VOV4.Bahnar - Lơ̆m kơ plăh pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao, tơ drong pơ gơ̆r jang sa tơ klep hăm tĕch tơ mam đơ̆ng choh jang sa ăn kon pơ lei jang chŭn mir ‘noh jĭ tôch kơ kăl. Mă lei, tơ drong đei plei lơ - hiong kơ jă, hơ nat kơ tĕch  oei tŏk bŏk đei ƀôh hăm lơ kơ loăi ‘long pơ tăm. Tơ̆ apŭng Krông Bông, dêh char Dak Lak đei dang 1.000 hek tar chik păng tŏk bŏk yak mơ̆t lơ̆m gơ̆ tĕch lơ̆m mă kơ jă tơ jur tơ tĕnh. Jên jang tŏk lơ mă plei chik tôch kơ reh, tŏk bŏk tŭn bơ ngai pơ tăm truh 1 pơ yan jang lôh lơ. Tơ drong tơm pơm ăn ‘noh jĭ yua đơ̆ng kon pơ lei pơ tan chik ưh kơ lăp vă tĕch tơ̆ teh đak đe.

Ŭnh hnam ƀok Y Then Mkang oei tơ̆ plei Cư Drăm, xăh Cư Drăm, apŭng Krông Bông pơ tăm 2 hecta chik, tŏk bŏk khei ‘năr đum. Ƀok Y Then tơ băt, tơ dăh chik đei kơ jă, lơ̆m 1 giĕng ‘noh gô gơ̆ tĕch đang pơ đĭ. Mă lei, truh dang ei kơ sô̆ bơ ngai mơ dro apĭnh răt tôch kơ tŏ sĕt păng đe sư lăp kla kơ jă dang 1 puăt pơ têng hăm ƀơ̆t blŭng pơ yan. Ƀok Y Then bơ ngơ̆t, tơ dăh tĕch hloi ‘noh ŭnh hnam đei lôh lơ. Oei tơ dăh athei gô đunh dêh hnang chik gô đei hư đĭ, lôh sa roi dêh hloh.

“Sơ năm ‘nâu blŭng pơ yan ‘noh tĕch đei kơ jă 16.000 – 17.000 hlak jên 1 pôm plei tih dang 2 – 3kĭ, oei hăm plei iĕ ‘noh 9.000 –10.000 hlak jên 1 pôm plei iĕ; mă lei hrei ‘nâu plei tih lăp oei pă 8.000 – 9.000 hlak jên 1 pôm plei, iĕ ‘noh 2.000 – 3.000 hlak jên 1 pôm plei đĕch, jur 1 puăt pơ têng hăm blŭng pơ yan. Jur kơ jă thoi noh mă lei kŭm tĕch hơ nat, ưh kơ đei bơ ngai mơ dro răt iŏk. Chik đum lơ hŭt lơ̆m mir tĕch ưh kơ đei.”

       Lei lăi thoi noh mơ̆n, pơ yan chik sơ năm ‘nâu ŭnh hnam ƀok Y Lập Êban oei tơ̆ plei Chàm B, xăh Cư Drăm, apŭng Krông Bông pơ tăm 1,5 hek tar. Kiơ̆ kơ ƀok Y Lập, sơ năm ‘nâu kơ jă tơ mam phŏng, pơ gang hơ drông, tă kơ tŏk măk ngăl, kơ jă kŏng vei lăng, gơ̆ tĕch kŭm tŏk lơ, đơ̆ng 200 rơ bâu hlak jên 1 kŏng tŏk 300 rơ bâu hlak jên 1 kŏng. Kơ lih thoi noh tơ drong kơ jă chik reh dêh hnang pơm ăn ŭnh hnam sa roi lôh lơ dêh hloh.

            “Sơ năm sơ̆ hnam nhôn iŏk đei dang hloh  100 triệu đơ̆ng 1,5 hek tar, mă lei sơ năm ‘nâu kŭm hơ găt teh ‘noh lăp đei dang 30 – 50 triệu đĕch, pơ ma atŭm kon pơ lei lôh lơ.”

Chik tơ̆ Cư Drăm, Cư Pui păng Yang Mao gơ̆ tĕch lơ

        Kiơ̆ chih jô̆ đơ̆ng Anih vei lăng găh choh jang sa păng hơ tŏk tơ iung tơ ring tơ rang apŭng Krông Bông, lơ̆m apŭng dang ei đei vă jê̆ 1.000 hek tar chik, akŏm găh lơ tơ̆ xăh Cư Drăm, Yang Mao păng Cư Pui. Chik tơ̆ âu găh lơ ‘noh chik ‘ngam (hơ drĕch Cayen), plei rim sơ năm jô̆ pơ hlom iŏk đei  40.000 tấn plei.

        Kiơ̆ kơ ƀok Võ Tấn Trực – Kơ dră Anih vei lăng găh choh jang sa păng hơ tŏk tơ iung tơ ring tơ rang apŭng, hơ drĕch chik Cayen mă khan đei plei lơ ră mă lei ưh kơ lăp vă tĕch tơ̆ teh đak đe. Kơ lih thoi noh, lơ sơ năm âu ki, bơ ngai pơ tăm chik tơ̆ apŭng Krông Bông ling lang athei tơ jră hăm tơ drong tĕch ưh kơ sơ đơ̆ng, sơ năm đei sơ năm hiong. Tơ drong ưh kơ ‘lơ̆ng nai đơ̆ng hơ drĕch chik âu ‘noh jĭ đum tôch kơ hrĕnh; đa gơ̆ tĕch 1 măng lơ̆m khei ‘năr đơ̆ng 2 – 3 giĕng, hơ nhăk truh tĕch lơ hloh kơ kơ răt, bơ ngai mơ dro pơ gơ̆ kơ jă. Anih vei lăng găh choh jang sa tŏk bŏk tơ roi tơ băt, tơ gŭm bơ ngai pơ tăm chik tơ plih răh jing pơ tăm dôm hơ drĕch chik nhen: Win dăh mă Md2, dôm kơ loăi gơh tĕch tơ̆ teh đak đe păng khei ‘năr gơ̆ tĕch pơ dui đunh đơ̆ng 2 – 3 khei. Apŭng Krông Bông kŭm tŏk bŏk krao hơ vơn anih jang mơ dro sa truh tơ mơ̆t jên jang pơm hnam kơ măy pơm tơ lĕch dôm tơ mam đơ̆ng plei chik vă hơ met pơ ‘lơ̆ng tơ drong mơ mat lơ̆m tĕch tơ mam. Ƀok Võ Tấn Trực tơ băt:  

        “Nhôn tŏk bŏk chă trong ăn kon pơ lei dar deh tơ plih jing hơ drĕch chik pơm liơ lăp hăm chă tĕch păng dôm tơ drong ‘meh vă đơ̆ng bơ ngai răt iŏk vă lăp hăm tĕch tơ̆ teh đak đe, hơ drĕch nhôn ‘meh vă kon pơ lei tơ plih ‘noh jĭ hơ drĕch Win dăh mă Md2. Hrei ‘nâu kon pơ lei đei tơ roi tơ băt, pơ tho ‘noh đe sư tŏk bŏk tơ plih răh jing dôm hơ drĕch chik âu. Dôm hơ drĕch âu plei đei iĕ ƀiơ̆ mă lei đei hơ nih răt iŏk sơ đơ̆ng, gơh tĕch tơ̆ teh đak đe, gơh pơm tơ lĕch tăh lơ̆m kơ long. Găh dôm hơ găt uơ oei dơ̆ng, ‘noh anih jang vei lăng găh choh jang sa hlôi pơ jing tơ gŭm kon pơ lei jang hơ dai, pơ tho khoa hŏk ki thuơ̆t tơ gŭm kon pơ lei pơm tơ lĕch chik sơ đơ̆ng vă pơ yua ăn tĕch lơ̆m teh đak.”

Anih vei lăng choh jang sa tŏk bŏk tơ roi tơ băt, tơ gŭm bơ ngai pơ tăm tơ plih răh jing pơ tăm hơ drĕch Win, Md2 vă tĕch tơ̆ teh đak đe

        Dôm sơ năm âu ki, chik đei lơ pơ yan đei plei lơ tĕch đei kơ jă, hơ nhăk ăn iŏk yua lơ ăn bơ ngai pơ tăm tơ̆ dôm xăh dơ nuh hin tơ ring hơ tăih hơ tŏ nhen: Cư Drăm, Cư Pui păng Yang Mao kơ apŭng Krông Bông. Tơ dăh đei tơ ƀôh trong pơ tăm păng pơm tơ lĕch hơ drĕch chik hăm tôm tơ drong hơ găt ‘lơ̆ng tĕch ăn teh đak đe dăh mă đei hnam kơ măy pơm tơ lĕch ‘lơ̆ng pơm anih tĕch sơ đơ̆ng, chik gô jing 1 lơ̆m dôm ‘long mŭk drăm pran, lăp hăm teh kông krang, mŭk drăm oei mơ mat tat kơ apŭng Krông Bông.

Tuấn Long; Chih

Thuem: Tơ blơ̆