AKŏng ti pêi cheăng tiô rơnó môi tung khu Lâm nghiệp Nam Tây Nguyên dế pơkuâ ngăn 27.277 ha kong a tơnêi dêi 3 to cheăm Quảng Trực, Quảng Tâm ƀă Dak Ngo dêi tơring Tuy Đức. Tơdjâk troh kong ƀă tơnêi ối akố, hên kăn ƀô̆, kăn pơkuâ râ cheăm, râ tơring hiăng tro pơxâu phak, mơ’no lo ing Đảng, thăm nếo athế mot ối tung hngêi phâk. Lối 3.320 ha kong xua kŏng ti pơkuâ ngăn hiăng pơkuâ ngăn hiăng tro vâi hdi, xúa ôh tá tro luât. Vâ pơkâ tơleăng tơdroăng kố tiô túa ki tơtro cho môi tơdroăng ki xơpá. Xua ki khât gá ai tá tơdroăng ki pơla hdroâng kuăn ngo akố, hdroâng kuăn ngo sap ing peăng kơnhŏng lăm rêh ối akố ko ‘nhiê kong hdi xo tơnêi, ôh tá iâ ngế hiăng roê, ah tê ăm ngế ki ê vâ pơxúa ăm dêi tơná. Vâi tăng tŭm tơdroăng vâ pro mơdon, thăm nếo tơtrâ ƀă tơdroăng pơkâ xo tơvêh tơnêi pêt kong ki tro hdi xo. Pôa Nguyễn Văn Bình – Kăn pơkuâ Kŏng ti pêi cheăng tiô rơnó môi tung khu Lâm nghiệp Nam Tây Nguyên, tối:

“Tơdroăng pơkâ dêi ngin mê ối tá hâi tơdrăng, gá tá hâi nhên. Mê gá ối ai mâu tơdroăng amê. Mê nếo kuăn pơlê gá tiah mê, tơdroăng ki hriâm tâp, tuăn ngoâ rơkê gá môi tiah mê, ai mâu ngế mơhnhôk, mê tá hên hĭn mâu tơdroăng....”

A tíu pêt kong dêi Kŏng ti Nam Tây Nguyên hiăng mơnhên 365 rơpŏng pơkuăn pơlê hdi 2.400 ha vâ pêt loăng ƀă bro hngêi. Tơdroăng ki tơviah nôkố mê cho akố ối ai lối 320 tíu, ƀă vâ chê 1 rơpâu ha cho kơdrum loăng ton hơnăm la tá hâi mơnhên nhên ngế ki pơkua cho kơbố. Sap ing hơnăm 2018 ngi kố, kŏng ti hiăng pêi pro 12 tơdroăng tơkêa ‘mâi mơnhông pêt kong ƀă tơdroăng ki kĭ tơkêa ƀă 263 rơpŏng, ƀăng tơnêi 680 ha. Tiah mê, bu lối 20% tung tâi tâng kơxô̆ 3.320 ha tơnêi tro hdi xo dêi kŏng ti kố châ tơleăng ƀă tơdroăng ki kĭ tơrŭm ‘no liăn cheăng pêi chiâk deăng - pêt kong ƀă pơcháu ăm vâi rak ngăn kơdrum loăng. Tối troh tơdroăng ki pơkâ tơleăng mâu rơpŏng hiăng ko ‘nhiê kong, hdi xo tơnêi pêt kong bro kơdrum, bro hngêi ối akố, pôa Lê Quang Dần, kăn phŏ pơkuâ Khu ngăn chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê kong pơlê Dak Nông, tối: 

“ ‘Na tơdroăng kố, kong pơlê hnê mơhno kơtăng vâ pơxâu phâk. Tung tơdroăng pơkâ dêi luât ƀă tơdroăng ki hnê mơhno dêi Khu pơkuâ ngăn Đảng, dêi Khu pơkuâ tơdroăng cheăng kâ Tơnêi têa tung rôh séa ngăn ‘na tơdroăng ki pêi chiâk pêi deăng a tơnêi pêt kong a kong pơlê. Pakĭng mê, kong pơlê xuân hiăng pơkâ kơtăng vâ pơxâu mâu tơdroăng ki u ối tung kơvâ pêt kong, tung mê ai tơdroăng ki hdi xo tơnêi. Ngin pơkâ thế mâu ngế ki pơkuâ kong, tung mê ai Kŏng ti Nam Tây Nguyên séa ngăn pơkâ bro mâu túa ki xúa ƀăng tơnêi kố. Tơdrêng amê ai túa pơkâ ăm mot tung túa pơkâ pơkuâ ngăn kong krá tơniăn, tro pơkâ dêi luât”.

Rơpŏng pôa Khưu, ối a thôn 8, cheăm Bù Gia Mập, tơring Bù Gia Mập (Bình Phước) la pêi chiâk a kơpong tơnêi nôkố cho tơnêi pêt kong dêi Kŏng ti Nam Tây Nguyên (Dak Nông). Pôa Khưu cho mơngế S’Tiêng, xo kơdrâi mơngế M’Nông ƀă rêh ối akố hiăng lối chât hơnăm hdrối.

“Ngin hiăng rêh ối, pêi cheăng kâ akố sap ing ton nah. Kuăn á kot mâ akố, mê nôkố vâi hiăng xo kơdrâi ai kuăn. Ngin rơhêng vâ Tơnêi têa, rơhêng vâ kong pơlê Dak Nông ƀă Bình Phước pro hơ-ui pro tơ’lêi vâ ngin châ tơniăn tung pêi cheăng kâ. Nôkố tâng hơ’lêh ối a tíu ê mê ôh ti ‘nâi pêi ki klâi vâ rêh”.

Rơpŏng pôa Điểu Bức (hdroâng M’Nông) xuân pêi chiâk tiô troăng ki pêi chiâk akố sap ing hơnăm 1996 nah, mâu chiâk deăng kố xuân xua nôu pâ pêi hdrối nah chôu ăm. Hơnăm 2012, khu kăn pơkuâ tơring Tuy Đức pêi pro tơdroăng ki ‘nhiê kơpong kố, pơcháu ăm Kŏng ti Nam Tây Nguyên pơkuâ ngăn. Điểu Bức athế pơhlêh ối a tíu ê. Troh hơnăm 2016, pôa Điểu Bức rơtế ƀă mâu rơpŏng ki ê vêh a kơpong tơnêi ki ối tung kơpong 1500, 1404 kố pơtối pêi chiâk:

“Ngin ai 69 rơpŏng kuăn pơlê cho hdroâng M’Nông, S’Tiêng, ‘nâi yoh ngin ối akố ôh ti ai mơ-éa chêh pơ’leăng mâ mơngế ối a Dak Nông. La rơhêng vâ bro tiah lâi péa kong pơlê tŏng kum ăm ngin tơniăn tung tơdroăng rêh ối. Tơnei tơníu ngin bu ai to a kơpong kố xo. Rơhêng vâ ngin châ tơniăn pêi chiâk môi tiah pêt loăng plâi hôt, pêt loăng plâi ki tê kơnâ liăn. Kuăn pơlê nôkố ôh tá tơmiât troh ko ‘nhiê kong, hdi xo tơnêi pro chiâk xếo, bu pêi tung ƀăng tơnêi ki hiăng pơcháu kố xo”.

Môi troăng rơhlâ pêi pro rak ngăn kong dêi kŏng ti pêi cheăng tiô rơnó Môi tung khu Nam Tây Nguyên pêi pro sap hơnăm 2018 ƀă mâu rơpŏng kuăn pơlê a kố cho pêi tơdroăng tơkêa bro pêt kong cheăng kâ. Mê cho hiăng kĭ tơrŭm pêi cheăng ƀă khu rơpŏng ki mê, pêt 107 ha loăng plâi hôt a poh xá 1500 ƀă 1504. Kŏng ti xuân tăng mơhá liăn ăm 9 ngế tung rơpŏng hngêi ki mê vâ rak ngăn 500 ha kong ki chiâng xêh achê tíu tơkăng kong ƀă kong ki pêt dêi vâi. Rêm hơnăm kŏng ti mơhá ăm tâi khu mê ai 159 rơtuh liăn.       

Tơdroăng tơrŭm pêt kong cheăng kâ ƀă tăng mơhá ăm mơngế rak ngăn kong ki kŏng ti Nam Tây Nguyên xúa ƀă mâu rơpŏng mơngế S’Tiêng ƀă M’Nông a kơpong chê tíu tơkăng kong péa kong pơlê Dak Nông, Bình Phước bú to troăng rơhlâ vâ rak kong a ngiâ tê. Tơdroăng kố ôh tá chiâng po rơdâ  ƀă chât rơpâu ngế ki ê tung kong pơlê Dak Nông. Tơleăng mơnhên tơdroăng hdi tơnêi kong pro kơdrum, pro hngêi ối a kong pơlê kố xuân dế  hlo ai pá vâ tah lối.