Khên tơnôu hơ’lêh túa pêi cheăng pêt loăng plâi, xúa ki rơkê dêi khoa hok kih thuât tung pêi cheăng kâ, mê tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê a mâu pơlê hngế hơngo, kơpong kuăn ngo dêi kong pơlê Lâm Đồng hiăng mơnhông tơrêm hâi.

Hên hơnăm hdrối mê hía nah, túa pơkâ pêt chế, kơphế dêi rơpŏng pôa K’Kras, a pơlê kân Lộc Thắng, tơring Bảo Lâm (Lâm Đồng) đi đo ai tơmối ing achê hngế troh ngăn, tăng ‘nâi ƀă hriâm ƀối ki rơkê plĕng tung mơdâ pêt, rak ngăn.

Pôa cho hdroâng kuăn ngo lối 10 hơnăm hlối châ rah xo cho kuăn pơlê pêi chiâk rơkê. Kơnôm khên tơnôu hơ’lêh túa tơmiât tung pêt, rế hía rế ăm mâu hdrê ki nếo châ pêt vâ rế hía rế hơ’lêh mâu hdrê pêt ki ton, ôh tá lĕm, tơ’nôm ƀă tơdroăng ki xúa tro túa rak ngăn, xúa pơkeăng rak vế xôh kơdê oâ hdrong tiô tơdroăng hnê mơhno dêi kăn ƀô̆ hnê mơhnhôk pêi chiâk, kơdrum chế ƀă kơphế rơdâ vâ chê 4ha dêi rơpŏng pôa đi đo xông lĕm khât, pro pơxúa ‘na kơxô̆ liăn châ xo tơniăn rêm hơnăm lối hrĭng rơtuh liăn tung môi hơnăm. Tơdroăng rêh ối, cheăng kâ dêi rơpŏng pôa hiăng mơnhông rêm hâi.

“Châ tơdroăng tơmâng ngăn dêi Đảng ƀă Tơnêi têa, tơdroăng ki tŏng kum dêi kơvâ pêi chiâk deăng, khu kăn pơkuâ cheăm tơring Bảo Lâm ƀă hên ki ê. Ăm á châ veăng tung hên rôh po lâm hnê hriâm, rôh hôp, roê phon rơvât hrá mơdrếo liăn ƀă hên ki ê. Á hiăng mơ-eăm ‘no liăn pêt, xúa khoa hok kih thuât tung pêt kơdrum chế, kơdrum kơphế mê đi đo ai plâi kơtốu hên, châ pêi lo liăn tơniăn ăm rơpŏng hngêi tơná”.

Ôh ti xê to pôa K’Kras mê hên vâi krâ nhŏng o hdroâng kuăn dê kong pơlê Lâm Đồng hiăng mơ-eăm hluăn ing kơtiê, mơjiâng tơdroăng rêh ối phâi tơtô, hơniâp ro. Tâng 10 hơnăm hdrối nah, vâ chê 100 rơpŏng hdroâng kuăn ngo K’Ho a thôn 4, cheăm Dà Ploa, tơring Dà Huoai (Lâm Đồng) ai lối 60% ối tung rơpŏng kơtiê, mê nôkố ôh tá ai xếo rơpŏng kơtiê ƀă ki hên hiăng chiâng kro ƀă hiăng niân.

Tiô jâ Ka Rom, ngế ki pơkuâ thôn 4, cheăm Dà Ploa, châ tơdroăng kố cho kơnôm Đảng ƀă Tơnêi têa hiăng kơjo kum tơkŭm tơbleăng tơdâng tơ’mô hên tơdroăng, tơdroăng tơkêa ‘no liăn, troăng hơlâ tŏng kum ăm kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo.

Malối cho mâu tơdroăng ki ‘no liăn bro hngêi trăng, troăng klông, kơdroh kơtiê krá ton, tŏng kum hdrê loăng pêt, mơnăn păn, hnê tối ‘na kih thuât pêt ƀă hên ki ê hiăng hlo tơƀrê. Kơnôm mê, pơlê cheăm hiăng hơ’lêh khât, tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê hiăng hơ’lêh hên tâng pơchông ƀă hdrối. Jâ Ka Rom, tối:

“Châ Đảng ƀă Tơnêi têa tơmâng ngăn ‘no liăn, tŏng kum ăm hdrê pêt, mơnăn păn, po hên lâm hnê hriâm ‘na khoa hok kih thuât, túa ki rak ngăn hdrê pêt mê vâi krâ nhŏng xúa pêi ƀối. Ing mê, tơdroăng rêh ối dêi vâi krâ nhŏng o a tíu kố hiăng hơ’lêh hên khât, ki hlê plĕng dêi vâi krâ nhŏng o xuân hơ’lêh há, mâu khôi túa tơlá ki ôh tá tro hiăng ôh tá xúa xếo, hiăng ôh tá ai xếo tơdroăng ki kơklêa kơtiê. Tơdroăng ki hriâm tâp dêi kuăn ‘nĕng cháu chái châ tơtrŏng khât, pơlê cheăm rơtế ƀă dêi rơpó mơjiâng tơdroăng rêh ối nếo ƀă mơnhông”.

Sap ing hơnăm 2016 troh hơnăm 2020, kong pơlê Lâm Đồng hiăng ‘no vâ chê 630 rơtal liăn ăm mâu cheăm, thôn ki malối xơpá. Pôa K’Bát, kăn pơkuâ ngăn Chi ƀô̆ thôn Păng Dung, cheăm Dà K’Nàng, tơring Dam Rông ăm ‘nâi, sap ing mâu kơxô̆ liăn ‘no cheăng kố, tơdroăng rêh ối kuăn pơlê a mâu kơpong hdroâng kuăn ngo hiăng hơ’lêh khât, ôh tá ai xếo ki tơkôm tŏng kum dêi Đảng ƀă Tơnêi têa, mơ-eăm xêh tung pêi cheăng kâ, ôh ti xê xut tah hrâ mơnguâ kơtiê xơpá mê hên rơpŏng hiăng mơ-eăm bro mơdrŏng, mơjiâng pơlê cheăm mơnhông mơdêk.

“Sap ing tơbleăng hên troăng hơlâ tŏng kum ‘no liăn cheăng dêi Đảng ƀă Tơnêi têa, malối cho mâu tơdroăng pơkâ pêi pro ki nhên dêi kong pơlê pêi pro tung kong pơlê hiăng pro pơxúa tơƀrê. Vâi krâ nhŏng o a tíu kố pêi pro kơhnâ, veăng mơjiâng, veăng kum hâi pêi cheăng, pleăng tơnêi bro troăng, hơ’lêh hên tâng pơchông ƀă hdrối”.

Kong pơlê Lâm Đồng ai 1 rơtuh 300 rơpâu ngế kuăn pơlê, tung mê kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo châ lối 25%. Hên hơnăm hdrối nah, kơnôm ing tơdroăng ki tơmâng ngăn ‘no liăn cheăng dêi Đảng ƀă Tơnêi têa tung mâu kơvâ cheăng, tơdroăng reh ối dêi kuăn pơlê a kơpong hngế hngo, kơpong hdroâng kuăn ngo tung kong pơlê hiăng hlo mơdêk nếo, mơnhông tung tâi tâng mâu kơvâ cheăng.

Tung pơla hơnăm 2022 troh 2025, kong pơlê Lâm Đồng hiăng ai tơdroăng pơkâ pơtối ‘no vâ chê 1.700 rơtal vâ pêi pro tơdroăng pơkâ tơnêi têa mơnhông cheăng kâ rêh ối pơlê pơla kơpong hdroâng kuăn ngo. Kố cho tơdroăng tơmâng ngăn ‘no liăn cheăng dêi Đảng ƀă Tơnêi têa vâ kum mâu kơpong hdroâng kuăn ngo dêi kong pơlê Lâm Đồng ai tơ’nôm ivá vâ rế mơnhông mơdêk.