Sơdrông phă păng tuk ƀoh pơm ăn kon pơlei Gia Lai jang điêu ưh kơ đei xa
Thứ ba, 14:47, 19/03/2024 VOV Tây Nguyên/Dơ̆ng tơblơ̆ VOV Tây Nguyên/Dơ̆ng tơblơ̆
VOV4.Bahnar - Hrei ‘nâu oei mât lơ̆m pơyan phe plei điêu, mă lei kon pơlei tơ̆ Gia Lai ưh đei chơt hơiă kiơ yoa điêu plei ưh kơ lơ, kơjă tĕch reh ƀiơ̆ sơnăm sơ̆. Anih jang kơpal tơ̆ tơring tơlĕch trong jang: hăm pơgar ‘long ưh đei xa lơ, plei tŏ sĕt yoa yŏng kơnê̆ ‘nŏh pơlung kon pơlei kŏh phă vă pơtăm ming yŏng ‘nao mă ưh ‘nŏh pơtăm dơ̆ng dôm kơ loăi ‘long xa plei, ‘long nai đei kơjă măk dăh mă pơtăm ‘long pơgang tơ̆ hơla yơ̆p ‘long điêu.

‘Năr dơ̆ng hlơ hlĕng tŏ pơ̆ng kơ̆l, ƀok Lê Trung Nhân, oei tơ̆ thôn 2, xăh Ia Krái, apŭng Ia Grai kŭm hăm kăn sư oei dônh plei điêu hơlŭng. Ƀok tơroi, unh hnam ƀok đei 4000 m2 tĕh pơtăm 'long điêu, sơnăm 'nâu phĕ ưh kơ đei dôm yơ: “Kơjă reh, plei ưh kơ lơ, phĕ đei rŏ năng lăp dang 3 - 4 tă klong đĕch, pơhuach tôm jên jang ưh pă đei dôm yơ. Yă de phă, tŭk ƀoh, kơjă ưh sơđơ̆ng, dang ei tĕch tơ̆ ‘ngoăi pă đơ̆ng 21.000 - 22.000 hlak 1kg, reh dêh. Tơdăh nhen thoi dôm sơnăm adrol sơ kŭm phĕ đei 7- 8 tă klong, mă lei 2 sơnăm ‘nâu kơjă tôch reh, ‘long ‘nŏh đei sơdrông phă, oei tŏ ‘mi kial ‘nŏh roi đunh roi kơnê̆”

Ƀok Tống A Tám, ƀok pơgơ̆r thôn 3, xăh Ia Tô, apŭng Ia Grai đei 60 tơnơm ‘long điêu pơtăm hơlam lơ̆m pơgar chĕh phe. ‘Long điêu blŭh jing ‘lơ̆ng yoa đei trep iŏk mơ̆r, đak đơ̆ng tơruih chĕh phe. Mă lei sơnăm ‘nâu ƀok Tám tơchĕng rŏ năng plei lăp đei dang 1 puăt pơting hăm sơnăm sơ̆ yoa tŭk ƀoh păng sơdrông phă: “Sơnăm sơ̆ lăp dôm jĭt tơnơm đĕch mă lei phĕ đei truh 1 tân 6. Dang ei tŏ ‘năr ưh kơ ‘lơ̆ng, kon pơlei tôch pơngơ̆t yoa đơ̆ng sơdrông phă, kon pơlei pruih pơgang 2 ‘măng, đei bơngai 3 ‘măng mă lei ưh kĕ pơlôch đĭ sơdrông ‘mơ̆i. Dêh hlŏh jĭ yoa tŭk ƀoh jur, tŭk ƀoh jur dang yơ pơm ăn hla kro dang noh, hiong răm tôch lơ hăm kon pơlei pơtăm ‘long điêu”

Ƀok Rơ Mah Klin, Phŏ Kơdră vei lăng kon pơlei xăh Ia Tô tơroi, dang ei kon pơlei oei adrin phĕ plei điêu đum, phĕ kơdih đĕch ưh đei chă bơngai phĕ yoa jang xa ưh đei: “Điêu sơnăm ‘nâu ưh đei plei, kon pơlei tôch pơngơ̆t. Sơnăm ‘nâu tơ̆ xăh plei điêu jur dang 30%. Kơjă tĕch sơnăm ‘nâu lăp 21.000 - 22.000 hlak 1 kg. Kiơ̆ tơdrong tơcheng đơ̆ng xăh sơnăm ‘nâu tơdrong jang xa đơ̆ng chă pơtăm ‘long điêu ưh đei iŏk yoa kiơ”

Yă Trương Thị Thảo, bơngai pơdro tơ̆ apŭng Ia Grai ăn tơbăt, ‘long điêu ưh đei plei, klong iĕ, găr bo, kơjă reh dơ̆ng kơna tơdrong tĕch mơdro tôch mơmat. Rim sơnăm yă răt iŏk dang 500 tân klong điêu, sơnăm ‘nâu ‘nŏh tam mă truh 1 puăt: “Sơnăm ‘nâu điêu ưh đei plei, rim sơnăm đe phĕ 1 ha đei dang 2-3 tân ‘nŏh sơnăm ‘nâu lăp 2,3 tă đĕch. Điêu sơnăm ‘nâu kơnê̆ ƀiơ̆ kơ rim sơnăm, sơ̆ điêu plei lơ, găr klong tih, bơ bling tôch ‘lơ̆ng, sơnăm ‘nâu găr klong kơnê̆ ƀiơ̆ kơna tơdrong răt iŏk kŭm tôch pơmat, lơ công ty đe sư răt pơjoă kơjă tôch dêh, pơma atŭm tơdrong tĕch mơdro ưh đei xa kiơ”

Ƀok Nguyễn Văn Đông, Phŏ Kơdră vei lăng kon pơlei apŭng Ia Grai tơroi, apŭng đei vă jê̆ 6000 ha ‘long điêu. ‘Nâu đei năng jĭ ‘long pơm tơjur tơnuh hin yoa lăp hăm tŏ ‘mi kial, lăp hăm tĕh păng tơdrong jang xa, jên jang ưh kơ lơ. Dôm pơgar ‘long điêu ưh đei plei mă lơ ‘nŏh pơtăm hăm tơđăh so, pơgar ‘long kră, ưh đei jang kiơ̆ khoa hŏk ki thuơ̆t. Hơdrô̆ dôm pơgar ‘long điêu pơtăm hăm tơđăh ‘nao plei ‘yăl (dang 2000 ha) oei đei plei sơđơ̆ng ‘lơ̆ng.

“Anih vei lăng kon pơlei apŭng vă hơlen năng plei ‘long điêu sơnăm ‘nâu, kiơ̆ đơ̆ng noh pơlung, tơlĕch trong tơgŭm mă lăp vă kon pơlei hơnơ̆ng jang ‘lơ̆ng tơdrong vei rong ‘long điêu lơ̆m sơnăm đơ̆ng rŏng dơ̆ng. Atŭm hăm ‘nŏh, roi tơbăt, krao hơvơn kon pơlei hơmet ming trong vei rong, tơplih ming tơđăh ‘nao vă pơm lăp hăm tơdrong ‘mĕh vă hrei ‘nâu, păng adrin pơm thoi yơ vă đei trong jang hơdoi hăm anih tĕch mơdro, chă răt iŏk plei điêu, tĕch mơdro tơ̆ teh đak đe, pơm hơtŏk kơjă plei điêu tơ̆ apŭng Ia Grai”.

Tơ̆ apŭng Đức Cơ đei năng jĭ "tơring pơtăm điêu tơm" kơ dêh char Gia Lai đei tĕh pơtăm xă hlŏh 14.000 ha. Ƀok Nguyễn Quốc Tư, Kơdră Anih vei lăng choh jang xa păng atŏk tơiung tơring tơrang apŭng Đức Cơ ăn tơbăt, sơnăm ‘nâu plei điêu tơ̆ apŭng jur đơ̆ng 20-50%, đei tơring ưh kơ đei plei hloi. Kŭm hăm ‘nŏh, kơjă tĕch dang ei reh ƀiơ̆ kơ sơnăm sơ̆ dang 4.000-5.000 hlak 1kg.

Tơdrong tơm pơm tơlĕch tơdrong ‘nâu ‘nŏh yoa tŏ phang pơđang đunh, hơyuh tŏ tŏk hơnơ̆ng hơdai hăm ‘nŏh jĭ tŭk ƀoh jur ƀơm ưh ‘lơ̆ng truh tơdrong lĕch pơkao, kơtĕn plei tơ̆ ‘long điêu. Ƀok Nguyễn Quốc Tư, Kơdră Anih vei lăng choh jang xa păng atŏk tơiung tơring tơrang apŭng Đức Cơ tơroi: Hăm tơdrong ‘long điêu ưh đei plei lơ sơnăm tơjê̆ âu, anih choh jang xa tơtă ăn kon pơlei athei jang kiơ̆ khoa hŏk ki thuơ̆t, vei rong pơgar điêu mă ‘lơ̆ng lơ̆m khei ‘năr ‘long rong dơng, lĕch pơkao. Atŭm hăm ‘nŏh, adrin săy phŏng, pruih pơgang sơdrông vă pơgar ‘long điêu blŭh jing ‘lơ̆ng. Hăm pơgar ‘long kơnê̆, ưh đei plei yoa yŏng so ‘nŏh pơlung kon pơlei tơplih ming yŏng ‘nao mă ưh ‘nŏh pơtăm tơplih hăm dôm kơloăi ‘long xa plei, ‘long kăp gĭt đei kơjă măk dăh mă pơtăm dôm kơloăi ‘long pơm pơgang hơla yơ̆p ‘long điêu.

VOV Tây Nguyên/Dơ̆ng tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC