má 2: Xo ‘măn tiô tơmôi hdrâ kế kâ ki hiăng khăng lĕm, ngiât, hbo gá 20-30cm, klêi mê xế po pŭm ƀă tâk báu (hên iâ thế klâ tơ’mô a rêm hdrâ), klêi mê hmât i kơtía.

Má 3: Pơtối pro ‘măn mâu hdrâ ki pơtối nếo ta troh la lâi hiăng pêng klôh ah ƀă a ‘ngêi tâ ngâ kloh 30cm, hmât mơdêi i kơtía  lĕm.

Má 4: Tâng hiăng pêng klôh ki pro chôu mê thế xo chhá nilon dâp lĕm kơpêng, klêi mê xo ƀaih klâp i lĕm, mơdiê mâu hmốu, loăng rơtâ tá, klêi mê xo kế ki hmgăm mơdiê kơpêng vâ pôi tá ăm têa, kơnái, mâu hmui, lêp, kuăn kiâ châ mot tung klôh.

-Xúa kế kâ ki pro chô : Kơ’nâi 3 măng tĭng pro, kế kâ mê hiăng xú lĕm, xú chôu iâ, ôh tá phong, phôk kô chiâng vâ chĕm ăm kơpôu, ro kâ, tah tíu ki lâi lơ pro phong, phôk kơpêng kloh pro chôu mê, pơtâp ăm kơpôu ro kâ vâ hmâ ăm kâ chôa iâ ‘nôi apoăng klêi mê ăm kâ hên. Tâng kế kâ ki pro chôu ối drêh mê gá lĕm ăm mơnăn kô chiâng ăm kâ sap ing 5-7kg/hâi. Thế ăm mơnăn kế kâ ki pro chôu hâi teăm hơ’lêh ƀă mâu kơchâi kâ ki ê.

-Hrái báu: Xuân cho môi tung mâu tơmeăm ki vâ pro kế kâ ăm kơpôu ro, ƀă tơdroăng pro chôu gá tiô tơdroăng hnê a kơ’nâi kố:

Má 1: Urê ƀă puâ châ ‘măn ăm gá hê tung têa.

Má 2: Xế tiô hdrâ hrái báu rơtăng (dâng 20cm) klêi mê tôh têa urê pôa, pơ’lêh hrái báu ăm châ mot têa tơ‘mô, ăm dêi chêng chuâ hmât, klêi mê pơtối pro ti mê nếo.

Má 3: Klâp chhá nilon kơpêng ăm xi lĕm, pôi tá ăm châ hyôh, tá ăm têa châ mot ƀă hyôh amoniac (NH3) ki ối tung mê châ  hyôh lo pa kong.

 

-Tâng pro chôu tung tơdrong:

Pó vâi krâ nhŏng o thế lêk môi hdrâ hrái báu hbo 20cm kơpêng plông ki krúa lĕm lơ lêk  chhá  nilon, klêi mê toh têa urê ƀă puâ ki hiăng hơ’lâk ƀă têa ăm gá kơchoh toh lơ xế ăm tơ’mô a mâu hrái, mâu hdrâ ki pá xôp tôh iâ têa,  mâu hdrâ ki kơpêng xua têa rơlối hên kô hngiâm troh mâu hdrâ hrái pá xôp. Klêi hrái báu hiăng châ tôh têa tơ’mô mê têa kô mot a mâu hrái mê tung kơxâk ki kân, hmât i kơtía klêi mê kât. ‘Măn kơxâk ki mê a mâu tíu ki krúa lĕm vâ ví pôi tá ăm kong tô mêi tro.

-Xúa kế kâ ki pro chôu:

Klêi pro chôu dâng 2 măng tĭng (rơnó mơdrăng) lơ 3 măng tĭng (rơnó hngíu)  pơxiâm xo hrái mê ăm kơpôu ro kâ. Pơtâp ăm hmâ kâ, apoăng ăm kâ iâ ‘nôi, hơ’lâk tơdjuôm ƀă kế kâ ki hmâ ăm kâ, klêi mê chôa ăm kâ hên tâ.  Kô chiâng xo hrái báu pro chôu mê vâ ‘măn a tíu xâp tung pơla môi chôu vâ ăm ki xú urê kơneăng lo ‘nâ. Kơpôu ro ki vâ kâ hrái báu ki pro chôu mê thăm rế lĕm la xuân kal thế kơ’nêi gá há vâ kơpôu ro châ rê nhâ ki huăn ối drêh cho mơdrăn ki hmâ kâ rêm hâi.

 

Tơplôu: Gương /VOVTây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC