Chôu pơtê hriâm tung lâm, Hngêi ‘măn hlá mơ-éa dêi Hngêi trung râ má péa Y Ngông Niê Kdăm, cheăm Quảng Phú, kong pơlê Dak Lak hiăng vêh chiâng hơniâp ro. Tung kơbong ki pro hngêi trá xŏn dêi hdrông Rơđế, rế rak vế khôi túa vêa vong, rế cho tiu ki ‘măn mơđah hlá mơ-éa tiô chal nếo ai hên túa hlá mơ-éa, hlá tơbeăng, kơmăi vi tĭnh ki châ tơdjêp Internet, hên hok tro troh amê vâ pơchuât ngăn hlá mơ-éa, hriăn plĕng ngăn mâu hlá mơ-éa ki kal, lơ mơhriâm tiô khu, mê cho chôu phut ki pơtê pơtuâi iâ phut klêi to lâi chôu hriâm a lâm. O H’Julia Knul, hriâm lâm 8A, ai tối tiah kố:

“Á o hâk vâ ‘nâng kơbong ki ‘măn mâu hlá mơ-éa kố, xua ga xuân trối hngêi dêi á o, ai hên kơxop hlá mơ-éa xôi kiâ á rơhêng vâ pơchuât ngăn, ai hên hlá mơ-éa ki ê vâ á o tí tăng ngăn, pơchuât, vâ mơhriâm. A mâu chôu phut lo pơtê ing lâm, ƀă mâu môn ki ôh tá hriâm, mê á o mot a kơbong ki kố vâ tí tăng ngăn hlá mơ-éa. Á xuân chiâng vâ tí tăng rah ngăn xêh mâu túa hlá mơ-éa ki ai tơdjâk troh tơdroăng ki mơhriâm, xuân vâ pro pơhôi ăm tuăn ngôa, ƀă phiu phoih tung tuăn mơno”.

Hngêi ‘măn hlá mơ-éa kố tơrŭm ƀă hngêi trá xŏn kố tơrŭm pro mơjiâng klêi a hơnăm 2020 nah, xua Khu Mơdró kâ tơnêi têa tŏng gum liăn ngân mơjiâng pro, Tơdrêng amê, mâu tơmeăm khoăng ki mơjiâng pro kố ai 4 toăng hngêi, tung mê ai 30 to lâm, kơbong, 1 toăng hngêi ki ăm xah hêi, 1 toăng hngêi vâ mơnúa pêi pro tiô tơdroăng hiăng mơhrriâm, plông xah hêi, plông ki pơtâp ivá ƀă hên ki ê… ing mê, khoh hiăng châ rak tơniăn ăm tơdroăng hnê ƀă hriâm ăm lối 1.100 ngế hok tro.

O Nguyễn Lương Điện, Kăn pơkuâ ngăn Hngêi trung tối ăm ngin ‘nâi, tung mâu hơnăm hdrối mê hía nah, hngêi trung râ má péa Y Ngông Niê Kdăm hiăng châ xo hên liăn ngân tŏng gum, pêi pro tŭm mâu tơmeăm khoăng tung hngêi trung kố. Ai 70% hok tro cho hdrông Rơđế, rêm tơdroăng ki tŏng gum mê, ôh tá xê veăng vâ mơdêk to tơdroăng hnê hriâm mê ối cho vâ pro kơdroh ‘na ki kơtăn hơngế pơla kơpong, pơla hok tro ki chía niân ƀă ki xahpá.

“Hngêi rak liăn Agribank hiăng ai kơxô̆ liăn tŏng gum hên má môi tâng vâ pơchông ngăn ƀă mâu hngêi rak liăn ki ê ki tŏng gum ăm hngêi trung. Ing kơxô̆ liăn ki tŏng gum kố hiăng mơjiâng 2 tơdroăng, tơmeăm khoăng, pro ai pơxúa kân khât ăm hngêi trung, tơdroăng pêi cheăng hnê hriâm a hngêi trung kố”.

Ôh ta xê to rơtế prôk tŏng gum ăm kơvâ hnê hriâm, mâu khu mơdró ối rơtế veăng gum mâu pơlê cheăm kơdroh tah lôi hngêi ối ki ton ki pơtân, hiăng tơ’nhê, gum ăm kuăn pơlê ki ối a kơpong kơtiê xahpá ai hngêi trăng ối tơniăn.Jâ H’Bliăk Niê ối a ƀuôn Ea Dhô, cheăm Čư̆ Pơng ƀriê lo têa mâ drêng djâ dêi tơmeăm mot ối tung môi toăng hngêi ki nếo, kân rơdâ vâ chê 100 met karê. Plâ rơxông rêh ối to tung hngêi ki pơtân, ki hâ ho, tơ’nhê, jâ ta hâi teăm tơmiât troh tơdroăng ki tơniăn châ ai môi toăng hgêi ối kân rơdâ, krá lĕm tiah hâi kố:

“Á hâk xuâ khât drêng ai hngêi trăng ối nếo, phiu ro ó ‘nâng, đi đo kơpuih, xuêt tung hngêi ăm i krúa lĕm. Chôu phut kố hiăng ai hngêi ối tơniăn lĕm, ai kế pê hyôh i rơngiâp, ai tơvi, xua tơnêi têa hbru ăm, á hơniâp ro ó khât”.

Jâ H’Bliăk cho môi tung 66 rơpŏng a cheăm Čư̆ Pơng châ gum mơjiâng pro hngêi trăng kân rơdâ, krá lĕm, ối tung tơdroăng ki châ tŏng gum tah lôi hngêi pơtân, hngêi xi kơchoh ki Chin phuh hiăng pơkâ. Pôa Y Blưn Mlô, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan cheăm Čư̆ Pơng hdrối nah, nôkố cho Kăn pơkuâ hnê ngăn chi ƀô̆ ƀuôn Ea Dhô tối ăm ngin ‘nâi, tơdrêng ƀă ivá cheăng dêi Tơnêi têa, mâu khu mơdró hiăng veăng tơlo liăn ngân, veăng rơtế gum ăm pơlê cheăm thâ rĕng pêi pro tiô tơdroăng hiăng pơcháu, ing mê, mơjiâng pro ki xiâm vâ gum ăm pơlê cheăm kâi châ chiâng pêi pro tiô dêi hnoăng cheăng ki pá pêng hiăng pơcháu, mơjiâng chiâng tíu ki vâ hngiân tơngah dêi kuăn pơlê châ tơniăn.

“Drêng ai tơdroăng ki tŏng gum ko hngêi ing kơxô̆ liăn dêi hngêi rak liăn ki gum kuăn pơlê pêi chiâk pêi deăng, mê vâi krâ-nhŏng o ôh tá ai tô tuăn to lâi xếo. Dế nôkố, vâi ki mê ki hên tơkŭm mơnhông pêi chiâk pêi deăng, kuăn pơlê dế tơkŭm pêi chiâk pêi deăng, kuăn pơlê vâ môi tuăn, môi i hiâm, môi mơno păng ‘nâng”.

Pêi pro tiô troăng hơlâ kum kơdroh kơtiê ƀă rak vế tơniăn ăm tơdroăng rêh kâ ối pơlê pơla, tung plâ 5 hơnăm hdrối mê hía nah, kong pơlê Dak Lak hiăng veăng gum mơjiâng pro ƀă ‘mâi rơnêu hngêi ối ăm lối rơpâu rơpŏng kuăn pơlê ki kơtiê ƀă vâ chê kơtiê; veăng gum liăn mơhriâm, liăn ki rôe ki kố ki mê tung mơhriâm, liăn rôe phái, liăn kâ hmê, liăn mung hngê ối ăm lối 72 rơpâu ngế hok tro, sinh viên ối tung rơpŏng ki kơtiê. Kong pơlê xuân hiăng hbru ăm vâ chê 3 rơtuh 300 rơpâu ngế ai theh khăm pơlât châi tamo ƀă veăng um ăm lối 148.000 rơpŏng ki kơtiê châ mung liăn, ƀă kơxô̆ liăn ki ăm mung mê châ lối 5.900 rơtal liăn.

Pakĭng mâu ivá cheăng tŏng gum dêi tơnêi têa, mâu khu pơkuâ cheăng, khu mơdró kâ ƀă mâu ngế krê hiăng veăng tơlo dêi lối chât rơtal liăn ăm mâu tơdroăng cheăng kâ, rêh ối, ing tơdroăng veăng gum mơdâng pro hngêi trăng vâ ối, liăn mơhriâm, păn roăng, rak ngăn, chĕm mơ’rêh mâu vâi krâ, vâi ‘nĕng ki xahpá, tá troh a mâu tơdroăng ki mơjiâng pro tơmeăm khoăng ki gum ăm kuăn pơlê vâ dâi, vâ xúa, mơjiâng pro hngêi trung, lâm mơhriâm a mâu pơlê cheăm xahpá. Mâu tơdroăng cheăng kố hiăng pro eăng bâ, lân rơdâ i hiâm ki hơ-ui veăng, tŏng gum tơdrêng ăm mâu ngế ki ôh tá pon, ki tro xahpá, hơlêm, mơhnhôk vâi ki mê kơdo mơ-eăm mơnhông rêh kâ ối. Pôa Lê Văn Thịnh, Kăn pơkuâ ngăn Agribank, cheăng a kong pơlê Dak Lak tối ăm ngin ‘nâi:

“Tung mâu hơnăm hdrối mê hía nah, tíu ki ăm mung liăn a kong pơlê kố hiăng pơkâ pêi pro hnoăng cheăng ki tŏng gumn ăm pơlê pơla, ai hên túa cheăng pêi pro, ing tơdroăng ki tŏng gum ăm mâu vâi o hok tro, gum a mâu hngêi trung, mâu tíu ki hnê mơhriâm; veăng gum pro hngêi ối ăm vâi krâ-nhŏng o ki ai hngêi tơ’nhê, pro tiô tơdroăng pơkâ thế dêi Chin phuh. La ngiâ kố ah, khu ngin xuân hiăng ai tơdroăng pơkâ pêi pro tŏng gum ăm mâu hngêi trung ki hiăng ton, hiăng ôh pá dâi ƀă pro nếo ăm 50 toăng hngêi ki hiăng tơ’nhê, hiăng rong ó tung kong pơlê kố”.

Ôh ta xê to tơdroăng ki tŏng veăng ‘na kế tơmeăm, mâu tơdroăng ki rơtế pêi pro mê, veăng gum mơnhông ăm tơdroăng rêh kâ ối ing mâu khu pơkuâ cheăng, mâu khu râ ing mê, ối veăng gum pro lân rơdâ bâ eăng hnoăng cheăng xua pơlê pơla, cho mơhno hiâm mơno ki ‘nâi hơ-ui pâ, mơjo gum tiô khôi túa, vêa vong dêi hdrông mơngế pin, vâ pơlê pơla rơtế mơnhông tơtêk, ôh tá lôi ai kơbố ki ối pá rŏng.