Pôa Kao Kim Hourn, Kăn xiâm chêh tôm xo rơkong ASEAN tung ƀai xông tơpui klăng leh tơbâ 30 hơnăm Việt Nam tơmot tung ASEAN tối rơdêi, tơdroăng Việt Nam tơmot tung ASEAN a hơnăm 1995 cho môi troăng ki kal, tơmiât troh tơdroăng pêi pro troăng tơmiât pêi la ngiâ dêi mâu ngế mơjiâng ASEAN ‘na môi Đông Nam Á môi tuăn sap apoăng troh tá tui lui, tơdjêp xua tơdroăng pói vâ tơdjuôm ‘na hơniâp lĕm ƀă mơnhông mơdêk. Tơdroăng Việt Nam tơmot tung ASEAN cho môi tơdroăng ki pro chiâng pơhlêh ăm tơdroăng po rơdâ dêi khu tung lâp kơpong, po troăng ăm tơdroăng tơmot Lếo ƀă Myanmar a hơnăm 1997 ƀă Kul a hơnăm 1999, ing mê pêi pro tơmiêt pêi la ngiâ ASEAN – 10.

Cho môi khu tơrŭm nếo, Việt Nam đi đo djâ troăng ahdrối tung tơdroăng mơ-eăm pro kơdroh kơtăn mơnhông dêi ASEAN. Pôa Kao Kim Hourn, Kăn xiâm chêh tơm xo rơkong tối rơdêi:

‘’Tơkêa dêi Việt Nam châ mơhno i nhên ing Tơbleăng Hà Nội hơnăm 2001 ‘na pro kơtăn mơnhông mơdêk tơmiât troh Mot tơrŭm ASEAN krá tơniăn tâ, tung mê tối rơdêi hnoăng cheăng tơdjuôm dêi Việt Nam tung tơdroăng djâ Kul, Lếo, Myanmar ƀă Việt Nam mot tung troăng hiu cheăng kâ xiâm dêi ASEAN. Hnoăng djâ troăng dêi Việt Nam tung ASEAN châ mơhno i nhên ing mâu hneăng Kăn xiâm hnê ngăn ASEAN hơnăm 1998, 2010 ƀă 2020. Rêm hneăng Kăn xiâm hnê ngăn kố pơrá mơnhên mâu tơdroăng ki tơtrŏng, kum mơnhên ki xiâm troăng prôk dêi ASEAN. Hơnăm 1998, Việt Nam hiăng ƀeăn ƀĕng djâ ASEAN tơkâ hluâ hneăng hên tơdroăng pơloăng mơnúa klêi roh Ôh tá tơniăn ‘na liăn ngân Châu Á. Hơnăm 2010, Việt Nam ai hnoăng kal khât tung tơdroăng mơdêk tơdjêp ASEAN ƀă po rơdâ Hneăng hôp kân Đông Á. Hơnăm 2020, ôh tá bê tơmâng mâu tơdroăng ki tot lâp plâi tơnêi tá hâi ai xua pơreăng kân COVID-19 pro, Việt Nam hiăng djâ ASEAN châ tơƀrê tung tơdroăng mơdêk ivá pro tơniăn kơpong ing tơdroăng tơrŭm hbrâ mơdât châ tơƀrê’’.

Mâu tơdroăng veăng kum dêi Việt Nam tung tơdroăng mơnhông mơdêk ƀă kân rơdêi dêi ASEAN xuân tơdah châ mơnhên ing mâu kong têa ối tung khu tơrŭm kơpong xuân môi tiah pú hmâ khu tơrŭm cheăng. Kăn teăng mâ Malaysia a ASEAN, jâ Sarah Al Bakri Devadason – kong têa ki dế pro Kăn hnê ngăn ASEAN 2025 tối, Việt Nam hiăng ai hnoăng ôh tá păng lôi tung troăng prôk dêi ASEAN, djâ mâu tơdroăng veăng kum kơnâ ăm hơniâp lĕm, tơniăn ƀă mơnhông mơdêk dêi kơpong. Việt Nam đi đo rak krá tơdroăng môi tuăn ƀă hnoăng tíu xiâm dêi ASEAN, kum mơnhên mâu troăng hơlâ mơdêk kơpong mơnhông mơdêk.

‘’Việt Nam đi đo cho môi ngế tơrŭm ki má môi ƀă ai hên tơdroăng veăng kum mơjiâng sap ing chiâng ngế tơrŭm cheăng dêi ASEAN. Tung 30 hơnăm hiăng hluâ, môi ASEAN mot tơrŭm cheăng kâ, tơniăn krê tê mơdró, po kơchơ mơdró, môi tuăn kal kí...ôh tá păng lôi tơdroăng veăng kum dêi Việt Nam. Drêng Việt Nam to pro Kăn hnê ngăn ASEAN a hơnăm 1998, 2010 ƀă 2020, châ hên tơƀrê ƀă mâu mơ-éa ki kal châ tơbleăng ăm pêi pro ing mê ai Tơbleăng Hà Nội, kum hên ăm pơkâ mơjiâng la ngiâ dêi khu. Ôh tá xê pro krá tơniăn mâu khô̆i, Việt Nam xuân cho kông tơdjêp, mơdêk tơrŭm cheăng dêi ASEAN ƀă mâu khu tơrŭm cheăng. Kô chiâng vâ tối ƀă rơpŏng 10 ngế tơrŭm dêi ASEAN nôkố, hnoăng dêi Việt Nam ki kal ƀă ôh tá păng lôi tung mâu troăng pơkâ xuân môi tiah mơnhên kơpong’’.

Sap ing tơmot tung ASEAN a hơnăm 1995, cho môi kong têa ai pêi lo liăn iâ, Việt Nam hiăng păng ‘nâng pơhlêh dêi tơná chiâng môi tung mâu khu tơrŭm cheăng ki ƀeăn ƀĕng ƀă ai tơdjâk má môi dêi khu. Tơtêk cheăng kâ hên ƀă krá tơniăn ăm hlo tíu pêi cheăng rế hía rế tâk dêi Việt Nam tung kơpong. Pôa Kao Kim Hourn, Kăn xiâm chêh tôm xo rơkong tối rơdêi:

‘’Mâu tơdroăng châ tơƀrê ki hên kố ôh tá xê mơdêk tơdroăng rêh ối kế tơmeăm khoăng ƀă hiâm mơno dêi kuăn pơlê mê ối pro krá tơniăn tơxâng tíu pêi cheăng dêi ASEAN. Ivá dêi khu cheăng bu châ rak drêng rêm kong têa ki tơrŭm mơnhông rơdêi ƀă pơtối tơkêa mơjiâng pơlê pơla kơpong. Tung pơla ASEAN tơbleăng Troăng tơmiât pêi la ngiâ Pơlê pơla ASEAN 2045 tung hơnăm kố, hnoăng pơkuâ ƀă pêi tơtro hôm dêi Việt Nam pơtối ai hnoăng ki xiâm tung tơdroăng mơnhên la ngiâ tơdjuôm dêi ASEAN’’.

Tung pơla ASEAN dế trâm ƀă mâu pơloăng mơnúa kân tá tung tơnêi têa ƀă pakong kơpong, hnoăng ƀă tíu cheăng dêi Việt Nam rế châ ngăn nhuô̆m ƀă kheăn kơdeăn hên. Hên kong têa pói tơngah Việt Nam ai hnoăng kân tung ASEAN, chiâng kông tơdjêp pơla ASEAN ƀă mâu kong têa ki tơrŭm tơpui kâ. Kăn teăng mâ kong têa Nhuk a ASEAN Kiya Masahiko tối tơrŭm cheăng krá tơniăn Việt Nam – Nhuk kum pro krá tơniăn tơrŭm cheăng pơla ASEAN – Nhuk:

‘’Việt Nam ối a troăng têa kơxĭ ki kal pơla Thái Bình Dương ƀă Ấn Độ Dương cho khu tơrŭm ki xiâm vâ tơleăng mâu pơloăng mơnúa gâk kring tung kơpong ƀă lâp plâi tơnêi. Ôh tá xê to tơdroăng gâk kring, Việt Nam xuân cho kong têa ai cheăng kâ mơnhông tung ASEAN, tơtrŏng pêt mơjiâng tơmeăm tung pơla pơhlêh tíu mơjiâng pro ăm ƀă cho môi tung mâu tíu troh tơkêa dêi mâu kŏng ti Nhuk. Xua mê thăm tơrŭm pơla péa pâ pơla Việt Nam ƀă Nhuk kô kum tơtêk, hơniâp lĕm ƀă tơniăn kơpong xuân môi tiah pêi pro mâu pơkâ dêi Troăng tơmiêt la ngiâ ASEAN ‘na Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương’’.

Ƀă mâu tơdroăng veăng kum ki má môi dêi Việt Nam tung ASEAN rơtế ƀă mâu tơdroăng châ tơƀrê dêi tơnêi têa nôkố, mâu ngế rơkê, ngế ki rơkê lăm hnê lâp plâi tơnêi mơnhên cho tơdroăng ki â kum Việt Nam loi tơngah pêi pro troăng hơlâ tơpui kâ ƀă kong têa ê tơmiêt troh hnoăng rế kal tung ASEAN hneăng la ngiâ.