Nâ Nguyễn Thị Thu Hằng, kăn [o# cheăng kih thuât dêi khu xiâm hnê mơhnhôk cheăng kong pơlê Lâm Đồng, ngế ki pơtối pêi túa pêi cheăng ăm ‘nâi, loăng a-ti-sô (artichuat) cho hdrê loăng pơkeăng kơnía dêi Lâm Đồng, cho tơmeăm pro hên túa kế kâ, têa ôu, pơkeăng pro ăm le\m tung châ. Laga, xua hên tơdroăng, tơnêi pêt loăng a-ti-sô hâi mơdêk hên, tung pơla mê ki xiâm châ xo tơ’mot liăn ing a-ti-sô ối iâ.

Xua mê, vâ mơdêk ki pơxúa tung pêt a-ti-sô, tơdroăng pêt  tơvât  kơchâi a deăng pêt a-ti-sô  kô kum mơdêk ki pơxúa ăm tơnêi, mơdêk ki pơxúa châ xo tơ’mot kơxo# liăn tung môi [ăng tơnêi. Khu xiâm mơhnhôk pêi chiâk deăng Lâm Đồng mơnúa ‘’Pêt kơchâi hơpê thảo pêt tơvât [ă loăng a-ti-sô pro pơkeăng’’ a Lạc Dương. Veăng mơnúa pêt ai 3 rơpo\ng to mâu rơpo\ng kuăn ngo iâ mơngế a tơring kố. Kuăn pơlê châ Khu hnê mơhnhôk pêi chiâk deăng veăng kum 70% kơxo# liăn, ối 30% kơxo# liăn tơná kuăn pơlê tăng dêi.

Hngêi nâ Krăjan Ha Pol, thôn 1, cheăm Dà Sar châ rah xo veăng pêi pêt túa ki kố. {ă tơdroăng púi vâ pêt a-ti-sô vâ xo hlá gá tê ăm ko\ng ti pro pơkeăng, rơnó mêi hơnăm 2019, ngoh nâ veăng mơnúa pêt rơpê thảo tơvât tung kơdrum loăng a-ti-sô. Ngoh Ha Pol tối: ‘’Loăng a-ti-sô hngêi á pêt vâ xo hlá mê thê tơkôm ‘nôi loăng kố nếo pơxiâm xông kân. Peăng khu mơhnhôk pêi chiâk deăng kum ăm rơpo\ng hngêi hdrê hơpê thảo, hdrê loăng a-ti-sô, ăm tá phon rơvât nếo, rơpo\ng hngêi bú ‘no tơ’nôm iâ kơxo# liăn. Tối tơchoâm pêt xuân pá há la re\ng châ tê xo liăn, châ xo dêi rơpê thảo, hlá a-ti-sô vâ tê. Nôkố hơpê thảo hiăng tâi, rơpo\ng hngêi ối ai iâ a-ti-sô vâ pơtối pêt dêi ’’.

Ngoh Ha Pol tối, kuăn pơlê a tơring kố pêt loăng a-ti-sô tiô hmâ roh ton nah, pro ‘noăng hdrối pêt hdrê loăng ki ối ku\n, rak ngăn rơvât phon rêm hâi hiăng klêi. Nôkố pêt tơvât hơpê thảo a pơla tơdế ‘noăng mê thế hlê ‘na kih thuât rak ngăn tu\m péa túa hdrê pêt kố. Ôh tá xê to rơpo\ng hngêi ngoh nâ, tu\m péa rơpo\ng nâ Kosa Ksier, thôn 2 [ă Liêng Jrang Ha Điệp, thôn 3 xuân hriâm túa rak ngăn péa túa hdrê loăng pêt tơchoâm tung môi [ăng tơnêi.

Nâ Nguyễn Thị Thu Hằng ăm ‘nâi, tu\m pái rơpo\ng pêi chiâk mê rơtế veăng pêt hơpê thảo tơchoâm tung [ăng deăng pêt a-ti-sô tu\m péa hdrê ki mê pơxiâm pêt a khế 7, apoăng rơnó mêi. Kăn [o# kih thua#t hnê kuăn pơlê nhên kih thuât po tơnêi, rơvât phon êak ro, têng tơnêi hdrối vâ pêt. Xua loăng a-ti-sô [ă hơpê thảo xuân cho hdrê loăng ki hmâ pêt a tơring kố kuăn pơlê re\ng hmâ [ă kih thuât pêt, rak ngăn. Maluâ ối ai mâu tơdroăng ki xahpá ‘na hyôh kong prâi, kong mêi khía xuân môi tiah pơreăng ôa hdrong kâ ‘nhiê la tâng vâ ngăn tơchoâm, tu\m pái rơpo\ng kuăn pơlê ki pêt mê châ xo hên.

Môi tiah rơpo\ng hngêi ngoh Krăjan Ha Pol, klêi pêt hơpê thảo ton pơla 80 hâi klêi mê hiăng châ kêi xo. {ă kơ’nâi mê 1 pơla măng t^ng, prếi ngoh na kêi dêi a-ti-sô ki apoăng. Rêm rôh kêi a-ti-sô, ngoh prếi nâ châ  xo dêi 1,5  troh 2 ta#n hlá, môi khế châ kêi tê dêi péa hdrôh. Hơpê thảo xuân châ kêi dêi hên rôh dâng 7 ta#n/khế. Klêi kêi tâi a-ti-sô [ă hơpê thảo, prếi ngoh nâ ai kơxo# liăn châ xo dêi ôh tá xê iâ tung tê tơmeăm pêt tung kơdrum mê vâ chê 80 rơtuh liăn.

Péa rơpo\ng u ối mơhé pêi tá hâi rơkê, hâi châ xo hên tơ’mô [ă rơpo\ng hngêi ngoh Ha Pol, la xuân châ xo kơxo# liăn hên tâ pêt môi to hdrê a-ti-sô. Tơdroăng ki pro mâu rơpong hngêi hmiân tuăn cho drêng nếo klêi pêt, kăn [o# kih thuât hiăng tơpui [ă kuăn pơlê [ă ko\ng ti pro pơkeăng Lâm Đồng, kô rôe tơniăn hlá a-ti-sô [ă yă 2.600 liăn/kg hlá ối drêh.

Mơhé ối trâm hên xahpá môi tiah tơdroăng ki pêi tiô khoa hok dêi kuăn pơlê hâi hlê ôh, kơchâi ki pêt rơnó mêi tơ’lêi trâm mâu pơreăng kâ ’nhiê, la vâ tối tơchoâm, túa pêt hơpê thảo tơvât [ă kơdrum loăng a-ti-sô kô ăm hlo châ tơ-[rê hên tâ pêt môi to hdrê a-ti-sô. Jâ Liêng Jrang K’Sáu, Kăn hnê ngăn Khu kuăn pơlê pêi chiâk deăng cheăm Dà Sar tối, pêt tơvât hơpê tung kơdrum loăng a-ti-sô cho túa pêi cheăng ki tơ-[rê dêi kuăn pơlê.

Malối tung tơdroăng pêt tơvât [ă nhâ loăng pơkeăng mê kăn [o# kih thuât hnê ăm kuăn pơlê rak ngăn nhên khât, xôh pơkeăng ai inâi sinh hok, tung pơla klâ krê hbrâ vâ pro tơniăn. Jâ K’Sáu tối, rơpo\ng ki lâi rak ngăn krâu khât, ai têa tôh bê há mê kơchâi loăng kô xông dâi le\m hên tâ pêt môi hdrê. La ngiâ kô ah cho rơnó mêi hơnăm 2020, cheăm kô mơhnhôk kuăn pơlê pêt tơvât vâ châ xo tơ’nôm  kơxo# liăn pêt péa túa hdrê loăng tung môi [ăng tơnêi.

            Hlá tơbeăng Lâm Đồng

Gương tơplôu [ă tơbleăng