To lâi khế kố, tơdroăng pêi pêt kế tơmeăm dêi rơpo\ng hngêi pôa Trần Văn Thịnh, ối a bêng 8, pơlê kong kơdrâm Đà Lạt, kong pơlê Lâm Đồng đi đo trâm hên tơdroăng pá xúa yă tê mâu kơchâi, plâi, pôm dêi rơpo\ng hngêi pêi lo hiăng chu yă rơpâ ó, ai drêng ‘nâ tê rơpâ luâ râ môi tiah pin ăm kơ vâi, chiu tro lu\p ó păng ‘nâng:

‘’Tối tơchuâm yă rơpâ hên, hdrối nah pôm ka-rôt, pôm hơpê, hơpê lu\m ai 2 troh 3 rơpâu liăn môi xiâm, nôkố yă hiăng chu ropâ, môi tiah plôi nôkố bú ôi 300 rơpâu liăn/xiâm tâng tê kơnâ tâ mê ôh tá ai kơbố vâ rôe. ‘Na pôm ló kân hdrối nah to lâi chât rơpâu liăn môi kilô, nôkố bú ối 6 - 7 rơpâu liăn, ai drêng ‘nâ bú 5 rơpâu liăn môi kilô. Pêi la ôh tá châ xo tơkâ, thăm nếo ối lu\p tâ nếo, la tơdroăng cheăng pin xuân thế pêi yoh, ‘nâi pro ti lâi’’.

Hlá đơn chêh mơhno 25 ta#n mâu kơchâi, plâi, pôm dêi Sinuâ nếo châ ‘mot tê a Lâm Đồng

Pôa Nguyễn Xuân Thiên, ối a bêng 2, pơlê kong kơdrâm Đà Lạt (Lâm Đồng) môi ngế hmâ lăm rôe tơmeăm vâ mơdró a kơchơ tê kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng Đà Lạt ăm ‘nâi, tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng Đà Lạt chu rơpâ yă cho ai hên tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng ki môi tiah yă rơpâ la xiâm kối ing kong têa Sinuâ hiăng châ mâu khu mơdró ki kân tung pơlê kong kơdrâm rôe ‘mot Lâm Đồng rế hên. La hâi tối troh tơdroăng ki pro ôh tá tơdrăng tung tê mơdró, hơ’lêh mâu inâi tơmeăm pêi lo, la tơdroăng kố hiăng pro pá tăng tíu vâ tê ki sap ing nah hiăng pá ai.

Ăm hlo, kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng dêi kong pơlê hiăng tro tơmeăm pê lo ing chiâk deăng dêi Sinuâ djip tâi tâng; tơmeăm ki tâ ‘măn tung kơxuô, chêh xêh i nâi tơmeăm pêi lo dêi kong pơlê djâ lăm tê a mâu pơlê kong kân tung tơnêi têa rế chu kơdroh yă ó:

‘’Pôm ló yă tê dế ôh tá tơniăn, ai drêng to drêng chu, tá hơpê lu\m, pôm hơpê xuân môi tiah mê há tê iâ mơngế vâ rôe. To lâi hâi kố kơchơ pá xôp oh tá ai ngế rôe, ôh tá châ tê. Ngăn hâi ki lâi á  xuân tâ tơmeăm tung kơthung djâ lăm tê la ai môi tơdroăng ki tô tuăn khéa kho tơmeăm ‘’kâ’’ hên lơ iâ mê tê, mơngế ki ‘’kâ‘’ hên mê pin lăm tê hên há, mơngế ‘’kâ ‘’ iâ pin lăm tê iâ há. Ki kố dâng 3-4 ta#n, xuân u ối hâi teăm châ tê xua ki djâ lăm tê vâi hâi rôe tâi’’.

Xua yă rơpâ ôh tá kâi châ tơbriât tê, pôm [ok Đà Lạt ôh tá châ tê mê mâu khu lăm rôe pôm hiăng ‘măn lôi dêi tung hnôu

Nôkố, tâi tâng mâu tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng dêi Sinuâ châ ‘mot tê a Lâm Đồng ai yă sap ing 20-30% tâng pơchông [ă mâu kơchâi plâi pôm ki pêi pêt a Đà Lạt [ă mâu kơpong achê tâ tá mê. Tơdroăng kố pro mâu kơchâi, plâi, pôm dêi Đà Lạt ki hdrối nah châ tê hên nôkố ôh tá kâi xếo vâ tơbriât tê [ă mâu kơchâi, plâi, pôm ki môi tiah mê ai xiâm kối ing kong têa Sinuâ ki tê a plông hngêi tơná.

Tung mâu hơnăm hiăng luâ, mâu khu râ pơkuâ cheăng dêi kong pơlê Lâm Đồng xuân hiăng châ châ ‘nâi ai mâu tíu hngêi kơmăi tung kong pơlê kố rôe mâu kơchâi, plâi, pôm ing Sinuâ ‘mot a kố, klei mê, hơ’lâk tơchuôm lơ tâ tung kơthung klêi mê kơxuô [ă mâu kơchâi, plâi, pôm dêi kong pơlê akố, klêi mê, djâ lăm tê a mâu kơchơ kân tung tơnêi têa.

Tơdroăng pơloi xo inâi, ôh tá ‘nâi xiâm ung lâi hiăng pro tơdjâk hên ó troh inâi tơmeăm ‘na kơchâi, plâi, pôm dêi Đà Lạt, tơdjâk hên troh tơdroăng pêi pêt kế tơmeăm [ă tơdroăng rêh ối cheăng kâ dêi kuăn pơlê a kố.

A hneăng hôp mơgêi ‘na cheăng kâ-rêh ối 6 khế apoăng hơnăm dêi Lâm Đồng, pôa Đoàn Văn Việt, kăn hnê ngăn Vi [an kong pơlê Lâm Đồng tối tiah kố, tơdroăng ki kơchâi, plâi, pôm dêi Đà Lạt ôh tá châ tê a plông hngêi tơná cho tơdroăng ki oh tá tro, xua mê, mâu tíu pêi khu râ pơkuâ cheăng dêi kong pơlê kal thế re\ng pơkâ troăng hơlâ ‘mâi rơnêu tơdroăng kố:

‘’Tung mâu hơnăm achê kố, kơchâi, plâi, pôm dêi Lâm Đồng hiăng pá kâi [lêi a plông hngêi dêi tơná, thu a plông hngêi dêi tơná. Mê cho xua ing mâu kơchâi, plâi, pôm dêi Sinuâ ‘mot tê a mâu tơring cheăm dêi Lâm Đồng ‘’pro’’ chiâng hang lơ tê tơmeăm dêi Đà Lạt, hang lơng dêi Lâm Đồng [ă yă tê rơpâ tâ. Kố cho tơdroăng ki tơdjâk kân troh pêi chiâk deăng [ă tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê, xua mê á hiăng tối thế Khu ngăn ‘na tê mơdró, khu ngăn ‘na chiâk deăng séa ngăn nếo [ă tối ăm mâu kăn kong pơlê vâ pin ai troăng hơlâ pêi pro, hnê tối lơ pơxâu phâk mâu tíu ki rôe ‘mot, pôi tá ăm ai tơdroăng ki tiah mê xếo’’.

Quang Sáng chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng