Troh ai mâ a Đông kăch măng H9 kong pơlê Dak Lak nôkố, bô bố xuân hiăng châ hlo nhên tơdroăng ki “pơhlêh ngiâ meéa” dêi tơnêi kăch măng: Mâu hngêi trăng  krá kâk, kân rơdâ, krá lĕm, tá mâu hngêi trá tiô khôi hmâ, vêa vong dêi kuăn ngo; tâ tá to mâu loăng plâi chiâng dâi lĕm kân rơdâ tung tơbăng chiâk deăng; a’ngêi ki hding dêi xok mê cho kong ilâng, kong hơpâng, ối tung kơpong kơdrum loăng kong Čư̆ Yang Sing, châ gak vế ngăn krá kơtăng. Pôa Y Thu Niê, hdroâng M’Nông, ối a pơlê Dak Tuôr, cheăm Čư̆ Pui, tơring Krông Bông ai tối, hdrối nah, rơpŏng pôa ối tung rơpŏng ki kơtiê má môi dêi pơlê, la nôkố hiăng châ păn roăng ai 10 to ro ƀă pêt châ 5 sao deăng xik. Kơnôm ing tơdroăng păn ro, pêi pêt kế tơmeăm mê rêm hơnăm pôa pêi lo dâng 100 rơtuh liăn ƀă hiăng châ hluăn ing kơtiê.

“Rơpŏng á păn ro, chu, pêt xik. Rơpŏng á hiăng hluăn ing inâi rơpŏng kơtiê ai 2 hơnăm kố. Hiăng ai liăn mê á khoh chía tơ’lêi iâ tung tơdroăng ăm dêi kuăn ‘nĕng lăm hriâm, mơjiâng hngêi krá kâk. rôe um tơvi, rơxế hon đa vâ gum ăm tơdroăng rêh kâ ối dêi rơpŏng hngêi”.

A rơxông tơplâ xâ nah, drêng pôa dế cho ngế ki phô̆m vâ xông kân, nôkố hiăng chiâng krâ pơlê dêi ƀuôn Chàm A, cheăm Čư̆ Drăm, tơring Krông Bông, pôa Y Lăng Êban phiu ro ó khât drêng hlo tơdroăng ki pơhlêh dêi pơlê tơná nôkố hiăng phá tơ-ê ‘nâng. Pôa ai tối, mâu hơnăm hdrối mê hía nah, kơnôm ing tơdroăng tŏng gum liăn ngân, tơmeăm khoăng dêi Đảng, Tơnêi têa, troăng prôk, hngêi trăng, hngêi pơkeăng, troăng kơxái on lơ trik hiăng châ mơjiâng pro tŭm. Maluâ on lơ trik ƀă têa krúa hiăng troh tơrêm rơpŏng hngêi, mơjiâng pro hngêi hôp tơdjuâm krá kâk lĕm ƀă hên mâu tơmeăm ki ê. Ing mê, cho vâ mơhno tơdroăng ki hiăng pơkâ a Đông Kăch măng hơnăm ki mê nah.

“Nôkố a ƀuôn Chàm A hiăng ai troăng ƀê tong, hngêi pơkeăng, hngêi trung ƀă hngêi túa lĕm tro. Kuăn ‘nĕng cháu cháu lăm hriâm tơ’lêi hlâu. Kuăn pơlê châ gum ro păn, chu vâ păn mơnhông tơdroăng rêh kâ ối. Vâi krâ-nhŏng o tiô Đảng, Tơnêi têa ƀă kơhnâ khât ăm tơdroăng mơnhông pêi cheăng kâ, kơdroh tah kơ klêa kơtiê xahpá”.

Ing tơdroăng cho cheăm ki ối kơpong 3 trâm hên xahpá dêi kong pơlê Dak Lak, troăng prôk lăm pá puât, la kơnôm ai tơdroăng tŏng gum dêi Đảng ƀă Tơnêi têa, dế nôkố tâi tâng thôn pơlê a kơpong Đông Kăch măng H9 hiăng ai troăng prôk toh ƀê tong. Mâu cheăm hiăng pêi pro châ 14/19 tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo tơngi klêng. Tung mê, mâu tơdroăng ki u ối xuân kal hên kơxô̆ liăn ki vâ pro troăng prôk, hno têa, pơkeăng khăm pơlât, hngêi trung pơrá hiăng chiâng pêi pro tâi tâng. Pôa Hồ Duy Nam- Kăn pơkuâ ngăn khu hnê mơhno mơ’no liăn mơjiâng tơring Krông Bông tối ăm ‘nâi, hneăng hơnăm pơla 2021-2025, pakĭng 4 to cheăm kơpong Đông kăch măng H9, 3 to cheăm dêi tơring pơrá châ gum tơdrêng tâi tâng. Tâi tâng hiăng ai 127 rơtal liăn ing Tơdroăng kơdroh kơtiê dêi kơxô̆ 1719 dêi Chin phuh hiăng châ mơ’no ăm 7 to cheăm. Dế nôkố, khu kố dế pơkâ pêi pro kơhnâ khât vâ mơjiâng 22 troăng prôk, hngêi ối, hngêi trung ƀă hno têa vâ gum ăm kuăn pơlê.

 “Khu pơkuâ ngăn ‘na tơdroăng tơkêa bro hiăng tơrŭm ƀă mâu khu ki mơjiâng pro thăm mơdêk pro tơmeăm khoăng ki dâi lĕm vâ kring vế tơniăn ăm tơdroăng ki vâ rĕng châ xúa, châ ăm rơxế kơtâu tơkâ luâ. Ing mê, mơjiâng tơ’lêi hlâu tung tơdroăng ki pơto chơ kế tơmeăm, mơnhông tơrŭm tê mơdró kâ ăm vâi krâ mâu hdroâng kuăn ngo a mâu cheăm xahpá kố”.

Kơpong kăch măng H9 dêi kong pơlê Dak Lak ối tung mâu cheăm Hoà Phong, Čư̆ Pui, Čư Drăm ƀă Yang Mao. 4 to cheăm nôkố ai 41 rơpâu 500 rơpŏng, lối 80% cho hdroâng kuăn ngo Rơđế, M’Nông, Thái, Mông, Dao, Tày, Nùng ki rêh kâ ối. Tiô pôa Nguyễn Ngọc Pháp - Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan tơring Krông Bông tối, tung hneăng plâ xâ Mih tŏng xo dêi tơnêi têa nah, maluâ tơdroăng rêh kâ ối trâm hên xahpá, la vâi krâ-nhŏng o đi đo tơrŭm tơplâ khŏm châ kring vế pơlê pơla, păn roăng, rak nguăn kăn ƀô̆, mâu mô đô̆i, lêng kăch măng. Mâu hơnăm hdrối mê hía nah, rơtế ƀă tơdroăng pêi pro mâu hnoăng cheăng tŏng gum dêi kong pơlê ƀă tíu xiâm tơnêi têa, tơring hiăng mơjiâng mâu tơdroăng pơkâ ‘na hnoăng cheăng kơdroh kơklêa, kơtiê ƀă hiăng châ pêi pro mâu tơdroăng ki tơxâng hâk mơnê. Mâu tơmeăm khoăng, hngêi trăng, troăng klông dêi cheăm rế hiá rế châ mơjiâng pro krá kâk, tơdroăng rêh kâ ối dêi kuăn pơlê thăm châ mơdêk, kơxô̆ rơpŏng kơtiê rế hiá rế chu kơdroh, hơ’năm kơ’nâi chu rế hên tâ hơnăm hdrối. Pôa Nguyễn Ngọc Pháp tối:

“Rêm hơnăm pakĭng kơxô̆ liăn dêi tơring ki kơdĭng châ 1% ki mơ’no đi đo pơhlêh tơdroăng rôe hdrê pêt, hdrê păn a mâu cheăm Čư̆ Pui, Čư Drăm, Yang Mao ƀă Hoà Phong. Mơhnhôk vâi krâ-nhŏng o po rơdâ hnoăng cheăng păn roăng rak ngăn ro, chu ƀă hnê kuăn pơlê po rơdâ mâu tơdroăng ki pêt mơjiâng xik. Ki rơhêng vâ tối, mơjiâng tơdroăng pơkâ mơnhông pêi cheăng kâ, hnối pêi tơdrêng ƀă ôm hyô a mâu cheăm kơpong đông kăch măng”.

Ing hnoăng cheăng ki vâ ikrâ-nhŏng ki pơtối kơdo mơ-eăm pêi chiâk pêi deăng kơdroh tah kơklêa xahpá, Đảng ƀô̆, khu kăn pơkuâ kơhnâ khât tung troăng hơlâ mơnhông pêi cheăng kâ-rêh ối pơlê pơla, Kơpong Đông Kăch măng H9 tối krê ƀă mâu cheăm kơtiê xahpá a tơring Krông Bông tối tơdjuôm pơtối châ tơtêk. Hnoăng cheăng ki mơnhông kơpong Đông Kăch măng H9 dêi kong pơlê hiăng chiâng tíu ki xiâm vâ hnê mơhno hnoăng cheăng kăch măng, hnối pêi adrêng ta tơdroăng ôm hyô túa lĕm tro pơlê pơla kô châ pêi pro klêi tung la ngiâ.