T^ng kâ báu nếo cho t^ng ki kal dêi mơngế Rơteăng a Tây Nguyên. Rêm hơnăm, klêi kơ’nâi hiăng klêi xuâ dêi báu, đôu dêi alâi a chiâk, deăng, mơngế Rơteăng hmâ tơku\m po t^ng kâ báu nếo. Hdrối nah, T^ng kâ báu nếo hmâ tơku\m po tung pơla 3 hâi, ai hên túa ki rơkâu xối khu xeăng.

Nâ Nôu Đi ối a [uôn Hring, cheăm Ea H’Đing, tơring }ư\ Mgar, kong pơlê Dak Lak tối, mơngế Rơteăng ki hên akố cho mâu ngế ki lo ing tơring Đăk Tô, kong pơlê Kon Tum. Hdrối hâi tơnêi têa châ tơleăng le\m hơnăm 1975 nah, ai mâu kuăn pơlê ing tơring Đăk Tô lăm troh rêh ối, cheăng kâ tơniăn a kong pơlê Dak Lak. Maluâ ối ulâi, khôi túa, vêa vong dêi vâi krâ xuân ối pơtối châ rak vế, tung mê, T^ng kâ báu nếo cho kal má môi. Nôu Đi xuân tối tiah kố, hdrối nah, vâi krâ-nho\ng o xuân hmâ po kâ báu nếo krê dêi tung rêm rơpo\ng hngêi.

Krâ pơlê côi krếo xieăng vêh kâ hmê

‘’Hdrối vâ kâ báu nếo, vâi krâ hmâ po klêi kơ’nâi hiăng klêi xuâ, vâi xo báu ki mê tung hnôu môi kơtup, lơ môi chêa klêi mê pêi [ă póu, ti xê uâ [ă kơmăi tiah nôkố, xo phái ki mê vâi pế hmê, drêng hmê hiăng chên vâi môe xing xoăng ăm rêm ngế, kô xing xoăng tâi tâng ăm rêm ngế môi môe ing rơpo\ng hngêi troh a mâu hdrông hdrê, nho\ng o. Klêi mê, kăn rơpo\ng hngêi kô dêa dêi drôu xiâm ‘măn a tơdế leăn, têk dêi kơchâi, kế kâ ăm nho\ng o i kâ ôu, hơniâp ro xua hiăng klêi xuâ báu, xuân ai tá mâu vâi droh rơtăm to\n chêng, tơgôu koăng, kơhnhon xuâng tung hâi ro ki mê. Hâi ki mê, xuân ai rơpo\ng ki ‘nâ tâng vâi dah ai xêh tơmeăm vâi poh kâ chu, í, lơ kơnái [ă kơchâi kong vâ ăm nho\ng o, lơ tomối troh veăng ôu kâ ro rih’’.

Chôu phut hâi khế hmâ po t^ng kâ báu nếo ngăn tiô kơ rêm pơlê dêi mơngế Rơteăng. Krê mơngế Rơteăng a [uôn Hring, cheăm Ea H’Đing, tơring }ư\ Mgar, kong pơlê Dak Lak hmâ toku\m po a hâi lơ 1 khế 1 hơnăm nếo. Kố cho t^ng ki pro tơku\m tâi tâng pơlê pơla, mâu rơpo\ng hngêi kô hbrâ dêi drôu xiâm ki xăng le\m, prông tơxông, poh hơ’neh mâm chu veăng tơlo dêi tung hâi ki ro pơlê mê.

Khu ki to\n chêng [ă tơmối kơxuâng tâ tá loăng kâng

Mâu rơpo\ng tung pơlê ‘no dêi mâu mâm, kơchâi kâ troh a kuât vâ rơkâu xối khu xeăng veăng chu troh amê vâ kâ báu nếo

Ngoh Pê Hnem, kăn [uôn Hring, cheăm Ea H’Đing, tơring }ư\ Mgar tối: Tơdroăng ki vâ rơkâu xối khu xeăng ôh tá păng lôi hơ’neh mâm chu, kơnái, hmê pế ing báu ki xuâ má mơ’nui rơnó. D^ng ki vâ pleăng ăm xeăng plêng, xeăng tơnêi xuân athế ai ko chu [ă ôh tá păng lôi hơ’neh kơnái.

‘’Ki tơtro dêi t^ng kâ báu nếo mơngế Rơteăng cho a mơ’nui hơnăm ton, drêng vâi krâ hiăng klêi xuâ dêi báu, đôu dêi alâi, xo dêi tơmeăm ing chiâk deăng ‘mot tung hnôu hneăm. Hâi ki mê, vâi krâ-nho\ng o tung pơlê tơku\m dêi pó a kuât lơ a hngêi tơku\m xah hêo, tơpui tơno ‘na mâu hdrê ki pro ti lâi pêi pêt chiâng dâi liăn, tê kơnâ liăn. Vâi krâ-nho\ng o ối tơno tơnêng dêi pó túa ki cheăng kâ châ tơ-[rê, pêt a khế ki lâi ăm ga tro khế ki lâi ôh, tâng pêt ôh tá tro khế mê khu chêm chok, kơnái kơnot kô kâ ‘nhê’’.

Klêi kơ’nâi krâ pơlê rơkâu xối xeăng, khu to\n chêng tơgôu koăng kô lo ai tá khu ki kơhnhon xuâng tâ tá kâng, krâ pơlê krếo nho\ng o, tơmối lo ôu drô xiâm ki xăng le\m ‘mr^t, châ kâ mâu mâm, kơchâi ki kơhiâm tung hâi po mơd^ng mê.

Kơ-[eăng ki xôi pleăng xiăng tơnêi ôh pá chiâng lôi mâm kơnái

Tâi tâng vâi krâ tung pơlê rơtế ối tâ tá achê xiâm drôu vâ tơpui tơno, tối tơno dêi pó ‘na túa rah hdrê pêt mơjiâng, túa cheăng kâ tung hơnăm hdrối vâ hơnăm la ngiâ rơkê  rah xo hdrê pêt ki tro, chiâng dâi le\m, tê châ liăn ngân hên ăm dêi rơpo\ng hngêi. Veăng troh a hâi t^ng kâ báu nếo akố, ngoh A Hinh hâk phiu, sôk suâ, hâk tơngăm ‘na mơhno túa le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná:

‘’T^ng kâ báu nếo, tiô mơngế Rơteăng akố hmâ tơku\m po ro khât, ai kơdrâm mơngế. Ki xiâm dêi tơdroăng po mơd^ng kố cho vâ vâi krâ tung pơlê tơru\m dêi pó, ki má péa nếo cho vâ pơtối châ rak vế khôi túa, vêa vong dêi kuăn ngo Rơteăng.

Kuăn pơlê [ă tơmối rơtế ôu drôu xiâm

Á pói rơhêng vâ t^ng ki kố châ po rêm hơnăm. Vâi rơtăm ngin akố hlo ga ai pơxúa ‘nâng tâng châ pơtối rak vế t^ng kâ báu nếo. Kố cho roh ki tâi tâng vâi krâ-nho\ng o tung pơlê ai roh vâ châ trâm tơpui tơno dêi pó, rơkâu dêi pó hên mâu tơdroăng ki le\m ro tung hơnăm nếo’’.

Tiô ngoh Pê Choar, Kăn pơkuâ hnê ngăn chi [o# [uôn Hring tối, hdrối nah, hdroâng Rơteăng hmâ tơku\m po dêi a tơrêm rơpo\ng hngêi. Rơpo\ng ki lâi châ xuâ dêi báu re\ng tum rơpo\ng ki mê kô po kâ hmê nếo hdrối, rơpo\ng ki lâi kơ’nâi vâi po kơ’nâi. Rơpo\ng ki dah ai xêh kế tơmeăm chía hên vâi kô poh kâ 2 troh 3 to chu, rơpo\ng ki ôh tá ai kế hên xuân athế pôh kâ í [ă mâu tơmeăm ki lăm lúa ing kong [ă kơchâi kong. Maluâ pro kâ báu nếo kân lơ ku\n xuân pơrá hơniâp ro, sôk suâ.

‘’Hdrối nah, t^ng kâ báu nếo hmâ po klêi kơ’nâi pôe báu a chiâk, klêi kơ’nâi rơnó xo dêi tơmeăm hmâ tơku\m po a khế 11 tá troh a khế 12 mơ’nui hơnăm ton. Vâi hmâ po kâ báu nếo tiô rêm rơpo\ng hngêi, hâi kố vâi kâ hmê nếo dêi rơpo\ng kố, kơxo ah vâi kâ hmê dêi rơpo\ng ki tá. Kế kâ, ngăn tiô kơ rêm rơpo\ng hngêi vâi ai [ă pơchên pơrá phá dêi pó. Vâi krếo tu\m vâi krâ-nho\ng o pơlê achê, pơlê hơngế veăng xah ôm hêi [ă rơpo\ng hngêi. Mê cho túa kâ hmê nếo [ă mâu rơpo\ng hngêi ki dah ai xêh kế tơmeăm, chía kro. {ă mâu rơpo\ng ki ôh tá ai xêh kế hên vâi kô po ku\n, la ôh tá păng lôi kơchâi, mâm kong, hdrối vâ kâ hmê nếo vâi xuân athế lăm tung kong, lăm lúa chăm chói, lăm a têa tơnăng ká, kêt. Drêng hiăng ai kế tơmeăm ki mê vâi nếo tơku\m kâ hmê nếo’’.

Maluâ tơku\m po kâ hmê nếo tiô dêi rêm rơpo\ng hngêi lơ tơku\m po tơchuôm pơlê, pơrá cho khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo Rơteăng. Túa mơhno le\m tro kố mơhno tối hiâm mơno kuăn pơlê koh mơnê kơ khu xeăng, pâ khu xeăng pơtối kum ăm kuăn pơlê châ tơ’lêi, ai tơdroăng rêh kâ ối, pêi cheăng phâi tơniăn. Tơdrêng amê, ing tơdroăng ki po mơd^ng kâ hmê nếo kố, xuân cho vâ rak vế thăm rế krá tơniăn tơdroăng tơru\m tung pơlê cheăm, [ă hnối châ trâm, hlo, ‘nâi klê nho\ng o, tơmối ing tíu ê, hơngế hơngo troh pôu ngăn veăng hêi ro tung hâi mơd^ng mê.

A Sa Ly chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng