Drêng pâ vế troh dêi hâi ki hiăng tơhrâ ai ngế ki vâ mơdrếo tơmeăm ăm dêi tơná tơmeăm ki kân, môi tiah kơpôu, ro, chêng koăng, vó, hdro kăng, on veăng ki mê kô tơno dêi pó vâ pro t^ng tơ che\n. On veăng krếo krâ pơlê, [ă nho\ng o hdroâng hdrê troh dêi a hngêi. Kăn rơpo\ng kô hbhrâ dêi môi xiâm drôu, tâng tơdroăng mơdrếo che\n mê kân vâi kô poh môi to chu, tâng che\n krâ kơvâ vâi pro môi to í.

Drêng xiâm drôu hiăng lếo pêng ngâ vó, chu hiăng pro hơ’nêh mâm kâ, vâi kơdrâi tung hngêi pơchên hmê phái nếo.Vâi o hmê a môi to d^ng ki kân, môi kơđiah ‘măn klêa chu ki hiăng âp, môi mo\ng mơheăm chu, môi mo\ng phái, môi to on tr^ng ki vâi hiăn hbrâ dêi hdrối.

Kăn rơpo\ng hngêi tối tơbleăng ăm dêi rơpo\ng hngêi hdrối nah ai ăm ngế ki ê mung tơmeăm, nôkố hiăng troh hâi ki vâ tơ dêi che\n, xua mê, krếo nho\ng o hdroâng hdrê troh vâ châ ‘nâi, châ tơmâng tơdroăng ki tơná ngế ki mê vâ lăm tơ dêi che\n. Drêng hiăng châ rêm ngế vâ môi tuăn, krâ pơlê kô rơkâu ăm kăn rơpo\ng (ngế kơnốu lăm tơ dêi che\n).

Rơkong rơkâu dêi krâ pơlê cho vâ tối pơtâng ăm khu xeăng veăng kum kăn rơpo\ng hngêi prôk troăng tơniăn, ai hiâm mơno kâi xân, trâm hên tơdroăng pon mơhúa [ă ki rơhêng vâ tối, kô châ mơdrếo tơvêh dêi tơmeăm che\n. Pôa Che Njêr, krâ pơlê [uôn Nà Sược, cheăm Ea Huar, tơring Buôn Đôn, kong pơlê Dak Lak tối ‘na tơdroăng ki hbhrâ vâ rơkâu tiah kố:

‘’Kăn rơpo\ng kô hbrâ môi to chu lơ môi to í, pâ thế krâ pơlê troh akố, tối pơtâng ngế ki kố kô lăm tơ dêi che\n, drêng prôk pôi tá tro tamo châi, ôh tá che\n vâi, ôh tá tro klêi ilá, ôh tá kơtui loăng pok. Tơpui kâ i hlế rơkê, tơpui kâ rơmuăn, i tơtro vâ vâi tơ’lêi hlê ple\ng, vâi rơhêng vâ hmâng, vâi kô mơdrếo che\n ăm tơná pin’’.

Krâ pơlê kô chuâ môi iâ drôu xiâm tung mo\ng ki ‘măn mơheăm chu, xo kơpê kơ’nhâm tung mo\ng mơheăm drôu mê bliu drăng rơtá nuih ngế kơnốu ki vâ lăm tơ dêi che\n, tơdroăng bliu mơheăm mê cho vâ kum mơhnhôk ăm ngế tơ che\n xân tuăn, khên tơnôu tung rêm tơdroăng tâng lơ tro vâi hơngế, vâi hôu, vâi pro ti kố ti mê.

Maluâ châ tơ che\n lơ ôh xuân athế kho\m châ trâm rơpo\ng hngêi vâi, tơpui tơno i nhên, i tơleăng, i tro, ôh tá xâu, ôh tá rơxá, đi đo kâi xân tung hiâm mơno, tơpui kâ i rơkê [ă rơpo\ng hngêi ki hiăng che\n tơmeăm pin, vâ vâi kô pro tơ’lêi re\ng mơdrếo tơmeăm che\n ăm pin. Klêi mê, kăn rơpo\ng hngêi ối ‘nâi a chê drôu xiâm, pá tá cho ngế ki rơkâu, ko\ng pá hơ’vá râng triăng drôu. Drêng mê, krâ pơlê pơxiâm rơkâu xối:

‘’Ô xeăng hngêi, xeăng hơpiâp on, ô khu mơhúa jâ pôa, hâi kố rơpo\ng á pro t^ng ăm kăn rơpo\ng hngêi vâ lăm tơ dêi che\n, pói vâ khu xeăng hiu hơ-ui to\ng kum, kring vế, lăm troh a tíu, prếo troh a tơníu, châ mơdrếo dêi che\n’’.

Drêng kăn rơpo\ng troh a hngêi tơ dêi che\n, tâng ngế ki che\n tiâ kô mơdrếo che\n, mơngế ki tơ dêi che\n kô rêh kâ ối a hngêi ki mê 5 hâi. Tâng ngế che\n tá hâi teăm ai tơmeăm vâ mơdrếo tơdrêng, vâi tơkêa kôm pá to lâi hơnăm kơ’nâi ah nếo, ngế ki tơ che\n athế kâ ối a hngêi ngế ki mê 3 hâi. Tơdroăng ki kâ ối a hngêi ngế ki che\n tiah mê cho vâ ăm ngế ki ăm che\n ‘nâi nhên tơdroăng rêh kâ ối, tơdroăng pêi cheăng kâ dêi rơpo\ng ki mung tơmeăm niân lơ pá, [ă xuân cho vâ hlê ple\ng, hơ-ui pâ dêi pó hên tâ nếo.

Maluâ châ tơ dêi che\n lơ ôh tá châ tơ mơdrếo dêi che\n, tơdroăng tơru\m pơla péa pâ rơpo\ng xuân oh tá hơ’lêh, vâi ki mê xuân cho nho\ng o, cho mâu ngế ki hmâ dêi pó.

Klêi kơ’nâi châ tơ dêi che\n, tâng châ djâ tơmeăm prếo a hngêi, kăn rơpo\ng hngêi kô krếo tâi tâng nho\ng o hdroâng hdrê troh tơku\m a hngêi vâ tối pơtâng, tơdrêng amê, hnối rơkâu xối hâk suâ hiăng châ mơdrếo dêi tơmeăm. Drêng hdroâng hdrê hiăng troh tu\m, kăn rơpo\ng hngêi krếo krâ pơlê pro t^ng.

Rơpo\ng dêi ngế ki châ mơdrếo che\n xuân têk dêi 1 xiâm drôu [ă poh kâ môi to chu. Kăn rơpo\ng hngêi pơtâng ăm hdroâng hdrê tơná hiăng châ tơ tơvêh dêi che\n, [ă kơtum chêng koăng kố cho tơmeăm ki vâi hiăng mơdrếo, ôh tá xê xo ki vâi tê kơtê, ôh tá tong tơmeăm vâi.

{ă sap a hâi ki mê, vâi rơkâu xối chêng ki nếo [ă rơkâu pâ mơhúa chêng kô rêh ối [ă rơpo\ng hngêi, cho tơmeăm dêi hngêi rơpo\ng tơná, kring vế tơdroăng rêh kâ ối [ă pơtroh ăm tơdroăng ki pon mơhúa ăm rơpo\ng hngêi. Rơkong rơkâu ga ai tiah kố:

‘’Ô xeăng hngêi, xeăng hơpiâp on, xeăng pơlê pơla, hâi kố, ngin rơkâu xối hâk suâ ai chêng ki nếo, rơkâu khu xeăng hiu hơ-ui kum kring vế ngin. Pói vâ sap ing hâi kố, rơpo\ng hngêi kô trâm hên tơdroăng pon mơhúa, ai trơ’nôm hên kế tơmeăm, păn kơpôu kơpôu chiâng kơpuâ, păn ro ro chiâng khu, păn pu pái pu pái pêng kơdroăng.

Rơkâu châ báu hên, kâ hmê hmê ối hên tung hdro, ôu têa têa ối hên tung plôi, drôu xiâm hên pơtăng châ môi troăng xo\n, pơlê pơla rế hía rế hơniâp ro, krâm kơdrâm’’.

Klêi rơkâu xôi tiah mê, kăn rơpo\ng hngêi kô ôu drôu hdrối, klêi mê nếo troh krâ pơlê, mâu vâi kơdrâi, kuăn ‘ne\ng troh mơ’nui nếo ăm tơmối. Vâi rơtế ôu kâ, sôk suâ tơpui tơno hơniâp ro, rơkâu dêi pó ai tơdroăng ki le\m tro.

Nôkố, túa tơlá tơ che\n dêi hdroâng mơngế M’nông bú ối iâ vâi krâ ki rak vế, kố cho roh ki vâ ăm nho\ng o hdroâng hdrê to ton trâm mâ, tơpui tơno dêi pó.

H’Thi Rya chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng