Kơdrum kơchâi pêt a tơdrá tâ tung kơ’lo rơdâ lối 1.500 met karê dêi ngoh Phan Nguyên Bic a kho#i 11, bêng Ea Tam, pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak nôkố pêt hên h^n túa kơchâi môi tiah: hơlât, rơpê ngeăm [ă ki ê hía. Ngoh Bic ăm ‘nâi, rêm hâi kơdrum kơchâi dêi ngoh tê tung kơchơ châ lối 1 tă, tê hên cho a pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột [ă tê a mâu pơlê kong kân ki ê, môi tiah: Hà Nội, Bình Dương, pơlê kong kân Hồ Chí Minh. {ă yă tê sap 30 - 50 rơpâu liăn/kg, ôh tá riân liăn ‘no hrê roê pơkeăng, hnoăng ngăn, rêm khế ngoh châ xo laih dâng 100 rơtuh liăn.

Kơdrum kơchâi ôh ti xê to pơxúa pêi lo liăn tơniăn ăm rơpo\ng hngêi, mê ối tăng ăm 5 troh 7 ngế pêi cheăng a kong pơlê kố, [ă pêi lo lối 5 rơtuh liăn môi khế. Ngoh Phan Nguyên Bic tối:

‘’Tâng môi tiah to lâi hơnăm hdrối gá pá vâ tê kơchâi pêt tiô túa pêt a kơ’lo tung kơchơ tê mơdró xua mâu ngế ki roê xúa tá hâi hên, mê vâi hlo 1 kg kơchâi 50 rơpâu gá kơnâ. Laga, nôkố vâi nếo ‘nâi ki kơnâ dêi hdrê kơchâi pêt tung kơ’lo drêng pin pêt chiâng kơchâi mê gá ôh tá xúa pơkeăng xôh kơdê oâ hdrong drêng pêt kơchâi tung kơ’lo ôh tá xúa pơkeăng, ôh tá pro ai trếo ki kơhiâm [ă mâu túa pơkâ dêi kơchâi gá tơniăn khât’’.

Xuân cho Thak sih ngăn ‘na Kong nge# sinh hok, ngoh Bic đi đo tơmiât mâu kế tơmeăm ki pêi lo ing chiâk deăng krúa, cho vâ rak tơniăn ăm ivá châ chăn ăm mâu ngế ki roê kâ rế pro kơdroh kơxo# liăn ‘no roê xuân châ dâi le\m. Kơtăn kố ai 2 hơnăm, tung mâu rôh lăm séa ngăn a pơlê kong kơdrâm Đà Lạt, ngoh Bic ai rôh tí tăng ‘nâi ‘na kih thuât pêt [ă rak ngăn kơchâi tiô túa pêt tung kơ’lo. Hlo kố cho môi túa pêi ai hên tơdroăng pá, la ngoh ối khên tơnôu djâ troăng ahdrối pêi túa pơkâ kố a Dak Lak.

‘’Kơchâi nôkố ôh tá tơniăn krúa le\m, mâu ngế ki roê ai tơdroăng ki rơhêng vâ roê kâ kơchâi krúa. Xua mê, ngin rơhêng vâ pêt tiô túa pơkâ pêt a kơ’lo vâ ngin séa ngăn châ tâi mâu tơdroăng ki kal, ôh tá xúa pơkeăng xôh kơdê oâ hdrong, [ă ki ê môi tiah cho trếo kơhiâm, trếo pH, châ séa ngăn, kum mâu ngế ki roê ai kơchâi tơniăn krúa le\m vâ kâ’’.

Klêi kơ’nâi tí tăng ‘nâi [ă mơnúa ngăn, ngoh hiăng hlo kong prâi a Dak Lak ai hên tơdroăng ki tơ-ê tâng vâ pơchông [ă Đà Lạt, mê vâ pêt kơchâi a kơ’lo xông kân le\m [ă ví ki tơdjâk sap ing mâu tơdroăng pá kong, pêt tung hngêi hlâm cho tíu pêt ki tro má môi.

‘’Túa pơkâ pêt tung hngêi hlâm ai pơxúa hên khât [ă túa pêt tiô khôi hmâ dêi vâi krâ nho\ng o xua tơdroăng ki xiâm cho pơreăng xông kâ ‘nhiê. Hngêi hlâm châ pro tiô túa ki le\m, tung che, a dế cho hlâm mơdât mâu oâ hdrong xông mot, kâ ‘nhiê. Má 2, hngêi hlâm ôh tá tô mê drêng kơchâi hrik [ă xông kân tro [ă chiâng pêt plâ hơnăm, ôh tá tơdjâk troh hyôh kong prâi pá kong. Má 3 a kơdâm châ hding [aih mơdât tơnêi [ă mâu tíu ki pêt kơchâi tung kơ’lo, kơnôm mê chiâng kơdroh mâu pơreăng sap ing kơdâm tơnêi troh xông kâ ‘nhiê’’.

{ă mâu ki pêi châ tơ-[rê ki apoăng, la ngiâ kố ah ngoh Bic kô pơtối po rơdâ tơ’nôm 2.000 met karê kơdrum kơchâi, vâ ‘no tê kơchâi krúa dêi tơná a mâu siêu th^, kum mâu ngế tung lâp tơnêi têa vâ roê kâ.  Ngoh xuân dế pơxiâm tối tơbleăng hên tơdroăng tơkêa pêi pêt tiô túa kế tơmeăm xúa kơmăi kơmok rơxông nếo vâ kơdroh liăn ngân pêt mơjiâng, mơdêk ki dâi le\m, la xuân ối rak tơniăn ‘na ki dâi le\m mâu kế tơmeăm pêi lo, kum kơdroh mâu kơchâi ki ôh tá tơniăn dế hlo tê hên h^n tung kơchơ tê mơdró môi tiah dế kố.

H’Xíu Hmok chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng