Đơ̆ng rŏng đei pơgơ̆r jang đơ̆ng Jơnŭm jang đe Drăkăn apŭng, jơnŭm jang đe drăkăn xăh Cốc Lẩu, apŭng Bắc Hà hlôi rơih pơjing tơdrong jang trong pơkao pơtăl kơ ‘nhĕt uh tơguăt hăm xơnong jang pơjing tơring pơxĕl ‘nao.

Trong pơlei pơla đei pơtăm ƀenh kơ lơ hơdrĕch pơkao mươi jơ, pơkao sam, pơkao kŭk, pơkao ‘nâu nai hia... Tôm noh pơjing đei um ai tơring pơxĕl groi kông thĕng thăp xơnêp xơnoi. Pơmai Lùng Thị Hà, xăh Cốc Lẩu, apŭng Bắc Hà, dêh char Lào Cai ăn tơbăt: “Pơmai oh lơ̆m thôn bu bu duh hăt hot, pơm kiơ̆ tơdrong tơlĕch jang âu. Lăng atŭm bu bu duh hăt hot axong jang, pơlơh băl pơm jang vă pơtăm pơkao, vei lăng tơnăp. Tơdrong jang pơjing tơring pơxĕl ‘nao âu hăm nhôn noh guăng ‘lơ̆ng tơpă. Tơ̆ dôm jăl trong bu bu duh hăt hot năm iŏk pơkao ‘nhăk vih pơtăm vă jăl trong roi năr roi guăng ‘lơ̆ng hloh”

‘Nâu jing kơsô̆ tŏ xĕt lơ̆m kơ hrĕng km trong nơnăm tơ̆ tơring pơxĕl ‘nao đei hơmet păng pơih xă jăl trong 3 rơgoh, jăl trong tơring pơxĕl ‘nao lơ̆m tơring kơ dêh char Lào Cai. Đei dơ̆ng minh xơdrai pơkao, tơjủ đei minh kơdŭng rơm rĕk pơm rơngơp ‘lơ̆ng lơ̆m dôm ‘năr tô̆ hlơ hlĕng, vă jăl trong pơlei pơla rơgoh ‘lơ̆ng hloh. Ưh adrô̆ tơdrong tơlĕch jang, mă tơdrong jang âu hlôi tơdrong pơkăp jang atŭm, kơdih vang pơm jang đơ̆ng đe pơmai oh drăkăn tơ̆ âu. Pơlei Tổng Kim jing minh lơ̆m dôm pơlei tơnap tap hloh kơ xăh Vĩnh Yên, apŭng Bảo Yên hăm 100% noh kon pơlei Mông erih pơm jang. Jơnŭm đe Drăkăn apŭng păng dêh char hlôi truh tơ̆ hnam tơroi hơvơn đe pơmai oh lơ̆m xăh pơ-‘nguaih rơgoh hnam oei kơ po adrol, đang kơ noh truh trong thôn pơlei. Dang ei, tơdrong jang pơtăm păng vei lăng dôm jăl trong pơkao jing tơdrong jang hơnơ̆ng kơ đe pơmai oh lơ̆m xăh. Dang ei pă đei tơdrong klơ̆m rơm rĕk kư̆ kă rok kiơ̆ trong. Pơmai Sùng Thị May ăn tơbăt: “Tơ̆ thôn ba athei pơm rơgoh cham char noh vei rơgoh ăn kơdih po, ăn pơlei pơla po, noh vei rơgoh ăn kơ Đảng păng Khul Kơpal teh đak”

Dang ei, dêh char Lào Cai đei hloh 250 jăl trong pơkao đe drăkăn um ai ‘nao pơlei pơla, jăl trong pơkao tơring pơxĕl ‘nao, kueng kơphô̆ unh hơyuh tơ̆k hơdăh trong pơkao hăm kơjă jê̆ 3 rơtuh hlj ưh kơ jô̆ jơhngơ̆m huach pơm jang kơyươ dôm jăl jang drăkăn lơ̆m dêh char iŏk pơm jang. ‘Nâu jing tơdrong đei jơnei đơ̆ng tơdrong hơbĕch gơh rơgei lơ̆m tơdrong pơm kiơ̆ 3 tơchơ̆t rơgoh tơguăt hăm tơdrong vei rơgohc ham char đơ̆ng jơnŭm đe drăkăn dôm jăl jang. Tơdrong pơtăm pơkao rok kiơ̆ trong hlôi pơlan xă truh rim thôn pơlei. Tơdrong pơjing dôm jăl trong pơkao hlôi pơm tơplih đon kơchĕng kon pơlei găh vei rơgoh cham char, băt hơdăh pơguăng cham char pơlei pơla, đei hơtŏk hơdăh. Yă Hà Thị Khánh Nguyệt, Kơdră Jơnŭm jang đe Drăkăn dêh char Lào Cai ăn tơbăt: “Atŭm hăm tơdrong hơvơn pơjing unh hnam “5 ưh 3 rơgoh”, Jơnŭm jang đe Drăkăn dôm jăl jang duh hlôi hơtŏk tơroi tơbăt, hơvơn đe drăkăn vang jang vă pơm kiơ̆ dôm tơchơ̆t lơ̆m tơdrong hơvơn jang âu. Tơdrong hơvơn âu duh đei lơ bơngai jang drăkăn vang jang dăp đon dăp bơnôh, tơguăt hăm tơdrong pơjing tơring pơxĕl ‘nao, mă kăl hăm xăh pơjing tơring pơxĕl ‘nao pơm um pơtêng yuk hơlâu”

Pơtăm pơkao jih trong tơring pơxĕl tŏk bŏk jing trong jang đei jơnei tơnăp, tơgop vei lăng jih trong nơnăm, vei lăng cham char, pơ rơgoh um rŭp pơlei pơla. Hăm đon pơkăp, ưh kơ kăl tơchă tơ̆ nai ôh, um ai guăng ‘lơ̆ng hơnơ̆ng đei đơ̆ng dôm tơdrong ƀônh hiôk hloh, tơjê̆ hloh lơ̆m tơdrong erih, diim jăl trong pơkao tơring pơxĕl đei tơdrong kăp gĭt ƀônh ƀŏ, jing tơdrong bơ̆ng pang ăn tơplih ‘nao, hơtŏk tơ iung mă tơdrong jang pơjing tơring pơxĕl ‘nao hơ ‘nhăk ăn. Đơ̆ng anih pơtăm hơlen lăng tơ̆ minh ƀar tơring kon pơlei oei xa, dang ei tơdrong pơtăm pơkao rok kiơ̆ jăl trong nơnăm tơ̆ tơring pơxĕl groi kông hlôi đei pơih xă tơ̆ lơ tơring. Tơ̆ lơ tơring, tơdrong pơtăm păng vei lăng pơkao oei tơguăt hăm tơdrong xơpuih pơ ‘nguaih trong nơnăm lơ̆m pơlei pơla. Kiơ̆ đơ̆ng noh, tơgop tơgŭm dôm tơring jang tơnăp tơchơ̆t găh cham char lơ̆m tơdrong pơjing tơring tơrang ‘nao tơ̆ tơring pơxĕl păng groi kông.