Túa pêt mơjiâng kơphế xú ho\m kơchiâk châ liăn hên a Daklak
Thứ bảy, 00:00, 12/11/2016
VOV4.Sêdang - Cho ngế ki djâ troăng ahdrối tung kơvâ mơjiâng pro kơphế xú ho\m ing kơchiâk a Daklak, troh nôkố, pôa Hoàng Mạnh Cường, ối a bêng Tân Tiến, pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột hiăng choâ ‘lâng mơnhên kế tơmeăm dêi tơná tung kơchơ tê mơdró tung tơnêi têa [a\ lâp plâi tơnêi. Ôh tá xê to tơku\m mơnhông mơdêk cheăng kâ, pôa Cường ối po hên lâm hnê khoa ho\k kih thua#t, to\ng kum hên vâi krâ nho\ng o rơtế pro kơphế kơchiâk, cho kơphế ki nếo kố. Ngế chêh hlá tơbeăng ai tơbleăng tối ‘na kế ki kố

Cho kuăn pơlê pêi chiâk deăng hên hơnăm pêi pêt [a\ răk ngăn kơphế, hlê tơdroăng ki mơjiâng pro kơphế xú ho\m ing kơchiâk, hơnăm 2004, pôa Cường pơkâ mơ’no liăn mơjiâng pro kơdroăng păn mơnúa 13 to kơchiâk vâ ăm kơchiâk kâ kơphế eâk lo kơphế kố. Ing châ tơ-[rê apoăng, pôa Cường khên tơnôu mơ’no liăn mơjiâng pro 3 kơdroăng, rế pêt kơphế rế păn kơchiâk. Troh nôkố, pôa hiăng ai lối 450 to kơchiâk, tung mê ai 60 kơchiâk kăn. Tối ‘na túa pro kơphế xú ho\m ing kơchiâk, pôa Hoàng Mạnh Cường tối ăm ‘nâi:

 

{a\ kế, cho kơphế vâ pro chiâng kơphế kơchiâk, mê gá tơ-ê tâ kơphế tung kơchơ. Xua kơchiâk kâ kơphế gá rah kơphế ki tum le\m vâ kâ, ôh tá xê kâ tiô rơnó. Má môi, thế kơphế ki tum le\m, mê kơchiâk vâ kâ, eâk lo kơphế ki mê. Ôh tá xê to ki xú le\m to ing dêi kơphế tâi tâng, laga pro kơphế ai tá ki xú le\m ê. Ki phá tơ-ê má péa nếo, mê kơchiâk bu vâ kâ kloăng kơphế thế tu\m hâi khế a tơkâng, tiah mê kơphế tum xua kuăn mơngế pro, mê kơchiâk ôh tá vâ kâ.

 

Hơnăm 2009, pôa Cường mơjiâng ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó môi khu cheăng inâi Kiên Cường, bro, uâ mơdiê [a\ tê kơphế kơchiâk. Pôa Cường tối ăm ‘nâi, ki nhên khât, rêm to kơchiâk kân, mê thế tu\m 20 khế tơngi klêng, rêm rơnó kơphế bu bro châ 3 kilô kơphế kơchiâk. Tiah mê, [a\ tâi tâng kơchiâk dêi pôa nôkố, rêm hơnăm ko\ng ti bu bro dâng pá kơdâm 1 ta#n kơphế kơchiâk, [a\ yă tê 10 rơtuh môi kilô. Nôkố kơphế kơchiâk dêi ko\ng ti hiăng tê hên kong têa, môi tiah: Hàn Quốc, Đài Loan, Nhuk, Đan Mạch [a\ hên kong têa ki ê rơhêng vâ tối.

 

Ôh tá xê tơtro\ng to tung pro, tê mơdró, sap hơnăm 2012, khu tê mơdró Kiên Cường đi đo po mâu lâm hnê mơhno ăm kuăn pơlê kơpong Tây Nguyên ‘na túa păn kơchiâk [a\ bro kơphế kơchiâk, kum vâi hlê ple\ng tơdroăng rak vế kơchiâk [a\ mơdêk ki kơnâ dêi kơphế ăm mơngế ki pêi pêt. Nôkố, a Daklak hiăng ai lối 20 rơpo\ng xúa túa pêi pro kơphế kơchiâk. Nôkố, a Daklak hiăng ai lối 20 rơpo\ng xúa túa pro kơphế kơchiâk dêi khu tê mơdró. Rơtế amê, khu tê mơdró xuân to\ng kum liăn mơ’no mơjiâng kơdroăng păn a 8 rơpo\ng vâ pro kơphế kơchiak, tê kơphế ăm ko\ng ti. Pôa Hoàng Mạnh Cường tối ăm ‘nâi:

 

Drêng kum vâi môi tiah mê, ngin kô kum vâi pêi lo liăn ngân tung [a\ng deăng vâi. Ki nhên xua kơchiâk gá kâ kơphế ôh tá hên môi tiah pin tơmiât, xua mê ôh tá tơdjâk troh tơchuâm tung [a\ng deăng vâi. Laga, kâ bu iâ, kơphế ki gá kâ mê tê kơnâ yă. Rơtế amê, pêi kơphế tiô rơnó [a\ ai rơnó toh chôu, mê tơdroăng hnê mâu kih thua#t vâ vâi kô păn, kô pro kơphế kố, xuân cho môi túa vâ pin pro pơxúa ing mâu ngế ki toh chôu mê.

           

Ing môi ngế kuăn pơlê pêi chiâk deăng plâ hơnăm rêh ối kơnôm to tơdroăng cheăng pêt [a\ rak ngăn kơphế, laga [a\ tơdroăng tơmiât khên tơnôu [a\ kơhnâ ti tăng ple\ng, pôa Hoàng Mạnh Cường hiăng pro kơphế kơchiâk, ai inâi hiăng châ k^ pơkuâ cho má môi, ai tíu tê tơniăn tung kơchơ. Pôa Cường tối ăm ‘nâi, la ngiâ pôa kô pơtối mơhnhôk kuăn pơlê veăng pêi, pro kơphế kơchiâk vâ pêi châ hên kơphế xú ho\m ing kơchiâk ki dâi le\m, pêi lo liăn tơniăn [a\ châ laih hên.

 

Pêi chiâk tơtro [ă kong prâi hơ’lêh

 

Tung mâu hơnăm achê pơla kố, hyôh kong prâi hơ’lêh re\ng hiăng tơdjâk hên troh tơdroăng pêi chiâk deăng. Ki ăm hlo nhên má môi cho hơ’lêh rơnó: rơnó mêi hrá troh, la re\ng tâi [ă têa mêi iâ, oh tá tơ’mô a pơla mâu kơpong. Hyôh kong prâi hơ’lêh pro loăng plâi ki pin pêt, mơnăn păn oh tá re\ng kân, pơreăng chiâng tâ tú, kong tô mơdrăng khăng khoăng đi đo pro tơdroăng pêi chiâk deăng [ă kuăn pơlê đi đo trâm pá hên tơdroăng [ă hnối tro lu\p hên. Tie#n sih Trương Hồng, cheăng tung [ơrô khoa hok kih thua#t ngăn ‘na chiâk deăng pêt kong Tây Nguyên ăm ‘nâi, tơdjâk troh kong prâi hơ’lêh, pro pơloăng kân troh tơdroăng ki tơniăn ton tung pêi chiâk deăng:

 

Hyôh kong prâi hơ’lêh rế tơdjâk ó troh tơdroăng pêi chiâk deăng tung lâp plâi tơnêi [ă Việt Nam tối phá xêh, malối a kơpong Tây Nguyên. Ăm hlo nhên mâu tơdroăng ki tơdjâk tiah kơ’nâi kố: pơtih tơdroăng pơkâ x^ng xoăng kong mêi oh tá tơdâng tơ’mô ki hngiú tô rế ó mê rơnó pêi cheăng rak ngăn loăng plâi chiâng hơ’lêh tiô hâi khế ki vâ lo reăng kơ’muăn plâi, kloăng plâi phá tâ hdrối nah. Má péa nếo, xua tơdjâk troh hyôh kong prâi hơ’lêh pro ôa hdrong chiâng kâ ‘nhiê, loăng plâi oh tá kâi xông kân môi tiah hdrối nah, xua mê, pá vâ hbrâ mơdât ăm tơ[rê tiô tơdroăng púi vâ. Tơdroăng pơtối kố nếo, xua tơdjâk troh hyôh kong prâi hơ’lêh kong mêi tô hmâng vâ, mê tơdroăng rak ngăn loăng plâi thế hơ’lêh há, mê chiâng tơdjâk troh tơdroăng xông kân [ă xông rơdêi dế loăng plâi, ki le\m, [ă xo ah hmôi troh tơdroăng krí xo [ă ki pro pơxúa ăm kuăn pơlê.

 

Môi tơdroăng ki ê nếo cho tơdjâk troh hyôh kong prâi hơ’lêh pro kơnho\ng têa rế xiâ ó tâ, rơnó mơdrăng thăm rế khăng khoăng [ă ton hâi tâ, tơdroăng kal vâ têa tôh mâu loăng plâi môi tiah kơphế, tiu [ă loăng plâi ki ê kô hên tâ, khoh pro têa ki tôh kal hên tâ. Xua mê, kơxo# liăn ‘no pêi tơdroăng cheăng kố rế hên [ă têa rế xiâ ó tâ.

 

Hlo hyôh kong prâi hơ’lêh, vâ hbrâ pêi chiâk deăng kuăn pơlê kal thế xúa mâu troăng hơlâ kih thua#t pêi tơdrêng tung pơla pêi pêt vâ kơdroh ki tro lu\p [ă ki oh tá mơhúa drêng kong prâi pro. Tie#n sih Trương Hồng ăm ‘nâi tơ’nôm:

 

Vâ hmâ [ă hyôh kong prâi hơ’lêh kuăn pơlê kal thế xúa troăng khoa hok kih thuât pêi tơdrêng. Á vâ tối cho xúa troăng hơlâ pêi pro tơdrêng, ôh tá xê pro to tơdroăng kố la oh tá pro tơdroăng ê. Môi tiah hdrê loăng ‘lo: Hdrê loăng pêt thế rah mâu hdrê ki vâ [ă tơnêi khăng, lơ iâ têa tôh tâ, lơ mâu hdrê ki kâi trâng ôh tá tro ôa hdrong kâ ‘nhiê. Troăng hơlâ má 2  pin thế xúa rak ngăn IPM ăm loăng plâi, pak^ng hdrê loăng pêt ki le\m thế rơvât phon tơdâng tơ’mô, tơtro, toh têa ‘nâi kơd^ng, hbrâ mơdât ôa hdrong kâ ‘nhiê, tiah mê pin nếo kâi kum ăm tơdroăng pêi chiâk deăng tơtro [ă hyôh kong prâi.

 

Tơdrêng [ă tơdroăng xúa tơdâng mâu troăng hơlâ ‘na kih thua#t, kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng kal thế tí tăng ‘nâi ple\ng troăng hơlâ ki nếo tơtro [ă tơnêi tơníu, hyôh kong prâi a kong pơlê, ing mê, hbrâ rơnáu tung pơla pêi pêt rak ngăn, vâ tơtro [ă mâu tơdroăng hyoh kong prâi nôkố.

 

A Sa Ly [ă Gương tơplôu [ă tơbleăng

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC