Jâ Tạ Thị Diệu - Kăn pho\ ngăn [ơrô pêi chiâk deăng [ă mơnhông thôn pơlê tơring Sa Thầy ăm ‘nâi: Sap ing khế 4/2019, tơring Sa Thầy tơbleăng tíu mơmúa pêi chiâk ‘’Mơnhông tơru\m cheăng tiô tơdroăng ki pơxúa rơtế pêi pêt [ă hlối tê mâu tơmeăm pêi lo môi tiah pôm loăng’’.

Túa pêi mê tơru\m krá pơla {ơrô ngăn ‘na pêi chiâk [ă mơnhông thôn pơlê dêi tơring [ă 52  rơpo\ng kuăn pơlê (dêi 3 to cheăm Rờ Kơi, Ya Tăng [ă Mang Mrai), Tíu pêi cheăng [ă tê mơdró Nhân Phát hlối k^ tơhrâ vâ rôe pôm  [ă  Ko\ng ti veăng tơlo liăn Tê kế tơmeăm pê lo ing chiâk deăng ăm kong têa ê dêi Vina a Kon Tum.

Ing mê, hdrê pôm loăng KM140 châ rah mơnúa pêt hlo tơ-[rê, sap ing pêt ta troh kân (bú sap 8-10 khế), tơpoăng pôm hên, ôh tá tro ai pơreăng tơkru\n hlá, prăng hlá môi tiah hdrê pôm ki pêt iâ khế dế hlo vâi pêt hên tung tơring Sa Thầy. Malối, hdrê pôm loăng KM140 châ kuăn pơlê a cheăm Sa Bình [ă iâ mâu rơpo\ng kuăn pơlê a mâu cheăm tung tơring pêt, péa pái rơnó achê kố ăm hlo hdrê pôm mê vâ [ă tơnêi, hyôh kong prâi a kơpong tơring Sa Thầy, pro ăm kuăn pơlê phiu ro tung tuăn mơno.

Veăng pêt túa ki mê, mâu rơpo\ng kuăn pơlê châ kơjo kum tâi tâng hdrê pêt, 50% phon rơvât châ mâu kăn [o# ngăn ‘na pêi chiâk hnê ‘na khoa hok kih thuât sap ing pro tơnêi,  pêt troh lâk xo pôm. Ko\ng ti veăng tơlo liăn tê pôm ăm kong têa dêi Vina Kon Tum tơhrâ rôe tâi mâu pôm, [ă yă [aoh hiêm ai 2.000 liăn/k^ [ă kô ‘mâi hơ’leh tiô yă pơkâ tê.

Cho rơpo\ng ki apoăng veăng mơnúa pêt tiô tơru\m [ă tê pôm loăng, ngoh A Ngun (pơlê Đăk Đê, cheăm Rờ Kơi) ôh tá kơtôa klâi tơdroăng tơná hâk ro drêng 1,2 ha pôm loăng hbrâ vâ châ lâk xo. Ngoh A Ngun tối: ‘’Hên hơnăm kố, rơpo\ng hngêi á xuân pêt hdrê pôm loăng KM94, laga achê kố, hdrê pôm ki mê hmâ tro u\m pôm, hlá gá tr^ng mê rơnó hdrối kố nah hlo mâu kăn [o# hnê mơnúa pêt hdrê nếo á chêh inâi veăng pêt. Hdrê nếo mê thế ‘no liăn rôe phon pơkeăng, rak ngăn krâu, la iâ hnoăng po nhâ, sap ing pêt troh lâk xo bu iâ khế tê, vâ hơ’leh pêt gá re\ng tâ. Pơla hdrối kố nah, a pui mơnúa ngăn môi xiâm pôm hlo ai hên châ, riân vâ châ 2k^5 troh 3 k^ pôm môi xiâm, tiah mê 1 ha mơni kô châ xo 30 ta#n pôm ối drêh, hên luâ tâ 1,5 hdrôh tâng vâ pơchông [ă hdrê ton’’.

Ngoh A Chuo#i (pơlê Giang Xiêng, cheăm Rờ Kơi, tơring Sa Thầy xuân phiu niu tối: ‘’Hngêi á pêt lối 1 ha rơnó kố mơni kô châ xo hên. Thăm nếo, tâi tâng mâu pôm pêi lo mê ối châ hngêi kơmăi tơhrâ vâ rôe mê a ôh tá tê ăm mâu ngế ki lăm rôe’’.

Xuân tiô jâ Tạ Thị Diệu, [ă yă pôm ối drêh dế châ mâu hngêi kơmăi tung tơring rôe dâng 2.500- 2.700 liăn môi k^ klêi hiăng xêo ‘măn tâi tâng kơxo# liăn ‘no hrê rôe hdrê, phon, hnoăng pêi, kuăn pơlê ối châ xo dêi 5- 26 rơtuh liăn/ha, tâng rơpo\ng ki ai mơngế tung rơpo\ng hngêi pêi hên kô châ xo dêi tơkâ hên tâ.

Tơkéa vâ tối, mâu  kơpong tơnêi ki pá, pôm loăng cho hdrê ki pêt tơtro. La kơpong tơnêi tơring Sa Thầy, pôm loăng vâ [ă hyôh kong prâi tơnêi ngo rơnâk, kong tô téa akố [ă hlối tơtro [ă tơdroăng ki rơkê lơ ôh ‘na pêt pôm dêi kuăn pơlê tíu kố. Tơdroăng ăm hdrê nếo, xúa khoa hok kih thuât tung pêt rak ngăn, mơjiâng khu tơru\m pêi pêt ai pơxúa kô veăng mơdêk ki tơ-[rê, châ pôm hên, châ xo tơ’mot liăn hên ăm kuăn pơlê.

Kố cho môi tung mâu troăng hơlâ pêi ki tơtro tung tơdroăng ‘mâi mơnhông kơvâ pêi chiâk deăng, mơjiâng thôn pơlê nếo tung tơring Sa Thầy.

Tiô hlá tơbeăng Kon Tum

Gương tơplôu [ă tơbleăng