Hmâ pêt hơpê lu\m hiăng lối 8 hơnăm, ôh tá ai môi hdroh rơpo\ng pôa Nguyễn Xuân Dương, cheăm Thuận Hà, tơring Dak Song trâm ti tơniăn xua hơpê lu\m tro, tê ôh tá ai yă. Pôa ăm ‘nâi: Rơpo\ng ai lối 2 ha hơpê lu\m. Rơnó ki lâi hơpê lu\m tê xuân ai yă, rơpo\ng xuân châ xo liăn dâng 150 rơth liăn. Laga, xua pêt to hơpê lum, tơ’nôm amê nếo cho ôh tá ‘nâi ple\ng ‘na kih thuât pêt mê chiâng trâm tơdroăng ki ôh tá tơniăn, ai mâu hơnăm ki ‘nâ tro lu\p hên khât.

Hơnăm 2019, châ khu kăn pơkuâ tơring, cheăm mơhnhôk pêt tiô pơkâ VietGAP, pôa Nguyễn Xuân Dương hiăng khên tơnôu tí tăng ‘nâi [ă xúa tung pêt sap ing tơdroăng ki rah xo hdrê, pêt, rak ngăn [ă xúa pơkeăng xôh kơdê oâ hdrong tro tiô pơkâ pêt kơchâi tơniăn. Hơpê lu\m xông kân le\m, iâ tro oâ hdrong kâ ‘nhiê, hlo dâi le\m khât.

‘’Hdrối nah, vâi krâ nho\ng o ngin pêt kơchâi kố tiô pơkâ ki pêt xêh, sap ing pơkeăng rak vế xôh kơdê oâ hdrong troh mâu kế tơmeăm ki ê ngin xuân tá hâi ‘nâi nhên. Nôkố, xuân athế hơ’leh pêt kơchâi krúa sinh hok, rế tơniăn tung pêi cheăng, xôh pơkeăng ôh tá xâu ‘mêi drêng kâ, ngin pêt sinh hok hmâ troh hâi xôh pơkeăng mê hlo kơchâi xông kân le\m, nho\ng o tung khu pêi cheăng tơru\m xuân tơhrâ [ă dêi rơpó athế pêt kơchâi krúa’’.

Xuân môi tiah mê, rơpo\ng ngoh Chu Văn Bắc, cheăm Thuận Hà, tơring Dak Song, xuân dế rế hía rế hơ’leh pêt kơchâi, plâi, pôm tiô pơkâ VietGAP. Nôkố, ngoh hiăng pêt lối 3 sào súp lơ ngiât tiô pơkâ kố. Ngoh xuân veăng tung khu ki pêt kơchâi tơniăn, tiô pơkâ VietGAP a cheăm Thuận Hà, [ă rơhêng vâ tơru\m pêt kơchâi ki dâi le\m vâ ai yă tê tơniăn:

‘’Hdrối nah, pêt kơchâi yă tê ôh tá tơniăn, bu rơhêng vâ mot tung rơnó kố yă tê châ tơniăn. Hdrối nah pêt, tê ôh tá tơniăn, á ôh tá tơmiât châ [ăng tơnêi ki ku\n kố gá pêt châ to lâi ôh tá ‘nâi to lâi ôh mê pêt châ hên la yă tê ôh tá kơnâ, tro lu\p ó khât.

Pêi tiô troăng ki kố ngin rơhêng vâ peăng khu tơru\m, mâu ngế ki ‘no liăn cheăng hnê mơhno ăm ngin tăng ăm ngin tíu ki tê tơniăn [ă yă kơnâ tâ vâ ngin pêi lo liăn tơ’nôm’’.

Tơring Dak Song nôkố ai 1.100 ha kơchâi, plâi pôm, ki hên cho mâu kơchâi kâ hlá, hơpê lu\m, plâi tô mat, tro\ng prâp, pêt tơku\m a mâu cheăm Thuận Hà, Thuận Hạnh, Nam Bình. Vâ pêt kơchâi, plâi pôm châ tiô tơdroăng rơhêng vâ pơkâ VietGAP, mâu hơnăm hdrối nah, hên rơpo\ng kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng tung tơring Dak Song hiăng tơtro\ng troh tơdroăng ki pêt, rak ngăn, rơvât phon, pui xo.

Rơtế amê, kơvâ cheăng ki ai tơdjâk troh tơring Dak Song xuân tối tơbleăng hên troăng hơlâ to\ng kum liăn, hdrê pêt, pơkeăng rak vế xôh kơdê oâ hdrong; tơku\m po mâu lâm hnê hriâm ‘na khoa kih thuât vâ kuăn pơlê pơtối châ hriâm [ă xúa tung pêt. Kơnôm ing tối tơbleăng tơdâng tơ’mô mâu troăng hơlâ, kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng ai tơ’nôm ki hlê ple\ng tung tơdroăng ki xúa pêt tiô troăng tơniăn, hiăng pơxiâm pro ai pơxúa tơ-[rê khât.

Xúa kơmăi kơmok ki dâi le\m tung pêi chiâk deăng dế hlo rế mơnhông rơdêi, rak hnoăng cheăng ki kal tung mơdêk ki châ tơ-[rê, hlối dâi le\m, tăng xiâm ki pêi lo, kơdroh mâu tơdroăng ki oh tá pơxúa xua ing hyôh kong prâi xuân môi tiah yă tê. {ă mâu tơdroăng ki tơ’lêi hlâu ‘na tơnêi tíu [ă hyôh kong prâi, tơring Dak Song, kong pơlê Dak Nông hiăng [ă dế tơmâng tối tơbleăng mâu troăng hơlâ hnê mơhnhôk [ă po rơdâ túa pêt kơchâi tơniăn tiô pơkâ VietGAP tơru\m pêi pêt tiô tơdroăng mung hdrối vâ tê.

Tơdroăng tơpui tơno [ă pôa Trần Ngọc Thủy - kăn pho\ [ơrô ngăn ‘na chiâk deăng mơjiâng thôn pơlê tơring Dak Song kô tối nhên tâ tơdroăng mê.

-Ô pôa, pôa tối ti lâi ‘na ki pơxúa mơnhông tơ-[rê pêt kơchâi plâi pôm a kong pơlê?

Pôa Trần Ngọc Thủy: Tung pơla hdrối nah a tơring kố kuăn pơlê hiăng hơ’leh pêt mâu kơchâi plâi pôm [ă pêt hên. Ai mâu tơdroăng ki tơ’lêi mê cho kong prâi, má péa tơnêi pêt mơjiâng. Tung tơring hyôh kong prâi rơngiâp mê gá tơtro [ă tơdroăng pêi mâu kơchâi plâi pôm. Tung mâu hơnăm hdrối nah mơnhông mơdêk tơ-[rê, châ tối tơmeăm pêi lo krúa tơniăn. ‘Na ki pá tung tơdroăng pêt kơchâi plâi pôm dêi tơring. Má môi mê cho, tíu vâ tê tơmeăm pêi lo, má péa tơnêi pêt, mê cho môi tung mâu tơdroăng ki pá dêi tơring tung mâu hơnăm hdrối mê hía nah.

Vâ tơkâ luâ xahpá mê, troăng hơlâ vâ pêt kơchâi plâi pôm tiô troăng hơlâ pêi tơniăn, tơring hiăng kum kuăn pơlê môi tiah lâi ô pôa?

Pôa Trần Ngọc Thủy: Troh nôkố mâu kăn kong pơlê xuân môi tiah tơring hiăng kum kuăn pơlê tung tơdroăng pêt kơchâi tiô pơkâ VietGAP má môi cho hdrê, má péa cho hnê ‘na kih thuât, má pái, cho kum iâ pơkeăng xôh kơdê ôa hdrong pơkeăng rak kơchâi plai pôm, trếo sinh hok vâ kuăn pơlê xúa dêi a kơdrum pêt kơchâi VietGAP. Tung hơnăm 2018, {ơrô ngăn chiâk deăng xuân môi tiah tíu hnê kih thuât pêi pêt rak ngăn hiăng tơbleăng thế pêt 5 ha kơchâi pôm krúa tơniăn tiô pơkâ VietGAP mê ta troh nôkố mâu kơdrum pêt kơchâi plâi pôm ki xúa tơdroăng pơkâ VietGAP re\ng xông kân le\m.

Kố cho môi tung mâu tơdroăng ki tro mơdêk pêt kơchâi a tơring, kơdroh xoh pơkeăng ôa hdrong pơkeăng ăm kơchâi re\ng kân ki tơdjâk ‘mêi troh ivá dêi mơngế ki pêt kơchâi; má péa, tơbleăng mâu kơdrum kơchâi reăng ki dâi le\m tơniăn krúa kế kâ ăm mâu ngế ki rôe kâ tung kong pơlê xuân môi tiah mâu kơpong achê.

-Ô pôa, tung tơdroăng tơru\m tí tăng tíu tê kơchâi plâi pôm mơdêk ki pêi pêt kơchâi krúa tung lâp tơring Dak Song hôm ai troăng hơlâ pơkâ ki tiah lâi?

Pôa Trần Ngọc Thủy: Tung la ngiâ {ơrô ngăn ‘na chiâk deăng xuân môi tiah Vi [an tơring mơhnhôk mâu kuăn pơlê a khu pêt kơchâi mơjiâng môi khu pêi cheăng tơru\m pêt kơchâi rơtế [ă mâu tơring [ă mâu tíu pêi cheăng ki tơdjâk troh pin tăng troăng ki vâ tê mâu kơchâi plâi pôm ki hiăng châ séa mơnhên ngăn tro tiô pơkâ VietGAP vâ mơdêk kơxo# liăn châ xo ăm kuăn pơlê ki pêt [ă yă tê hlối tơniăn.

Xuân púi vâ tơru\m [ă mâu khu mơdró ‘no liăn pêt kơchâi krúa, xuân môi tiah mâu tíu pêi cheăng rôe mâu kơchâi plâi pôm ki hiăng mơnhên tung tơring vâ tê ăm mâu tíu ki vâ rôe hên môi tiah pơlê kong kân Hồ Chí Minh [ă mâu kong pơlê ki ê.

Hôm mơnê kơ pôa! 

Hoàng Qui chêh

Gương – Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng