T^ng Kleăng kơneăng têa dêi mơngế Rơteăng a kơpong tơring Tu Mrông hmâ po tung pơla 3 hâi. Hâi má môi, krâ pơlê rơtế [ă kuăn pơlê lăm tăng kơnho\ng têa. Drêng hiăng châ trâm hlo kơnho\ng têa ki le\m, krâ pơlê pơcháu cheăng ăm vâi kơnốu, vâi rơtăm mot tung kong lăm tăng ko hblôh, pơ-óu vâ ro drăng pêng kơnho\ng têa mê, vâ krâ pơlê xối ‘’Xeăng têa’’ ăm phep pơlê xo têa mê kleăng vêh a pơlê. Ngoh A Bau, pơlê Năng Lớn Ba, cheăm Đăk Sao, tơring Tu Mrông, kong pơlê Kon Tum tối ăm ‘nâi:

‘’Tiô túa hmâ dêi vâi krâ-nho\ng o Rơteăng, hdrối vâ chê troh rơnó ôu kâ tơtr^ng, vâi krâ-nho\ng o ngin akố hmâ lăm ‘mâi bro kleăng kơneăng têa vâ ai têa ôu hum, roh jíu. Tơdroăng ki ‘mâi rơnêu kơneăng têa cho xua krâ pơlê pơkâ, tối pơtâng ăm tâi tâng rêm ngế rơtế lăm tăng kơnho\ng têa. Tâng châ hlo kơnho\ng têa ki le\m krâ pơlê prếo a pơlê tối pơtâng ăm tâi pơlê ‘nâi, klêi mê, mâu vâi kơnốu, vâi rơtăm rơtế veăng lăm ko hblôh, pơ-óu, phêa, kơlo vâ pro kơneăng kleăng têa troh a pơlê’’.

Mâu um ‘na T^ng Kleăng kơneăng têa dêi hdroâng Rơteăng châ mơjiâng pro a Hneăng mơđah Mơhno túa le\m tro, to\ng chiêng tơgôu koăng Tây Nguyên hơnăm 2017 ({uôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak khế 3/2017)

Túa ki vên triăng drôu ăm krâ pơlê

Hâi má péa, vâi kơdrâi châ krâ pơlê pơcháu hnoăng cheăng lăm trâ văng troăng prôk ing pơlê lăm troh a tíu ki ai têa, mâu vâi kơnốu lăm ko phêa, kơlo tơ’môe mâu phêa, kơlo ki mê vâ kleăng têa vêh troh a pơlê.

A peăng kơnho\ng têa, vâi ko pơlái lơ pơ-óu trá tơdrá, pơtóu râng a klôh têa ki plế lo ing kơnho\ng. Mâu vâi rơtăm ki ‘nâ mot tung kong lăm tăng ko loăng pleăng, phêa. Vâi tăng rah mâu loăng pleăng lơ phêa ki xo\n le\m má môi tung kong vâ pro kâng. Kâng ki mê vâi pro rơnuâ, rơneăm mâu um, kơtúa kơríu, mâu chêm [ă kuăn kiâ ki kuăn pơlê hmâ loi nhuo#m xêh [ă mơdâng kâng a tíu ki t^ng peăng kơnho\ng têa. Kố cho tíu ki vâ ăm khu Xeăng chu troh ngăn, tơmâng hiâm mơno pói vâ dêi kuăn pơlê. Ngoh A Ngich, Kăn thôn Nang Lớn Ba tối ăm ‘nâi:

‘’Tơdroăng ki kal xiâm dêi T^ng Kleăng kơneăng têa cho rơkâu pâ Xeăng hơ-ui kum ăm pơlê châ báu alâi plâi pôm i hên, rêm rơpo\ng ai hmê kâ, ếo kơpe\n tơtô. Ki má péa, xuân rơkâu pâ tâi pơlê châ tơniăn le\m, ai ivá mo, ai têa hên vâ ôu hum, roh jíu rêm hâi. Vâi krâ-nho\ng o ngin pói châ ai têa i hên vâ tô ăm báu alâi, loăng plâi’’.

Mâu vâi droh hnêng têa tâ tung plôi

Hâi má pái cho hâi ki T^ng kân khât dêi roh Kleăng kơneăng têa. Tâi tâng vâi krâ nho\ng o tung pơlê tơku\m tơchuôm a kuât. Krâ pơlê tối pơchân, xing xoăng cheăng ăm rêm ngế. Klêi mê, bú ai to vâi kơnốu, vâi rơtăm ki chiâng phêp prôk tiô krâ pơlê, râng djâ kuăn chok vâ pro tơmeăm hdroăng ăm Xeăng. Troh a kơnho\ng têa, krâ pơlê xo trêi ki hiăng te\n lôi hdrối vâ klâp pá pêng klôh têa, vâ mâu tuih, xok, hlá loăng pôi tá châ ruih klêh a klôh têa kơnho\ng mê. Mâu vâi kơnốu pôe rơno\ng kuăn chok, xo mơheăm chok trêng tung klo\ng phêa.

Mơngế Rơteăng loi dêi: T^ng Kleăng kơneăng têa athế ai mơheăm chok vâ xối Xeăng mê nếo xêt [ă trâm hên pon mơhúa, vâ báu phái pêng hnốu, prá alâi pêng hneăm, kơpôu pêng kơdroăng, ro pêng véa, rêm ngế ai ivá mo dâi, kơnho\ng pêng têa; mâu chêm, mâu kơnái kơnot, kuăn kiâ ôh tá khên lo kâ ‘nhê báu prá alâi plâi pôm tung chiâk deăng kuăn pơlê. Pôa A Peo, Krâ pơlê râng klo\ng phêa ki dâ mơheăm chok rơkâu xối xeăng tiah kố:

‘’Ô Xeăng Têa, Ô Xeăng Kong! Hâi kố pâ phêp Xeăng ăm pơlê ngin kleăng kơneăng xo têa ing kơnho\ng kố djâ troh a pơlê. Ngin kleăng kơneăng kố cho vâ djâ têa troh ăm rêm rơpo\ng hngêi, ăm kuăn cháu ai têa vâ pế hmê pơchên kơchâi, vâ rêm rơpo\ng châ phâi, ai ivá mo le\m vâ kâi râng ‘nêk, râng drê lăm muih kong, treăm chiâk.

Rêm ngế tung pơlê ôh tá tro tamo châi, ai ivá mot tung kong lăm rup chêm, mo dâi vâ chiâ kuăn chok, ai ivá rơdêi rak ngăn, păn roăng nôu pâ, jâ pôa. Kuăn ‘ne\ng-cháu chái châ hum rơngiâp vâ re\ng kân hdrah, loi tơmâng, chiu nguăn nôu pâ, rơkê hlê; hdroâng hdrê kơtum kơto\ng hơngế achê hơ-ui pâ, to\ng veăng dêi pó, pêi cheăng kâ rế hía rế xông tơtêk. Ô Xeăng’’.

Mâu vâi rơtăm Rơteăng to\n chêng tơgôu koăng, kơhnhon xuâng

Klêi kơ’nâi rơkâu xối Xeăng tiah mê, krâ pơlê ok mơheăm chok a kơnho\ng têa. Mơheăm mot hê tung têa hiu tiô kơneăng troh a pơlê. Peăng mơ’nui kơneăng têa, ai môi ngế kơdrâi dế tơkôm ối amê (hmâ hlo cho jâ krâ pơlê), hnêng xo têa ki tơvât [ă mơheăm chok mê âi xing xoăng ăm rêm rơpo\ng hngêi. Rêm ngế xo têa mê bêng a xiâm drôu, [ă dâ tung plôi djâ vêh a hngêi vâ pế hmê pơchên kơchâi.

Vâi droh vâi rơtăm to\n chêng tơgôu koăng, kơhnhon xuâng hâk suâ têa hiăng troh a pơlê.

Krâ pơlê krếo tâi tâng rêm ngế, ing krâ troh a vâi ‘ne\ng tơku\m tâi tâng a kuât, tơku\m po ôu kâ hâk suâ, tối cho sôk suâ hâi T^ng Kleăng kơneăng têa. Rêm rơpo\ng djâ dêi mâu kơchâi kong, mâm chăm tiô túa hmâ, rơtế hơniâp ro, ôu drôu xiâm, to\n chêng tơgôu koăng, kơhnhon xuâng, rơngêi ting ting. Hâi T^ng mê po kân krip, phiu ro, sôk suâ xua têa hiăng troh a pơlê.

Dế nôkố, T^ng Kleăng kơneăng têa xuân ối châ hên hdroâng mơngế Rơteăng a hên kơpong dêi tơring Tu Mrông, kong pơlê Kon Tum rak vế, pói rơhêng vâ xiâm kơnho\ng têa ai hên, mêi tro tô ‘ló, rêm rơpo\ng hngêi ai tơdroăng rêh kâ ối phâi bê, hơniâp ro, sôk suâ; báu alâi pêng hnôu, kơpôu ro pêng kơdroăng, rêm ngế đi đo hơ-ui pâ dêi pó. Kố xuân cho túa hmâ vki vâi krâ-nho\ng o tơru\m rơtế dêi pó veăng rak vế ngăn kơnho\ng têa, kong kế, rak krúa têa ki lo ing kong, ing ngo-xua têa cho tơdroăng rêh ối dêi kuăn mơngế.

Nhat Lisa chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng