Kong prâi hiăng mot tung rơnó hơngui, kong tô le\m, kơdung ngo Jer Bri, ối tung cheăm Nâm Nung, tơring Krông Nô, kong pơlê Dak Nông ngăn hlo thăm rế ngiât drêh le\m. Tơbăng tơnêi pơlê Ja Rah hiăng ngiât kơnôm ai kơnho\ng têa ing long rơchôa Dak Mhang. Kơphế xuân hiăng châ krí xo dêi, tâ tung kơxâk, jiân vêh tung hnôu tơniăn le\m.

Pá ngiâ hngêi, pôa Y Xuyên hiăng toh chôu tơmâng radio vâ rế kêi dêi tơlêa pro rơnuâ ăm loăng kâng hbrâ ăm rơnó leh mơd^ng tung hơnăm nếo.

Mơd^ng mơhno túa le\m tro châ tơku\m po a cheăm Nâm Nung, Krông Nô, Dak Nông

Achê hngêi ki mơjiâng pro xua tơnêi têa hơ-ui kum, hngêi ki mê pro [ă tâl tiô khôi hmâ vâi krâ roh nah, rơpo\ng pôa Y Xuyên ối rak vế vâ chôu ‘măn, ai hên tơmeăm khoăng ki xúa tung tơdroăng rêh kâ ối dêi hdroâng M’nông. Xuân a tíu kố, cho tíu ki hnê mơhno te\n tơmeăm khoăng, tíu ki hriâm to\n chêng tơgôu koăng, rơngê ting ting, rơngê rơngối, hơ’muăn hdrôu dêi mơngế M’nông.

‘’Krê a pơlê Ja Rah ngin kố xuân ối rak vế khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo. Chêng koăng xuân châ rak vế ing rơxông chal vâi krâ hdrối nah troh a kuăn cháu. Mâu khôi túa, vêa vong xuân ôh tá tro tah lôi. Tung pơlê xuân đi đo po lâm hnê hriâm te\n mơnô, pong, chêa, te\n rơmoăng jiâ, khăn văi, mơdâng pro kâng, hnê rơngê ting ting ăm mâu vâi muăn vâ ôh tá hía hot lôi. Á cho ngế ki hmâ hnê ăm mâu vâi muăn, kuăn cháu, khu vâi muăn xuân re\ng hlê ple\ng [ă veăng pêi kơhnâ khât. ‘Na mơhno túa le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná, á pơrá pêi pro tâi tâng. Ing tơdroăng te\n mơjiâng, pro kâng, rơngê ting ting, to\n chêng tơgôu koăng, mâu khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo á xuân ối pâ vế. Á cho krâ pơlê mê á khoh athế djâ troăng hdrối tung rak vế mơhno túa le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná vâ vâi krâ-nho\ng o, kuăn cháu hriâm pêi pro [ối’’.

Cho ngế ki rơkê hên tơdroăng cheăng tung rêh ối tiô khôi vâi krâ roh nah dêi mơngế M’nông, la pôa Y Xuyên xuân ối mơ’nhôp dêi châ, tối tơbleăng tung cheăm Nâm Nung, tơring Krông Nô, kong pơlê Dak Nông, ối ai môi ngế ki ê rơkê tâ, mê cho pôa Y Tiêng, krâ pơlê Rkâp. On veăng pôa Y Tiêng [ă jâ H’Nhơ\ pơrá cho mơngế M’nông ai hnoăng kăch măng, châ tơnêi têa mơjiâng pro ăm hngêi tuăn hơ-ui. Tơdrêng [ă hnoăng cheăng cho krâ pơlê châ vâi krâ loi nhuo#m, pôa Y Tiêng ối châ vâi ô eăng xua cho ngế ki rơkê xối rơkâu khu xeăng.

Môi tung mâu khôi túa le\m tro dêi mơngế Mnông a Nâm Nung

‘’Hâi kố, á krếo thế khu xeăng! Ô xeăng báu, xeăng kong, xeăng têa kroăng, xeăng ngo châ re\ng siêm troh akố veăng kâ kơpôu a kơhâi dế, kâ hơ’neh chu a peăng xêi, kơmăng ôu drôu xiâm, hâk phiu báu hiăng tum, rơtế kâ hmê [ă hơ’neh í, pâ khu xeăng veăng kum, rak vế ăm báu dêi kuăn pơlê châ dâi le\m, báu kơpâu hên, mơdât khu kuăn kiâ kâ ‘nhê, pâ khu xeăng kring vế ăm pơlê cheăm mo rơdêi, rêh ối hơniâp ro’’.

Mê âi, cho rơkong rơkâu xối xeăng báu nếo. Drêng troh a rơnó hơngui hơnăm nếo, pôa Y Tiêng, krâ pơlê rơkâu xối ăm tơmeăm mơjiâng châ dâi le\m, tơdroăng rêh kâ ối dêi kuăn pơlê tung lâp lu phâi bê. Pôa ối tối, kố cho tơdroăng rơkâu xối ki kal păng ‘nâng, kuăn pơlê M’nông a cheăm Nâm Nung, tơring Krông Nô ối tơrak vế.

‘’Hdroâng M’nông ối ai hên tơdroăng leh mơd^ng, apoăng hơnăm nếo mê hmâ tơku\m po leh mơd^ng Hâk phiu rơkâu ivá, hâk kâ báu nếo, rơkâu kơno têa [ă hên h^n mâu tơdroăng leh mơd^ng ki ê, tơku\m pro tâi pơlê lơ tung tơrêm rơpo\ng hngêi. Tung rơpo\ng mê hơnăm nếo hmâ tơku\m po rơkâu hâk ivá cho ki xiâm, kuăn ‘ne\ng, cháu cháu rơkâu dêi nôu pâ, lơ nôu pâ rơkâu dêi kuăn ‘ne\ng’’.

Apoăng hơnăm nếo, jâ H’Thương, Kăn pho\ hnê ngăn Vi [an cheăm Nâm Nung, tơring Krông Nô, kong pơlê Dak Nông tối, Vi [an hnê ngăn kong pơlê Dak Nông hiăng rah xo 10 to thôn pơlê [ă 7 tơbăng chiâk deăng vâ pro tíu ôm hyô pơlê pơla, ôm hyô chiâk deăng, tung mê ai pơlê Ja Rah, cheăm Nâm Nung.

‘’Nâm Nung ai hên mơhno túa le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo ki rêh ối hiăng ton akố, ai hên vâi krâ-nho\ng o ki rơkê, xua mê, khu râ kơpêng khoh po ăm tơdroăng mơ’no liăn mơjiâng pro ôm hyô hnối rak vế tá mơhno túa le\m tro pơlê pơla vâ tơbleăng ăm tơmối [ă nho\ng o ‘na mơhno túa le\m tro tiô hdroâng kuăn ngo’’.

Tiô tơdroăng riân ngăn, a cheăm Nâm Nung ối ai hên vâi krâ ki rơkê to\n chêng, tơgôu koăng, rơngê ting ting, rơngê rơngối. Lâp cheăm dế kố ối 10 kơtum chêng koăng tung 4 pơlê, tung mê ai: Ja Rah, Yôk Ju, pơlê Rung [ă pơlê Rkâp. Jâ H’Thương xuân ối tối, cheăm Nâm Nung ối pá 24 ngế M’nông ki rơkê te\n hmôu, rơmoăng, jiâ, rơngê rơngối, hơ’muăn hdrôu, rơngê ting ting [ă to\n chêng tơgôu koăng, tung mê, hiăng ai 6 ngế ki hiăng châ tơnêi têa diâp ăm [âng nghệ nhân ki rơkê túa vâi krâ nah.

‘’Pak^ng mê, ngin ối ai khu to\n chêng tơgôu koăng, rơngêi ting ting cho mâu vâi droh rơtăm ai 12 ngế; ngế ki o lui kot mâ hơnăm 2000, ki nâ lui kot mâ hơnăm 1997. Vâi o nếo klêi hriâm tơdroăng te\n hmôu, jiâ, rơmoăng xua Khu pơkuâ ngăn vâi kơdrâi kong pơlê [ă Tíu xiâm hnê tơdroăng cheăng tơring Krông Nô po lâm hnê. Tơdroăng rơngê ting ting [ă to\n chêng mê mâu vâi o xuân hiăng chiâng. Mâu hneăng tơ’noăng ‘na tơdroăng roh ton nah a tơring mê tâi tâng mâu vâi krâ ki rơkê [ă mâu vâi o pơrá veăng hriâm kơhnâ khât, [ă hiăng châ kâ pri tâi tâng’’.

Nâm Nung cho tíu ki ối tung dế tíu ôm hyô tơnêi hmốu Dak Nông, tíu ki ai hên kiâp hmốu ngo on Krông Nô kân má môi Đông Nam Á. Tung 3 tíu ôm hyô ki hơniâp ro dêi Tíu ôm hyô kiâp hmốu Dak Nông mê Nâm Nung ối tung ‘’Tơdroăng rơngê rơngối, hơ’muăn hdrôu dêi têa [ă on’’. A roh Têt kố nah, tơdrêng [ă 14 tíu ki ôm hyô le\m ro, môi tiah: Tơmeăm khoăng tơdroăng roh ton nah dêi Nâm Nung, ngo on Nam Kar, khu kiâp hmốu, xí Dray Sap [ă hên h^n tíu ki ê ối châ tơmối châ ngăn, châ hlo mơhno túa le\m tro dêi mơngế M’nông a cheăm Nâm Nung, ai hên tơdroăng ki le\m ro, krip tơviah.

Thị Đoắt –Quốc Học chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng