Tung mâu hâi mơ’nui hơnăm hbrâ tơdah hơnăm nếo. Pôa Bùi Bá Dũng, ối a [uôn Jung, cheăm Ea Yông, tơring Krông Pă], kong pơlê Dak lak ôh tá piu tơdroăng lăm a chêk ngăn dêi loăng plâi sầu riêng ki pêt tơchoâm tung deăng kơphế kơtăn ing hngêi 2 km, lăm ngăn dêi kơdrum, ngăn dêi mâu klo\ng vâ tôh têa ki ăm têa lo xêh tung kơdrum loăng.

Plâi sầu riêng Krông Pac\ châ krâ ‘măn vâ mơhno xiâm ki pêi lo

Pôa Dũng ăm ‘nâi, châ [ơrô ngăn ‘na chiâk deăng [ă mơnhông mơdêk thôn pơlê dêi tơring Krông Pac\ hnê túa pêi cheăng mê, khế 3/2019, 2 ha loăng plâi sầu riêng dêi rơpo\ng hngêi pôa hiăng châ chíp đie#n tưh vâ ‘nâi xiâm rêi gá. Tơdrêng amê,  pêi pro tơdroăng tê plâi sầu riêng ăm kong têa ê  tiô troăng hơlâ pơkâ, pôa [ă hên mâu ngế ki pêt plâi sầu riêng akố hiăng veăng hriâm lâm ki hnê [ă hơ’leh tơdroăng pêi pêt vâ tơniăn tung tơdroăng pêt tiô pơkâ VietGAP, GlobalGAP.  

‘’Plâi sầu riêng pêi tiô VietGAP châ rak ngăn ki tiah hmâ sap ing ton nah troh nôkố ki má môi kơxo# liăn kơdroh tâ, má péa phon rơvât, pơkeăng xôh kơdê ôa hdrong pin hlo gá tơniăn tâ. Nôkố mâu rơpo\ng hngêi vâi pêi pro tiô tơdroăng hnê yă tê kơnâ tâ iâ, mâu ngế ki lăm rôe  rôe chía kơná iâ há. Pơtih môi tiah kơpong kố rơpo\ng a tê yă kơnâ tâ, la rak ngăn xuâ iâ tâ há ôa hdrong kâ ‘nhiê’’.

Pôa Dũng tôh dêi kơdrum loăng plâi sầu riêng [ă kơmăi ki ối tiê ing hơngế

{ă tơdroăng hơleh túa pêt loăng plâi sầu riêng ôh tá xê to mơdêk ki pơxúa cheăng kâ, mê ối pro ăm kuăn pơlê khên pêi cheăng kân tâ, tơmiât trâu hơngế tâ, ‘nâi xúa hdrê nếo vâ pêt, xúa kơmăi ki nếo vâ châ mơnhông tơ-[rê. {ă ai 30 ta#n châ xo ing lối 1 ha loăng plâi sầu riêng, Ngoh Y Siên Ayun, [uôn Jung 2, cheăm Ea Yông tối tiah kố, kố cho môi tơdroăng ki tơ-[rê ing 5 hơnăm hdrối nah, ngoh ôh tá khên tơmiât troh tơdroăng ki kân, xúa hdrê nếo vâ pêt, xúa kơmăi kơmok tiô túa nếo pêi cheăng vâ châ tơ-[rê.

Kuăn pơlê Krông Pac\ krí dêi plâi sầu riêng

{ă 30 ta#n châ xo ing lối 1 ha loăng plâi sầu riêng, ngoh Y Siên Ayun, [uôn Jung 2, cheăm Ea Yông tối tiah kố, kố cho môi tơdroăng ki tơ-[rê ki 5 hơnăm hdrối nah ngoh ôh tá khên tơmiât troh. Hngêi nếo mơjiâng pro kơnâ lối 1 rơtal liăn cho plâi ngeăm ki ngoh ai ing kơdrum loăng plâi sầu riêng dêi tơná.

‘’Hdrối nah, pêt plâi sầu riêng ôh tá ‘nâi kih thuât rak ngăn, xuân môi tiah ôh tá ‘nâi tôh têa, rơvât phon, xuân ôh tá ‘nâi xôh pơkeăng hbrâ mơdât ôa hdrong lơ kâ ‘nhiê loăng. Klêi veăng hriâm lâm ki hnê, hriâm túa pêt rak ngăn plâi sầu riêng ing mơngế ki hiăng rơkê mê á hiăng pêi tơ-[rê. Nôkố ôh tá êa kơ-êng vâi xếo, a hriăn pêi xêh tâi. Sap ing hơ’leh túa pêi cheăng  pêt plâi sầu riêng tơdroăng rêh ối hiăng tơ-[rê tâ, ai liăn rôe mâu tơmeăm xúa tung hngêi‘’.

Pôa Y Ngắc Niê, Kăn hnê ngăn khu kuăn pơlê pêi chiâk deăng cheăm Ea Yông, tơring Krông Pac\ ăm ‘nâi, nôkố lâp tung cheăm ai 900 ha loăng plâi kâ, krê to loăng plâi sầu riêng châ 700 ha, Tung mê, ai lối 500 ha hiăng ai plâi. Rơnó krí hơnăm 2019, lâp tung cheăm tê châ lối 7.500 ta#n plâi sầu riêng, châ xo lối 300 rơtal liăn.

Xuân tiô pôa Y Ngắc, mơhé yă plâi sầu riêng ôh tá châ môi tiah mâu hơnăm 2018, la [ă yă  tê sap ing 45.000 troh 55.000 liăn/kg xuân hiăng pro tơdroăng rêh ối châ tơniăn, mâu ki ‘nâ kro mơdro\ng ăm hên mâu rơpo\ng ki pêt loăng plâi sầu riêng, kum mâu pơlê a tíu kố re\ng xông tơ-[rê.

‘’Sap ing ai plâi sầu riêng pro pơxúa mơnhông tơ-[rê ăm kuăn pơlê mơngế Rơđế, xuân môi tiah tơdroăng rêh ối tung rơpo\ng hngêi ngoh Y thơm, Y Siên hiăng tơ-[rê hên tâ. La mâu rơpo\ng hngêi á nếo tối mê âi vâi ‘nâi tơdroăng rơvât phon, xôh pơkeăng rak ăm loăng plâi sầu riêng chiâng dâi le\m, ai hên rơpo\ng ai pêt 1 ha châ xo sap 15-20 ta#n plâi’’.

Dak Lak nôkố ai lối 5 rơpâu ha loăng plâi sầu riêng, tung mê to tơring Krông Pac\ ai troh lối 2 rơpâu ha, châ vâ chê tơdế tơnêi dêi lâp tung kong pơlê. Tâi tâng plâi sầu riêng hơnăm 2019 dêi tơring châ 33 rơpâu ta#n hiăng pro pơxúa ‘na cheăng kâ ăm kuăn pơlê. Pôa Nguyễn Huy Hoàng, Kăn [ơrô ngăn ‘na chiâk deăng [ă mơnhông thôn pơlê tơring Krông Pă] ăm ‘nâi, vâ hbrâ tăng tíu tê plâi la ngiâ châ mơnhông tơniăn ‘na plâi sầu riêng, hơnăm 2019 tơring Krông Pac\ hiăng tơru\m [ă mâu tíu pêi cheăng [ă kuăn pơlê pêi vâ chê 400 ha ai hlá mơ-éa mơnhên ViêtGAP [ă vâ chê 400 ha châ ‘nâi xiâm rêi mâu tơmeăm pêi lo ing plâi sầu riêng.

Mơhé tơnêi pêt ôh tá kân la rôh apoăng xuân hiăng hơ’leh tơdroăng tơmiât dêi mơngế ki pêt loăng plâi kâ tối tơchoâm, [ă loăng plâi sầu riêng tối phá.

‘’{ă plâi sầu riêng tung tơring Krông Pac\ châ mơngế ki rôe kâ khe\n kơdeăn. Tơngah kân má môi tung hơnăm 2020 [ă mâu hơnăm pơtối púi vâ kân má môi Tơnêi têa pro ti lâi vâ plâi sầu riêng Dak Lak tối tơchoâm [ă Krông Pac\ tôi krê, môi tiah xiâm pêt loăng plâi sầu riêng dêi kong pơlê kô châ tê ăm kong têa pú [ă hên kong têa ê ‘nâi troh. Ngin kô mơ-eăm rơtế [ă vâi krâ nho\ng o vâ pêt plâi le\m tiô pơkâ vâ tê ăm kong têa ê tơngah kô châ tê ăm kong têa ê tung hơnăm 2020 [ă mâu hơnăm la ngiâ’’.

Môi rơnó hơngui nếo troh a kơpong tơnêi [azan krip krih, veăng hơ’leh tuăn tơmiât dêi mơngế ki pêt plâi sầu riêng [ă hlối veăng khu ngăn ‘na pêi chiâk deăng tơring Krông Pac\ veăng pêi, tơhrâ loăng plâi sầu riêng kô pro pơxúa ăm mâu rơnó châ xo hên, veăng pro phâi tơtô ăm kuăn pơlê a tíu tô.

Nam Trang chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng