Tiô riên ngăn dêi Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng tơnêi têa pin ăm hlo, tung vâ chê 30 hơnăm achê kố, loăng kơphế a Việt Nam re\ng châ pêt hên [ă vâ chiâng tơdroăng pêt loăng ăm pơxúa ki tơbriât pro ăm kơphế chiâng vâ tê ngi kong têa ê ối má péa lâp plâi tơnêi. Mơhế ga pơxúa [ă ‘na tê tung lâp plâi tơnêi la kơvâ ngăn ‘na kơphế tối tơchuâm [ă kơvâ pêt kơphế Daklak tối phá xêh đi đo trâm hên tơdroăng pá pơloăng mơnúa. Hên tơdroăng ki tơdjâk troh tơdroăng mơnhông mơdêk tơdjâk troh ki xông rơdêi krá ton dêi kơvâ kơphế tung lâp tơnêi têa, môi tiah: Tơdjâk troh hyôh kong prâi hơ’lêh pro kong mêi tô hmâng vâ oh tá tro rơnó chiâng tơdjâk troh loăng kơphế, ôa hdrong lo kâ ‘nhiê rế hên, yă tê phon pơkeăng, [ă hnoăng mơhá mơngế ki pêi đi đo oh tá tơniăn, pro mơngế ki pêt kơphế chiâng tô tuăn. Ma luâ ti mê, môi tung mâu tơdroăng ki pro tơdjâk mê xuân cho ki pin hmâ rơvât phon hên luâ râ môi tiah dế kố. Tie#n sih Nguyễn Đăng Nghĩa, kăn pơkuâ ngăn ‘na tơdroăng tí tăng ‘nâi ple\ng ‘na phon rơvât chiâk deăng Nhiệt đới tối tiah kố: Nôkố tâng vâ tối, tơnêi ki chiâng vâ pêt báu, prá, alâi, loăng plâi dêi pin dế kal trếo kơ hiâm, xua dế kố rế ai hên eâk krêng, dế rế chô, oh tá dâi le\m, tâng vâ tối tơ-ê, tơnêi oh tá hơpok le\m xếo.

Tiah mê, tơdroăng rơvât phon lối hên ối pro mơ’nhiê tơdjâk troh ki pơxúa dêi tơdroăng ‘no liăn. Châ khât gá dế kố hiăng ai hên ngế tối ‘na phon ki dâi le\m ‘na rơvât hên iâ gá ti lâi [ă hnê xúa phon vâ rơvât hiăng châ mâu khu mơjiâng pro phon chêh tối a kơxâk. La tiô mâu ki rơkê ‘na chiâk deăng tối maluâ rơvât phon ki kâi a pơla rơnó ki lâi dêi loăng xuân thế pêi pro tiô 4 tơdroăng ki tro kô kum ăm mơngế pêt kơphế kơdroh lơ rơvât phon hên. Tie#n sih Trương Hồng, kăn [o# Vie#n khoa hok kih thuât ngăn ‘na chiâk deăng pêt kong Tây Nguyên hnê pơchân: Ngăn a tơdroăng pơkâ 4 tro. Rơvât phon tro túa phon. Péa cho thế rơvât ki hên iâ tiô kơ loăng kal vâ. Pin thế rơvât tro kih thua#t. Pak^ng tơdroăng rơvât phon tro tiô kih thua#t, ngin ối hnê tối ăm vâi krâ nho\ng o rơvât tro túa. Vâi krâ nho\ng o pin dế kố hmâ tơkôm kong mê nếo rơvât phon, hlo kong hiăng vâ mêi djâ phon lăm rơvât dêi loăng. Tơdroăng kô oh tá pơxúa klâi, xua klêi rơvât kong mêi kân mơhiu lôi phon. Lơ kôm kong hiăng vâ mêi nếo rơvât la troh mơ’nui kong ôh tá mêi, pro phôn lo tiô hyôh dâng sap 15-20% [ă phon ki hía mê xua tro têa mêi mơhiu kô troh 40%. Pro mơ’nhiê trếo kơhiâm ki pin nếo rơvât ăm loăng. Drêng rơvât ôh tá tro tiah mê loăng kô oh tá ai tu\m trếo kơ hiâm vâ che#m mơ’rêh dêi plâi ah plâi kô tơruih. Xua mê, ngin tối ăm vâi krâ nho\ng pôi tá rơvât phon hdrối kong vâ mêi, la lâi hlo tơnêi hngiâm kơchoh hên [ă ki tro tâ po troăng tâ tá rơvât klêi mê po tơnêi kơđu dâng 5-10cm. Tiô tí tăng ‘nâi ple\ng dêi khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng, tâng vâi krâ nho\ng o pêi pro tro tiah kố ki pơxúa gá tâk sap 10-20%. Ing mê, kô kum kơd^ng phon [ă ki kal tâ nếo cho kum rak vế le\m hyôh kong prâi.

Tiô tie#n sih Trình Công Tư, Kăn [o# cheăng a tíu xiâm tí tăng ‘nâi ple\ng ‘na tơnêi, phon rơvât [ă hyôh kong prâi Tây Nguyên, tâng vâ ngăn tơnêi kơpong Tây Nguyên, malối tơnêi khêi bazan tơtro [ă hên mâu hdrê loăng pêt. La ai péa tơdroăng ki xiâm xuân kal [ă mâu loăng ki kloăng gá môi tiah kơphế, tiu, mê cho kali [ă lân athế kal rơvât hên, xua ga ôh tá la lâi bê. Xua mê, drêng rơvât pó vâi krâ nho\ng xuân thế tơtro\ng tơ’nom 2 tơdroăng kố: Tâng pin bú tơtro\ng troh đăm la ôh tá vâ rơvât lân [ă kali cho hâi teăm tu\m. Nôkố tiô cheăng troăng hơlâ nếo vâi krâ nho\ng o hmâ rơvât phon ki hiăng pro hơ’lâk hdrối  môi tiah phon NPK ki hiăng tâ lôi tung kơxâk ki le\m gá iâ tê ôh tá tơtro [ă tâi tâng mâu loăng plâi. Xua mê tâng vâ rơvât thế rơvât môi túa phon tê.

 Môi tơdroăng thế tơtro\ng nếo, ma luâ pêt a tơnêi túa ki lâi vâi krâ nho\ng o xuân thế ‘nâi tung tơdroăng rak vế ki pro hơpok le\m dêi tơnêi. Tá a tơnêi bazan tâng kơphế ôh tá châ rak ngăn krâu khât kô pro loăng ôh tá păng xông kân. Tung tơdroăng tơ’nôm trếo kơhiâm ăm tơnêi pin thế rak ki tơdâng tơ’mô pơla rơvât phon vô cơ [ă hưh cơ vâ pro ăm tơnêi le\m ai trếo kơhiâm oh tá khăng kơtô, ôh tá chô, tơniăn ki hơpok, kum ăm loăng châ hrik xo trếo kơhiâm le\m. Thak sih Đào Hữu Hiền, kăn [o# Vie#n khoa hok kih thua#t ngăn ‘na chiâk deăng Tây Nguyên tối pơchân: Tâng ôh tá rơvât phon hưh cơ, ôh tá ‘no liăn rak ngăn tro tiô kih thua#t mê kô pro tơnêi khăng kơto, oh tá hơpok, loăng oh tá kâi xông rơdêi [ă ôh tá dâi le\m, plâi oh tá ‘nhó hên, oh tá le\m há, loăng tung kơdrum rế krâ. Xua mê, 2 pái hơnăm pin thế rơvât phon hưh cơ môi hdroh, drêng mê pin rơvât phon hưh cơ kố ga pro pơxúa hên.

Tơdroăng xúa ki tơ-[rê dêi khoa hok kih thuât tung pêi chiâk deăng cho môi tơdroăng pêi pro ki kal pak^ng pêi pro tiô túa hnê rơvât phon dêi mâu ngế hriăn cheăng ‘na khoa hok, mâu ki rơkê, vâi krâ nho\ng o xuân thế ngăn kong prâi a pơlê tơná vâ ai mâu rôh rơvât phon tơtro, tơ’ló, tơxâng [ă ki xông kân dêi loăng kơphế. Tơdroăng pro tiô pơkâ ‘na rơvât phon ki hmâ rơvât kô kum ăm loăng xông kân tơniăn, ai plâi le\m châ xo hên [ă loăng kơphế xuân xông rơdêi krá ton tâ, má lối tung pơla kong prâi oh tá tơniăn môi tiah dế kố.

Gương prế Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng