Pôa Nguyễn Văn Tuệ ai 3 hectar tơnêi pêt tiu, tung mê 1 hectar hiăng hơnăm má pu\n, 2 hectar hơnăm má pái. Pôa xuân nếo klêi pông tơnêi, chiâ klôh dêi kơdrum 6 hectar vâ hbrâ tơnáu pêt tiu.

Laga, klêi kơ’nâi mâu roh kong mêi ton mơ’nui hơnăm 2016, pôa Tuệ tối, maluâ tơnêi deăng pôa rơnâk troh lối 10%, laga xiâm tiu xuân ối tro toăng têa. Mê kơdrum tiu 4 hơnăm dêi rơpo\ng hiăng hlâ 500 xiâm. Pôa Tuệ tối:

‘’Xua tơnêi rơnâk ó ‘nâng mê têa toăng pá suâp châm. Drêng kong mêi, têa hiu ing peăng pêng troh a pa suâp, klêi mê toăng tâ tá amê’’.

Vâ hbrâ ví têa hiu ing pá pêng, tiô têa mo\ng tung kơdâm tơnêi hiu mot a chiâk dêi tơná toăng a xiâm tiu, pôa Nguyễn Văn Tuệ hiăng rôe môi toăng rơxế chiâ xo [a\ yă lối 400 rơtuh liăn, chiâ troăng klôh têa trâu tung lâp kơdrum tiu dêi rơpo\ng tơná.

Klêi kơ’nâi péa khế pơtối chiâ troăng klôh, kơdrum tiu ai troăng têa hiu xo\n, kân rơdâ, trâu má môi tâng pơchông [a\ tâi tâng kơdrum loăng ki ê a tơring Ea Kar:

‘’Vâ chê péa khế kố a chiâ troăng klôh têa tung kơdrum tiu. Á chiâ troăng klôh têa trâu tiah kố châ 1 met. Tung péa troăng mê chiâ môi troăng klôh têa’’.

Maluâ hiăng chiâ klôh trâu tâ mâu kơdrum tiu tung lâp kơpong, laga pôa Nguyễn Văn Tuệ xuân ôh tá hmiân tuăn. Ki nhên khât pôa hlo, mâu rơpo\ng thăm rak ngăn nhên, kơdrum tiu tơ’lêi tro pơrea\ng re\ng hlâ. Pôa Tuệ nhôm, tiu thế ‘mêi iâ mê nếo ai ivá kâi hbrâ mơdât pơrea\ng:

‘’Tơdroăng nôkố ôh tá ‘nâi tiah lâi. Troăng klôh têa hiăng chiâ trâu tiah mê, laga rak ngăn tiu thế rak ngăn krâ kơvâ tê, tâng rak ngăn khât gá hlâ. Lôi ga tiah mê pôi tá rak ngăn hên, troh la lâi plâi mê nếo rak ngăn [a\ bu rak ngăn drêng gá lối ‘mêi. Drêng mê rơvât ăm tiu môi iâ phon. Pôi tá rak ngăn le\m lối râ, le\m lối râ tơ’lêi hlâ’’.

Tâng vâ tối, kuăn pơlê a tơring Ea Kar mơ’no liăn pêt tiu drêng tá hâi ‘nâi ‘na tiu xông kân, tá hâi ‘nâi kih thuât pêt rak ngăn. Xua mê, drêng tiu hlâ hên h^n, mâu kơdrum ki tiu rêh, mâu xiâm ki ối rêh, châ rah vâ pơchông vâ xo vế túa ki rơkê tơtro, ôh tá tiô mơ-éa, hnê mơhno khoa hok dêi mâu kơ koan cheăng. Pôa Nguyễn Văn Tuệ tối tơdroăng mê a tơring:

‘’Hlo rơpo\ng pôa ki achê kố, ai to lâi chât xiâm ôh tá tôh, lôi ti mê. Mơni xêh lôi gá tô tiah mê kô hlâ. Mê kong mêi tiu xông ngiât le\m. Má péa nếo a kố ai péa pái chât xiâm tiu, nhâ huăn plâ hơnăm, cho ‘nâng pêi lo iâ, laga hôm ôh tá hlâ. Tiah mê thế rak ngăn môi tiah lâi, mê cho môi tơdroăng ki kal khât ‘nâng’’.

Rơnó mêi cho rơnó ki kal tung tơdroăng rak ngăn kơdrum tiu, kum ăm tiu xông rơdêi le\m [ă kơtóu plâi hên, pơtối rak vế ki tơniăn le\m dêi kơdrum loăng. Vâ vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ hlê tơ’nôm tơdroăng rak ngăn tiu tung pơla rơnó mêi, ngin ai kơ êng thak sih Mai Minh Tuấn, kăn [ơrô Kih thuât, tíu xiâm ngăn ‘na mơhnhôk pêi chiâk deăng kong pơlê Gia Lai.

Êng: Ô thak sih Mai Minh Tuấn, rak ngăn mâu tiu a rơnó mêi gá kal ti lâi?

Thak sih Mai Minh Tuấn: {ă mâu loăng tiu ai mâu tơdroăng pin kal thế tơmâng ngăn drêng troh kong mêi. Má môi, tiu oh tá [ă têa lu, xua mê kơdrum tiu pin thế đi đo châ rak ngăn pôi tá ăm têa châ lu. Xua rêi tiu oh tá vâ têa tro lu ton tung pơla 12-24 chô.

Xua mê, tơdroăng ki pêi apoăng thế pro ti lâi pôi tá ăm têa châ toăng a xiâm tiu tung rơnó mêi. Má péa, rơnó mêi xuân cho rơnó ki pơxiâm ai pơreăng ki tơ’lêi pro tiu re\ng hlâ [ă hrá hlâ, xua kơmeăn phytophthora, xuân cho rôh ki ai pơreăng kơtâ ôa. Xap ing apoăng rơnó mêi pin thế pêi pro tơdroăng ki vâ mơdât pơreăng kố, hdrối vâ pro thế tơ’nôm ăm tiu trếo kơhiâm vâ tiu ai ivá rơdêi.

Êng: Mê ki kal trếo kơhiâm ăm tiu a rơnó mêi gá môi tiah lâi, ô pôa?

Thak sih Mai Minh Tuấn: {ă kơxái tiu ki kal trếo kơhiâm tung môi hơnăm dâng 350kg đăm ki oh tá hơ’lâk, 150 kg lân oh tá hơ’lâk [ă dâng 250 kg kali ki oh tá hơ’lâk. Pin klâ pro 5 rôh rơvât. Rôh má môi môi klêi krí plâi [ă hdrối tiu vâ ai reăng mê pin thế rơvât ăm tiu tiô tơdroăng pơkâ đăm-lân-kali 2-1-1. Pơxiâm ing mê tơngi ngiâ, apoăng rơnó mêi, drêng tiu hiăng kơ’muăn plâi, mê pin thế rơvât trếo kơhiâm ăm tiu tiô tơdroăng pơkâ đăm-lân-kali cho 2,5-1-2 lơ 3-1-2.

Pak^ng mê, vâ mơdêk ăm tiu ai ivá rơdêi kâi trâng tơplâ [ă pơreăng, xuân môi tiah kơdroh mâu tơdroăng ki tơruih plâi, mê pin kô chiâng rơvât tơ’nôm mâu phon sinh hok ki ai mâu a-xit-amin. Xua mâu a-xit-amin kô mơdêk ivá ki rơdêi ăm tiu kâi vâ tơplâ [ă pơreăng, [ă cho vâ mơdât plâi tơruih. Plâi chiâng tơruih xua oh tá bê tu\m trếo kơhiâm, mê tơdroăng tơ’nôm ăm loăng mâu phon sinh hok cho xôh phon têa ing hlá, pro ăm tiu châ hrik vâ xông rơdêi tâ.

Êng:Kuăn pơlê vâ ‘nâi ‘nâng mâu tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng, tung mê ki rơhêng vâ tối cho péa túa pơreăng re\ng hlâ [ă pơreăng kơtâ ôa kâ ‘nhiê. Ai mâu tơdroăng pêi pro ki lâi vâ hbrâ kơdê mâu pơreăng kố ăm tơ-[rê, ô pôa?

Thak sih Mai Minh Tuấn: Pơreăng re\ng hlâ xuân môi tiah pơreăng xua kơtâ ôa gá kâ ‘nhiê ó tung rơnó mêi. Xua mê, sap ing apoăng rơnó mêi pin kô chiâng xôh mâu phon sinh hok lơ hoă hok ăm loăng. {ă tơdroăng xúa sinh hok mê pin thế xôh mâu pơkeăng ki vâ xôh hbrâ mơdât ăm mâu pơreăng ki re\ng hlâ môi tiah pơkeăng Ridomil Gold, lơ pơkeăng Metacin, lơ pơkeăng (A-liet) Allied. {ă kơtâ ôa mê pin kơ chiâng xôh mâu pơkeăng môi tiah Marshal, lơ pơkeăng Tervigo, lơ pơkeăng Mocap.

‘Na ki ton tá ah pin thế pêi pro mâu tơdroăng [ă sinh hok. Pơtih mơdêk rơvât phon vi sinh ki pro ing nhâ hlá, hrái báu, kơtôu, kông, hnông alâi, klêi mê mâu túa pló xuân môi tiah mâu kơmeăn Trichoderma. Xua mâu Trichoderma xuân ai tơdjâk tung tơdroăng lăm kơdê mâu kơmeăn Phytopththora, kơmăn Fusarium [ă xuân lăm kâ ‘nhiê mâu kơtâ ôa.

Pak^ng mê, vâ mơdêk ăm tiu ai ivá kâi tơplâ mơdât pơreăng  pin thế rơvât phon ki ai hên Calci kô tơ’nôm mâu vách tế bào, pro ăm mâu vách tế bào hbo tâ, kơdroh pơreăng kâ ‘nhiê.

Êng: Hôm mơnê kơ thak sih!

Gương prếi A Sa Ly tơplôu [ă tơbleăng