Pôa Phiên, 75 hơnăm, laga xuân đi đo kơhnâ lăm tung kong ko phêa, klêa-tơlêa teăn pong. Pôa tối ăm ‘nâi, vâ teăn môi to pong ki le\m, ki kal má môi cho tơdroăng rah mâu phêa ai pâng xo\n, tơdrăng le\m, phêa ki krâ, vâ pong krá le\m. Pong dêi hdroâng kuăn ngo M’nông hmâ pâ pro 4, ing mê klêa-tơlêa, hu tơlêa a on, vâ chiâng mơngiơk prăng, ôh tá xê pik [a\ mâu chhá loăng kong. Mâu tơlêa kố châ xúa vâ teăn châ pong.

Tung mê, tơlêa tung dế ki rơbông cho tơmeăm ki xiâm, tơlêa prăng cho kơtôu phêa. Klêi kơ’nâi teăn châ pong, kơnêa ngâ pong châ kât [a\ rái. Pơtối mê cho krâ pơtâk pong. Pơtâk pong châ pro [a\ ko\ng ing mâu loăng, loăng trâm lơ loăng hmo\n kong. Klêi kơ’nâi teăn pong, kô ‘măn a drá peăng ki vâ iâ ai 6 khế, nếo xúa lơ tê. Pôa Phiên tối:

‘’Á chiâng teăn chêa, pong laga bu teăn pro ăm kuăn ‘ne\ng cháu chái tung rơpo\ng hngêi tê, [a\ nôkố á hiăng krâ ôh pá hro pêi cheăng xua mê, ối tung hngêi teăn pong, chêa tê. Môi to pong lơ chêa ku\n lơ kân mê a xo 250 rơpâu troh 300 rơpâu liăn. Á hmâ tê tung mâu pơlê a chê kố, kơbố vâ rôe mê á tê. Nôkố iâ ngế teăn pong, tung pơlê kố tiô á ‘nâi bu ai 2 ngế tê’’.

Pôa Phiên dế teăn pong

Teăn pong cho môi tơdroăng cheăng tiô khôi vâi krâ nah dêi hdroâng kuăn ngo M’nông a {uôn Đôn. Laga hên hơnăm achê pơla kố tơdroăng pơtối pêi ‘na teăn pong cho pá puât. Xêo tung lâp tơring, mâu ngế ki hmâ teăn pong chêa hiăng hluâ 40 hơnăm. Mâu vâi krâ ki hên hơnăm hâk vâ [a\ tơdroăng cheăng kố a cheăm Ea Huar đi đo tô tuăn tâng xo ah hmôi lêk lôi, tơdroăng teăn pong chêa xuân hía hlối. ‘Na khu pơkuâ cheăm, xuân ôh tá ai túa ki lâi pak^ng mơhnhôk, rak vế tơdroăng cheăng tiô khôi vâi krâ nah. Môi tiah pôa Phiên, ai 7 ngế cháu, laga ôh tá ai kơbố hâk vâ [a\ tơdroăng cheăng kố:

‘’Teăn pong, teăn chêa ai sap ing ton nah. Nôkố tung rơpo\ng ôh tá ai kơbố hâk vâ [a\ tơdroăng teăn pong. Kuăn cháu ai tơdroăng cheăng ki ê á ôh tá pơklât vâi. Laga xuân khéa há, á xuân hiăng krâ bu pói tơngah drêng toh chôu mê vâi hriâm chiâng pêi môi iâ, vâ la ngiâ drêng hiăng krâ ôh tá ai cheăng pêi ki lâi mê vâi kô chiâng teăn pong’’.

Ti tăng ple\ng ing mâu ngế rơxông ối nếo, mê tâi tâng tối: teăn cho tơdroăng cheăng ki tơ’nôm, ôh tá tơtro [a\ tơdroăng rêh ối rơxông ối nếo kố, xua ối ku\n mâu vâi o tơvâ hriâm tâp, drêng xông kân ai cheăng pêi ki ê, ôh tá tôh chôu teăn. Ngoh Y Hay Rya, 22 hơnăm, ối a [uôn Nà Xược, cheăm Ea Huar, tơring {uôn Đôn tối, ngoh tối ăm ‘nâi sap ngoh 8 hơnăm, tá hâi châ ai môi to pong. Y Hay tối:

‘’Pôa á ‘nâi teăn pong teăn chêa hiăng ton tí nah. A hlo hâk tơngăm ai ngế pôa kơhnâ vâ pêi tơdroăng cheăng teăn pong chêa dêi kuăn ngo. Pôa xuân hmâ hnê ăm mâu vâi nho\ng o kuăn cháu tung hngêi, á vâ hriâm ‘nâng la ôh tá châ toh, tá ai chôu, á ối vâ pêi hên tơdroăng cheăng ki ê nếo. A xuân púi vâ mâu kăn thôn, pơlê, cheăm tơmâng khât, pro tơ’lêi hlâu tâ nếo vâ mơdêk tơdroăng pêi cheăng tiô túa hmâ dêi kuăn ngo tơná pin’’.

Pôa Phiên dế teăn pong

Tơdroăng cheăng teăn pong, chêa dêi mơngế M’nông a [uôn Đôn dế rế vâ piu lôi. Mâu hơnăm hiăng krâ rế pá ai ivá vâ teăn, xua kuăn cháu tá hâk vâ hriâm teăn. Mâu kăn tơring xuân ôh tá ai tơdroăng klâi tro tâ pak^ng tơdroăng hnê tối, mơhnhôk kuăn pơlê pơtối rak vế khôi túa vêa vong ki le\m tro ton nah. Jâ H’Camry Rya, kăn [o# hnê mơhnhôk cheăng cheăm Ea Huar ăm ‘nâi:

‘’Mâu kăn cheăm xuân đi đo tơmâng ‘na khôi túa vêa vong le\m tro ton nah dêi mâu hdroâng kuăn ngo a tơring. La nôkố [ă mâu tơdroăng cheăng teăn pong, teăn chêa tơdroăng vâ pơtối rak vế gá pâ ‘nâng, mê ki hdrối hâi ai pơkâ tơdroăng klâi. Mâu kăn đi đo sôk ro, môi tuăn [ă pơlê, hmâ vâ mâu hơnăm hiăng  krâ, lơ mâu hơnăm ối nếo kô chiâng vâ pơtối hnê [ă pơtối rak vế tơdroăng cheăng teăn pong chêa môi tiah dêi vâi krâ nah [ă ta troh xo ah hmôi.

Tơmeăm ki tê mơdró pro [ă mâu túa tơmeăm pro ing mâu hngêi kơmăi, hơ’lêh tơmeăm ki pro teăn [ă ko\ng rế pá hlo vâ xúa tung tơdroăng rêh ối. Ki vâ rế piu lôi dêi mâu pong chêa tối phá xêh, mâu tơmeăm ki pro teăn [ă ko\ng dêi Tây Nguyên tối tơchuâm, nôkố bú ối hlo tê a mâu tíu tơmối ôm hyô. Mâu môi tiah pôa Phiên, đi đo púi tơngah tung la ngiâ, tơmeăm ki teăn pro [ă ko\ng dêi pơlê ai ki le\m dêi khôi túa, vêa vong kong ngo kô châ kơvâ ngăn ‘na ôm hyô vâ tơbleăng, vâ tơdroăng cheăng pêi tiô khôi hmâ ton nah dêi Tây Nguyên pơtối rak vế tung tơdroăng rêh ối dêi chal nếo nôkố.

Hằng Rya rah chêh

A Sa Ly tơplôu [ă tơbleăng