VOV4.Bahnar - Gơ nang đơ̆ng đei iŏk yoa dôm tơ drong đơ̆ng cham char bri brăh hơ păh ăn tơ̆ tơ ring tĕh kông unh, phe ƀa đei rei pơ tăm tơ̆ apŭng hơ tăih yăih Krông Nô (dêh char Dak Nông) tôch ƀou phu ‘lơ̆ng. Hăm trong tơ lĕch jang trŏ ƀlep, tơ drong tơ gŭm đơ̆ng teh đak, kon pơ lei jang chŭn tơ̆ âu jang hơ doi jang đei phe tôch ‘lơ̆ng, hơ nhăk iŏk yoa sơ đơ̆ng đơ̆ng rei pơ tăm ƀa đak.

            Cham sơ̆k kơ Hơp tak xăh choh jang sa Buôn Chóa (apŭng Krông Nô) dreng tơ̆ hơ la măt ‘năr. Dang dôm jĭt ‘nu drŏ kăn tŏk bŏk hăt hot sơ̆k tơ răih ƀa. Mŏ Triệu Thị Lan, bơ ngai Tày, oei tơ̆ thôn Cao Sơn, xăh Buôn Chóa, apŭng Krông Nô, tơ băt, iŏk đơ̆ng mơ̆t lơ̆m Hơp tak xăh, pơ tăm ƀa kiơ̆ pơ kăp ‘lơ̆ng VietGap, kon pơ lei dă ƀiơ̆ kơ gleh lap mă đei iŏk yua lơ hloh:

        “Đơ̆ng tơ drong choh teh rei hơ drĕch, pruih pơ gang, kăt yuă... tă kơ jang hăm kơ măy kơ mŏk ngăl, pơ ma atŭm ‘noh tơ drong jang đơ̆ng kon pơ lei jang chun mir dang ei kŭm hơ iơch ƀiơ̆ bơ̆ih. Ĭnh lăp athei hơ len lăng, chih iŏk dôm yơ năr rei hơ drĕch ‘noh pruih pơ gang, săy phŏng... Jang rơ hơi ƀiơ̆ mă plei ‘noh lơ hloh.”

      Ƀok Phạm Xuân Lai, Phŏ kơ dră vei lăng Hơp tak xăh choh jang sa Buôn Chóa, tơ băt, anih jang hơ dai hăm kon pơ lei choh pơ tăm hloh 440hek tar ƀa đak 2 pơ yan, yua hơ drĕch ST24, ST25. Pơ yan ‘nâu iŏk yua jô̆ păh lăp đei 10 tấn 1 hek tar, tơ jur ƀiơ̆ pơ têng hăm pơ yan hơ drol. Hăm kơ jă ƀa hơ drih hloh 8.000 hlak jên 1 kĭ, kơ jă phe hloh 20.000 hlak jên 1 kĭ, kon pơ lei jang chŭn mir đei lơi dang 50 triệu hlak jên 1 hek tar. Yua đơ̆ng anih mong răk ưh kơ să, Hơp tak xăh lăp vei dơ̆ng tŏ sĕt ƀa vă pơm tơ lĕch phe ‘lơ̆ng, pơ vei 3 hơ nih tĕch tơ mam tơ̆ apŭng Krông Nô, pơ lei tơm Gia Nghĩa (dêh char Dak Nông) păng pơ lei tơm Buôn Ma Thuột (dêh char Dak Lak).

        “Jang kiơ̆ pơ kăp VietGap sơ vei sơ đơ̆ng ‘lơ̆ng tơ mam, đei băt anih pơm tơ lĕch, ‘noh kơ jă tơ mam sư gô tŏk măk. Nhen ih ƀôh ‘noh, ƀa hơ drih ‘nâu mă dang ei kơ jă 8100 hlak jên, 8200 hlak jên 1 kĭ. Gre ô tô ‘noh 1 hơ nih 2-3 tŏ hlôi mơ̆t gô vă răt ƀa”.

Kơ dơ chŭn na Buôn Chóa joăt pơ tăm ƀa tơ mơ̆t yua kơ măy kơ mŏk ‘nao

       Kơ dơ chŭn na Buôn Chóa tơ̆ hơ la jơ̆ng kông ŭnh Nâm Blang, păh đak Krông Nô, găh tơ ring teh ‘lơ̆ng rŏ jơ̆p plei teh UNESCO Dak Nông. Tơ̆ âu đei hloh 700 hek tar ƀa tă kơ rei pơ tăm hơ drĕch ST24, ST25, jĭ dôm hơ drĕch ƀa găh kơ loăi ‘lơ̆ng hloh apŭng plĕnh teh. Kơ dih ƀok Hồ Quang Cua, bơ ngai pơm đei hơ drĕch ƀa ST24, ST25, ƀơ̆t truh tơ̆ âu kŭm akhan phe ƀa pơ tăm tơ̆ Buôn Chóa ƀâu phu ‘lơ̆ng hloh kơ tơ̆ dôm tơ ring nai. Kiơ̆ kơ yă  Trần Thị Thanh Vân, Kơ dră Jơ nŭm vei lăng kon pơ lei xăh Buôn Chóa, kơ dơ chŭn na đei ‘lơ̆ng yua đơ̆ng đak Krông Nô, akŏm hăm đei kơ chơ̆t ‘lơ̆ng đơ̆ng tơ mo kơ mơ̆k kông ŭnh hlôi tơ gŭm ăn phe ƀa Buôn Chóa ‘lơ̆ng đei ƀâu phu hơ drô̆. Yă Trần Thị Thanh Vân, tơ roi:

        “Ưh kơ đei hơ nih hơ yơ đei teh ‘lơ̆ng yua đơ̆ng cham char bri brăh hơ păh ăn nhen thoi ‘nâu, ‘noh dang ei ƀơ̆t mă nhôn hlôi vei sơ đơ̆ng trong jang pơm tơ lĕch, vei sơ đơ̆ng ‘lơ̆ng tơ mam ‘noh lơ anih jang mơ dro sa tơ chă truh, đe sư răt ƀa hơ drih đe sư kŭm ‘meh đei băt hơ dăh hơ nih pơm tơ lĕch. ‘Meh vă đơ̆ng nhôn ‘noh hlôi pơ jing đei hơ năn ‘lơ̆ng bơ̆ih ‘noh pơm liơ vei kơ jăp đei sư păng ưh kơ lê̆ hơ nih hơ yơ gơh hrâu hơ dai tơ mam hăm hơ năn Buôn Chóah. Păng nhôn kŭm hơ drin ‘noh jang kiơ̆ dôm tơ drong hơ găt ‘lơ̆ng, dang ei ‘noh VietGap ‘noh truh âu kơnh gô ‘lơ̆ng hloh dơ̆ng, jang phe ƀa rơ goh, vă kơ hơ tŏk kơ jă tŏk măk”.

Ƀok Doãn Gia Lộc, Kơ dră anih vei lăng choh jang sa hơ tŏk tơ iung tơ ring tơ rang apŭng Krông Nô, tơ băt, tơ mam phe ƀa Buôn Chóah hlôi iŏk đei pơ kăp OCOP 4 hơ nglŏng kơ dêh char. Kŭm hăm hơ năn phe Buôn Chóah hlôi đei, apŭng tŏk bŏk pơ jing hơ năn tơ mam tơ pôl Phe Krông Nô, vă tơ chă đei băt hơ dăh hơ nih pơm tơ lĕch păng hla ar pơ kăp tơ mam ‘lơ̆ng hơ drô̆ ăn lơ vă jê̆ 5000 hek tar ƀa pơ tăm hơ la dôm jơ̆ng kông ŭnh tơ̆ tơ ring. Yua đơ̆ng teh ưh kơ đei să, apŭng chă trong vă pơm tơ lĕch phe ‘lơ̆ng hăm hơ drĕch ƀa ST24, ST25, rei pơ tăm kiơ̆ pơ kăp VietGap, yak truh pơm tơ mam rơ goh, păng sơng đei tơ mơ̆t jên jang pơm tơ lĕch jrŭ, hơ tŏk ‘lơ̆ng kơ jă găr phe tơ ring teh kông ŭnh.

        “Găh păih apŭng kŭm nhen rim anih jang joăt jang ‘noh gô athei jang hơ dai kơ jăp hăm rim hơp tak xăh vă kơ pơ truh, vei lăng pơm tơ lĕch mă ‘lơ̆ng. Mă 2 ‘noh gô athei đei trong jang tơ gŭm vă kơ vei dơ̆ng pơ đĭ tơ mam hmă pơ yua ăn pơm tơ lĕch jrŭ tơ̆ tơ ring. Ưh khan lăp tĕch phe đĕch, mă đơ̆ng rŏng ‘noh gơh pơm tơ lĕch jrŭ ƀiơ̆, pơ tih gia nhen pơm ƀĕng sŭp đơ̆ng phe ST25, ƀĕng phe ST25…, ‘noh tơ mam gô hơ tŏk kơ jă tŏk măk, ưh pă 20 -25 rơ bâu hlak jên 1 kĭ phe dơ̆ng, mă ƀơ̆t doh pơm tơ lĕch jrŭ ăn kơ jă 1 kĭ phe tŏk 50 rơ bâu hlak jên”.

Yuă ƀa tơ̆ Krông Nô

       Krông Nô jĭ hơnih năm truh găh tơ drong pơ gơ̆r chă năm tơ mang lăng tơ̆ Groi teh ‘lơ̆ng rŏ jơ̆p plei teh UNESCO Dak Nông. Iŏk yua dôm tơ drong ‘lơ̆ng hơ drô̆ đơ̆ng teh păng tŏ ‘mi kial, hơ dai hăm choh jang sa sơ đơ̆ng, tơm ƀa tơ̆ tơ ring teh kông ŭnh Krông Nô tŏk bŏk hơ nhăk ăn dôm pơ yan ƀa đum phĭ tơ nŏ ăn kơ kon pơ lei jang chŭn mir.

Phạm Minh Huệ: Chih

Thuem: Tơ blơ̆