Vâ hbrâ ăm mơd^ng xối rơkâu ivá dêi mơngế K’ho, mâu hâi hdrối mê, ai môi khu vâi kơnốu lăm mot tung kong lăm ko pơlái vâ pro kâng, tăng lâk klo#ng tung kong [ă hlá nhâ kong vâ tâ tung têa pơkeăng xế ăm mâu ngế tung rơpo\ng hngêi ki pro mơd^ng mê. Tơmeăm hdroăng cho pú pái, í [ă drôu xiâm. Vâi kơdrâi tung rơpo\ng hngêi lăm tăng kêi kơchâi kong lơ mâu tơmeăm kong vâ pế pơchên [ă mâu klêa pu pái, tơpoăng. Pu pái [ă drôu xiâm mê rơpo\ng hngêi athế hbrâ rơnáu hdrối to lâi khế hlối.

Pôa K’Brỏh, krâ pơlê a tôh kơpho# K’Ming, pơlê kân Di Linh, tơring Di  Linh, kong pơlê Lâm Đồng tối ăm ‘nâi, mơd^ng xối rơkâu ivá dêi mơngế K’ho cho xua rơpo\ng hngêi hmâ tơku\m po tung 1 hâi:

‘’Tâng tung rơpo\ng hngêi ôh tá ai ngế ki châi tamo mê kô ôh tá ai tơdroăng klâi. Tâng tung rơpo\ng hngêi ai ngế ki châi tamo, mâu ngế tung rơpo\ng hngêi hmâ loi ai kiâ, xeăng ki ‘mêi pro khoh chiâng châi tamo. Xua mê athế rơkâu xối xeăng tơnêi, xeăng plêng, pâ khu xeăng pôi tá ăm khu kiâ ‘mêi pro mơngế tung rơpo\ng hngêi chiâng tamo châi. Rơpo\ng tơhrâ [ă xeăng, tâng mơngế ki tamo mê prêi le\m mê rơpo\ng hngêi kô rơkâu xối pleăng pu pái vâ koh mơnê xeăng tơnêi, xeăng plêng, mơni tâi tâng mâu khu xeăng achê, khu xeăng hơngế, xeăng hngêi, xeăng bo, xeăng péa kum rak ngăn ivá’’.

Kơxo má hmâ po mơd^ng xối rơkâu ivá dêi mơngế K’ho, mâu vâi kơnốu, vâi rơtăm tung rơpo\ng hngêi kô veăng dêi pó pro kâng, vâi rơneăm ăm kâng ki mê ăm i le\m ai hên mâu khu chêm, mâu kuăn kiâ kong. Klêi kơ’nâi hiăng pro klêi, vâi kô mơdâng kâng pá ngiâ plông hngêi.

Pu pái ki vâ pleăng ăm xeăng vâi kô ‘măn a xiâm kâng [ă kơnôm ai pôa pơchâu, ai drêng ‘nâ cho krâ pơlê, ngế ki châ kuăn pơlê loi tơngah, ai ivá mo rơdêi vâ rơkâu xối xeăng. Môi ngế vâi kơnốu, ối hnu\m ki rơkê íu, kô íu 3 hdroh vâ krếo khu xeăng, malối cho xeăng rak vế ivá chu a ro\ng tơnêi vâ ngăn ‘nâi tơdroăng ki rơpo\ng hngêi mê pro. Mê hâi kố, rơpo\ng ki mê kô xối rơkâu ivá tối pơtâng ăm khu xeăng chu a ro\ng tơnêi vâ veăng ôu kâ [ă rơpo\ng hngêi.

Klêi kơ’nâi rơkâu xối, vâi kô kơdê pu pái a kâng. Í vâi kô pâk xo mơheăm a dêi tíu xối rơpo\ng hngêi. Klêi kơ’nâi pôa pơchâu rơkâu xối khu xeăng hiăng klêi, ko [ă chêng pu pái vâi kô kât kơtúa a kâng, pá ngiâ plông hngêi vâ tối tơbleăng ăm khu xeăng tiah kố, rơpo\ng hngêi hiăng rơkâu xối xeăng [ă pú pái, krếo thế mâu khu xeăng rơtế chu troh a hngêi trăng vâ veăng ôu kâ, ‘nâi tơdroăng ki rơpo\ng hngêi hiăng pâ. Klêi kơ’nâi hbrâ mâu tơmeăm kâ [ă mâu tơmeăm ki vâ rơkâu xối, pôa pơchâu cho ngế ki xiâm rơkâu xối hnối xế têa ki hiăng tâm pơkeăng hiăng châ rơpo\ng hngêi hiăng hbrâ rơnáu dêi xêh.

Pôa K’Brẹp, ối a pơlê Krò Sớt, cheăm Bảo Thuận, tơring Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng cho ngế hiăng hmâ rơkâu xối xeăng, rơkâu xối ivá, ai rơkong xối tiah kố:

‘’Ô xeăng, peăng pá mê, péa, pái, peăng pá tá, pái, pu\n, pơtăm, tơdrốu, peăng tâi hôu. Nôkố á rơkâu xối xeăng pói vâ ai ivá mo dâi le\m, kâ kơhiâm, koi hlâk, rơkâu pâ ôh tá tro châi tamo, têa pơkeăng kố troh tah khu kiâ ‘mêi, kiâ rơtôh lo châ hơngế ing rơpo\ng hngêi, pơlê cheăm, châi tamo lo hơngế ki châ mơngế, ô xeăng’’.

Ngế ki kal má môi tung hâi mơd^ng mê cho ngế ki châ pôa pơchâu rơkâu xối ăm ivá châ chăn ga, ga athế sâp rơnuâ ếo kơpe\n ki krip má môi, châ krếo ăm ối a tơdế plông hngêi. Pôa pơchâu xúa têa pơkeăng xế peăng pá ro\ng. Tâi tâng mâu ngế tung rơpo\ng hngêi mê tơku\m po leh rơkâu xối pơrá ai mâ tu\m, athế tơku\m ối peăng pá ngiâ hngêi. Tâi tâng mâu vâi ki mê ối vêh rôu ro\ng ing péa hngêi, ngiâ vâi ví ngi ngiâ plông hía vâ pôa pơchâu xế têa ing peăng pá rôu. Têa pơkeăng ki mê cho mâu tơmeăm ki pro [ă klo#ng, hlá nhâ kong, drôu xiâm [ă têa vâi tơvât tơdjuôm, vâi tối cho têa pơkeăng.

Xế têa pơkeăng kố ki xiâm cho vâ troh mơ’no khu kiâ ’mêi, tơdroăng châi tamo, tơdroăng ki tơngê lo hơngế ing châ chăn, pôi tá ăm tơdroăng châi tamo vêh pơtối tâ tú nếo. Tung pơkeăng ki mê, ối ai mơheăm pu pái, xua kuăn pơlê loi dêi, mơheăm pu pái châ khu xeăng hâk vâ, la kiâ ‘mêi vâi kô xâu. Pôa K’Brỏh ai tối tơ’nôm:

‘’Xế têa pơkeăng kố khu xeăng kô hâk vâ khât, tung pơla mê khu kiâ ‘mêi xâu kơ têa pơkeăng kố, xua tung mê ai tá mơheăm pu pái, ôh tá khên vêh prếo nếo akố vâ pro ‘mêi kuăn mơngế. Xua mê, ki hmâ loi dêi kuăn pơlê cho xế têa pơkeăng ăm tơrêm ngế tung rơpo\ng hngêi vâ khu kiâ ’mêi rơtôh ôh tá khên mot tung hngêi, tung pơlê, hmâ vâ châi tamo drêng hiăng xế [ă pơkeăng kố kô pro tơdroăng châi tamo mê lo ing châ chăn’’.

Hdrối vâ po mơd^ng rơkâu xối ivá dêi mơngế K’ho, kăn rơpo\ng hngêi krếo tâi tâng vâi krâ-nho\ng o troh tơku\m amê sap ing kơxo má, cho vâ rế veăng kum rơpo\ng hngêi pêi viâ mâu tơdroăng tung hngêi hbrâ rơnáu vâ rơkâu xối xeăng. Klêi kơ’nâi mâu kế kâ ki hdroâng hdrê [ă rơpo\ng hngêi hiăng hbrâ pế pơchên ing hơ’nêh pu pái [ă mâu kơchâi kâ ki ê châ ‘măn rơmêt tung hngêi, ngế ki châ rơkâu xối ivá mê kô athế pêk tâp hlá priât ki pâng a ngâ vó, ôu ahdrối pói tơngah kố ai ivá re\ng prêi mo le\m, tơngah sap ing chôu phut mê kô ôh tá tro châi tamo xếo.

Klêi mê, triăng drôu kô hnhó ăm ngế ki hên hơnăm má môi, mê nếo troh nôu pâ, vâi krâ-nho\ng o tung hdroâng hdrê.

Kố xuân cho roh po ôu kâ dêi ngế ki nếo prêi tamo, hiăng rơdêi le\m, xua mê tung hâi rơkâu xối mê, vâi krâ-nho\ng o tung pơlê rế ôu kâ hâk phiu kơ ngế ki tamo hiăng prêi le\m vâ vêh pơtối pêi chiâk pêi deăng, xuân cho roh ki châ trâm tơpui tơno ‘na tơdroăng pêi cheăng kâ la ngiâ ăm ti lâi rế hía rế phâi tơtô, kuăn mơngế ai ivá mo le\m, pơlê pơla châ hluăn ing tơdroăng châi tamo.

Vâi krâ-nho\ng o ôu kâ hâk nâ sôk suâ, tơpui tơno tá troh a drôu xiâm hiăng xêa ah mê vâi pơtê ăm ai ivá vâ rơdêi ‘nôi, hâi kơ’nâi vâi pơtối lo lăm pêi chiâk pêi deăng nếo.

Hdrối nah, mơngế K’ho hmâ loi dêi, drêng châi tamo cho xua khu kiâ ‘mêi pro, xua mê drêng tamo vâi hmâ krếo pôa pơchâu lăm tah, lăm tôih, klêi hiăng mo le\m vâi athế rơkâu xối xeăng vâ ăm ivá ngế ki mê thăm rế rơdêi tâ. La nôkố, drêng châi tamo vâi krâ-nho\ng o athế lăm troh khăm pơlât a hngêi pơkeăng. Drêng hiăng prêi, mo le\m ah, vâi kô po hâi ôu kâ hâk suâ xua ivá châ chăn hiăng mo le\m.

Ngăn tiô kơ rơpo\ng hngêi ai hên lơ iâ, mê vâi kô pro kân lơ ku\n tơmâng ngăn tơná rơpo\ng ki mê, la kal athế rak vế tro khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo, cho vâ rế ăm rêm ngế tung pơlê pơla veăng hnê tối dêi rơpó rak vế ivá mo le\m.

K’Brọp chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng