Kiơ̆ khôi juăt kơ bơngai Bahnar, tơdrong hơmet bong ăn bơngai jĭ ăl ưh hơdrô̆ kơchăng ăn kơ bơngai lôch hiong mă oei jing minh tơdrong “hơpơi đei pŭn ai” – hăm đon lui akhan, ah mă bong đei pơm đang noh bơngai jĭ gô klaih. Lơ̆m nơ̆r Bahnar bơ̆n akhan: “Bŭk ‘long bong, hrong bơngai”, tơƀôh đon lui sơ̆ lăng bong nhen minh tơmam pơtăl hơkou ăn bơngai jĭ jăn.

Ƀok Klưnh, 45 sơnăm, oei tơ̆ pơlei Kde Kông, xah H’Ra, apŭng Mang Yang, dêh char Gia Lai ăn tơbăt, khôi juăt ou đei đơ̆ng kră sơ̆, ah mă tơdrong hơrih oei tơnap tap. Rim 'măng đei bơngai jĭ ăl, kon pơlei năm tơ̆ bri chă 'long tih, vă bŏk chrah pơm bong. Mưh bơngai jĭ ưh kơ hloh hlăng noh kơchăng 'măn ƀŭ bơngai lôch,ưh đei hăt hot năm tơchă koh 'long ưh kơ 'lơ̆ng dah mă huach jên răt. Ƀok Klưnh tơroi: “Kră sơ̆, yă ƀok mĕ ƀă adoi răk bong tơ̆ rôm hnam kơjung, vă 'măn ăn tôm bơngai lơ̆m pơlei. Bơngai yơ mă ƀơm xar bar lôch răm đe iŏk bong noh vă grong ƀŭ bơngai lôch hơchăng"

Tơdrong kăp gĭt noh ưh kơsĭ bu bu adoi gơh hơmŏ răk bong đơ̆ng hơdrol. Bơngai Bahnar kâ̆m pơm bong ăn bơngai oei grăng pran, kơlih hli đei tơdrong ưh kơ 'lơ̆ng “sơkat kơnê̆” hăm bơngai 'noh. Mưh kăl chă hơmŏ, đe hơnơ̆ng yua nơ̆r pơma veh ver  “pơm tong hnong nhŭng” vă găn đei tơdrong ưh kơ 'lơ̆ng.

Khôi răk bong ưh hơdrô̆ ƀôh hăm rim unh hnam mă oei ƀôh lơ̆m tôm pơlei. Hơdrol ki, lơ pơlei Bahnar oei răk bong tơ̆ rôm rông – um pơtih ăn tơdrong joh ayŏ kơ pơlei pơla – 'măn iŏk yua mưh lơ̆m pơlei đei bơngai lôch hiong. 'Nguaih kơ hơmet ăn tơdrong grong ƀŭ, khôi juăt ou oei tơguăt hăm đon lui kơ yang. Ƀok Suk, oei tơ̆ thĭ trâ̆n Đak Đoa, dêh char Gia Lai ăn tơbăt: “Tơdrong hơmŏ hơdrol bong adoi jing trong vă tơbang tơdrong ưh kơ lăp đon hăm Yang hlôi pơm ăn bơngai lơ̆m unh hnam jĭ jăn hơnơ̆ng. Pơm thoi noh, vă tơƀôh gah đon bơnôh ưh kơ hli hăm tơdrong lôch răm, kơchăng lôch hiong. Păng bơngai Bahnar chă pơma: “Buk ‘long bong, hrong bơngai” dang vă akhan “bong bŭk, tơdrong hơrih oei sơđơ̆ng hăm bơngai jĭ” lăng bong noh jĭ tơmam vă kla hre yang, jing tơmam tơplih hơkou jăn ăn bơngai jĭ. Lơ 'măng pơm bong đang noh bơngai jĭ jing klaih 'lơ̆ng. Đơ̆ng rŏng kơ noh đe 'nhăk 'măn bong tơ̆r tơ̆ rih rôm hnam...”.

Hơdrol kơ koh 'long pơm bong, bơngai Bahnar hơnơ̆ng pơgơ̆r soi kơ yang hăm por păng kơtăp iĕr, apinh yang bri, yang kông pring vei. Ah băt đei unh hnam tŏk bŏk oei pơm bong, kon pơlei hơnơ̆ng 'nhăk por 'nhot chă tơgŭm  – tơƀôh tơdrong tơguăt tơguăl tơgŭm dih băl.

Hrei ou, tơdrong hơrih hơtŏk tơ-iung, khôi răk bong kơ bơngai Bahnar pă đei oei. Dôm tơdrong grong ƀŭ roi năr roi ƀônh hiôk, atŭm hăm pơkăp vei lăng bri tôch kơhret, pơm ăn tơdrong chă koh 'long pơm bong pă đei oei. Ƀok Yung, Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei xah H’Ra, apŭng Mang Yang, dêh char Gia Lai sơkơ̆t hơdah: “Dang ei tơdrong hơrih kon pơlei tơplih pha, hlôh vao hloh, pă đei oei unh hnam răk bong bơih. Mưh đei bơngai lôch noh đe năm răt bong tơ̆ 'nguaih, ưh đei chă koh 'long, bŏk 'long pơm bong bơih. Minh ƀar unh hnam đei tơ̆r noh pơm kơdih, mă ưh noh năm răt đĕch ưh đei koh 'long bri nhen sơ̆ ki bơih".

Khôi răk bong tơ̆r tơ̆ rôm hnam kơjung jĭ minh tơdrong joh ayŏ kăp gĭt, tơbang gah đon bơnôh kăp gĭt kơ kon pơlei Bahnar. Bong oei oăi noh tŏk bŏk oei bŭk tơ̆ rôm hnam, nhen minh “gru grua joh ayŏ” kơ minh chăl hơrih, pơtoi tơgop pơjing đei um rŭp joh ayŏ phara kơdih kơ kon pơlei tơring Tây Nguyên.