VOV4.Bahnar - Đạ Rsal jĭ xăh hơ tăih mă blŭng kơ apŭng Đam Rông (Lâm Đồng) jang đang tơ drong jang tơm kơ Teh đak pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao sơ năm 2017. 3 sơ năm đơ̆ng rŏng, xăh ‘noh hơ nơ̆ng jang đei ‘nao ƀơ̆t jang đang ‘lơ̆ng xăh tơ ring tơ rang ‘nao ‘lơ̆ng rŏ. Khei ‘năr truh Đảng bộ, khŭl kơ dră păng kon pơ lei Đạ Rsal tŏk bŏk hơ drin yak truh tơ drong tơm pơ jing xăh tơ ring tơ rang ‘nao ‘lơ̆ng kơ dêh char. Đơ̆ng tơ drong jang tơm kơ teh đak pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao, rim tơ drong arih sa - mŭk drăm - joh ayŏ kơ tơ ring hlôi păng tŏk bŏk tơ plih rơ đăh rơ đong.

            Truh tơ̆ plei Phi Jút, xăh Đạ Rsal, apŭng Đam Rông (Lâm Đồng) dôm năr vă jê̆ Tết Nhâm Dần 2022, nhôn ƀôh rơ đăh tơ drong tơ plih đơ̆ng 1 pơ lei pơ la tơ̆ Tây Nguyên. Tơ ter 2 păh trong kơ jung hloh jĭt km mơ̆t tơ̆ pơ lei, glơch glach mir cheh phe, tiu, ‘long mơ mur rong hơ drông; păh kơ pal dôm groi kông ‘noh ƀĕnh kơ ‘long bri ƀlĭk ƀlăk; năm mơ̆t lơ̆m anih kơ drơ̆m hngơl hngônh dôm hnam pơ bŭng thăi ‘lơ̆ng; dôm trong glung pơ lei, kueng ƀôt đei pơ tăm pơ rŏ lơ pơ kao ƀrŭng ƀrăng. Đĭ đăng pơm đei um rup pơ lei pơ la hơ gei, ‘nao păng ƀĕnh kơ mâu ‘lơ̆ng rŏ.

            Ƀok Triết K’Soong kon pơ lei plei Phi Jút tơ băt, sơ năm 2021 jĭ Covid – 19 đei ƀôh krê hơ mơt, pơ lei pŭn ai ưh kơ đei bơ ngai ƀơm jĭ, kon pơ lei kŭm hlôi đei ƀet tôm vaccine. Jĭ hơ buh pơm ăn kơ jă tơ mam choh jang sa tŏk lơ, mă lei tơ mam đơ̆ng choh jang sa đei lơ đei kơ jă, kơ na ŭnh hnam oei pơ vei iŏk yua sơ đơ̆ng, oei đei tŏk vă jê̆ 10% pơ têng hăm sơ năm hơ drol. Đơ̆ng 4 hek tar cheh phe păng iŏk vei lăng 25 hek tar bri, ƀok iŏk đei 300 triệu hlak jên. Đei iŏk yua sơ đơ̆ng, sơ năm ‘nâu ŭnh hnam gô sơng Têt phĭ tơ nŏ, hơ dai:

“Sơ năm ‘nâu, kon pơ lei lơ̆m pơ lei pơ la kŭm nhen ŭnh hnam nhôn iŏk yua sơ đơ̆ng, lơ̆m noh nhôn đei iŏk hloi jên kla đơ̆ng iŏk yua vei lăng cham char bri. Têt sơ năm ‘nâu ŭnh hnam pơ gơ̆r sa têt chơt ƀiơ̆ kơ rim sơ năm, ŭnh hnam nhôn iŏk 1 kơ sô̆ jên răt ‘long đào pơ ngôi têt, phe tơ yông nŭng ƀĕng chư̆ng, teh nhŭng vă sơng sơ năm ‘nao. Yua đơ̆ng jĭ hơ buh oei đei ƀôh krê hơ mơt kơ na ŭnh hnam nhôn kŭm hăm pơ lei pơ la pơm kiơ̆ tơ păt trong jang tang găn jĭ hơ buh. Kơ kuh sơng sơ năm ‘nao, ŭnh hnam nhôn kŭm hăm kon pơ lei sa têt tơ nŏ, hiôk sơ đơ̆ng păng vei lăng jơ hngơ̆m jăn pran, sa têt chơt hơ iă.”

 Plei Phi Jút hăm vă jê̆ 200 ŭnh hnam, đei hloh 450 hek tar ‘long kăp gĭt ‘noh: Cheh phe, tiu, điêu, mơ mur rong hơ drông; tơ drong jang vei rong rơ mo, pơ be kŭm hơ tŏk tơ iung pran; ‘ngoăih kơ ‘noh 22 grŭp ŭnh hnam oei iŏk vei lăng 450 hek tar bri păng sa jên iŏk yua cham char bri. Iŏk yua jô̆ păh lăp đơ̆ng rim ŭnh hnam đei dơ̆ng 100 – 120 triệu hlak jên 1 sơ năm. Pơlei lăp oei pă 2,3 ŭnh hnam dơ nuh hin.

Ƀok Pang Pế Y Nhanh - bơ ngai pơ gơ̆r pơ lei plei Phi Jút tơ roi, jang kiơ̆ tơ drong jang pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao, dôm sơ năm âu ki kon pơ lei ưh khan lăp tŭn pran tơ mơ̆t yua khoa hŏk ki thuơ̆t lơ̆m vei rong kon tơ rong hơ tŏk tơ iung mŭk drăm, mă oei plang song vă jê̆ 2.700 m2 teh, tơ gop 700 triệu hlak jên păng hloh 400 năr jang pơm trong nơ năm, man hnam hŏk hôp dăh mă dôm tơ drong jang tơ pôl nai hai; pơ jing tơ drong arih sa ‘lơ̆ng hơ iă tơ ring kon pơ lei oei, vei lăng rơ goh cham char... Têt Nhâm Dần sơ năm 2022 ‘nâu, mă đơ̆ng Covid – 19 oei đei ƀôh krê hơ mơt, Khŭl chă vei lăng kơ dih kơ pơ lei tŏk bŏk hơ drin tơ roi tơ băt, krao hơ vơn kon pơ lei chơt hơ iă pơ yan puih mak sơng Têt sơ đơ̆ng, ‘mơ ‘met:

“Sơ năm 2021, jĭ hơ buh covid-19 tơ poh lanh krê hơ mơt tơ̆ đĭ đăng rim tơ ring, Khŭl chă vei lăng kơ dih kơ pơ lei krao hơ vơn tơ roi tơ băt truh hăm kon pơ lei băt jang sa, hơ tŏk tơ iung mŭk drăm ŭnh hnam, pơ lei pơ la. Pơ yan cheh phe sơ năm 2021 âu ki, kon pơ lei lơ̆m pơ lei iŏk yua đei lơ pơ têng hăm 2,3 sơ năm hơ drol,‘noh tĕch đei kơ jă dơ̆ng kơ na tơ drong arih sa păng iŏk yua đơ̆ng kon pơ lei oei vei sơ đơ̆ng. Sơng têt sơ năm ‘nâu, Khŭl chă vei lăng kơ dih kơ pơ lei krao hơ vơn kon pơ lei sa têt hiôk tơ nŏ, ‘mơ ‘met vei sơ đơ̆ng tơ drong jang tang găn jĭ hơ buh. Sơ năm 2022 âu, Khŭl chă vei lăng kơ dih kơ pơ lei tơ tă kơ kon pơ lei hơ drin jang sa, vei lăng jơ hngơ̆m pran, vei kơ jăp păng hơ drin pơ jing tơ drong jang xăh  tơ ring tơ rang ‘nao ‘lơ̆ng rŏ.”

            Đạ Rsal jĭ xăh hơ tăih hloh kơ apŭng Đam Rông, tơ til hơ dral hăm apŭng Krông Nô dêh char Dak Nông păng apŭng Lắk kơ dêh char Dak Lak. Xăh đei 7 tŏ pơ lei, hăm 2.742 ŭnh hnam, vă jê̆ 10.000 ‘nu bơ ngai, 80% ‘noh jĭ bơ ngai M’nông, K’ho. Kiơ̆ kơ yă Siu H’Bing – Phŏ Kơ dră Anih vei lăng kon pơ lei xăh, ƀơ̆t pơ tơm lơ̆m pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao sơ năm 2011, xăh lăp đei 12/19 tơ drong hơ găt jang đei. Dôm tơ drong hơ găt kăl kơ jên tơ mơ̆t jang tih nhen: Trong nơ năm, dơ nâu mong đak, kơ chơ, hnam trưng hŏk, hnam pơ gang xăh.... tă kơ tam mă jang đang ngăl. Hơ dai hăm ‘noh, xăh đei lơ kon pơ lei kon kông oei đei lơ tơ drong joăt so choh pơ tăm thoi sơ̆ đĕch, ƀơm ưh kơ ‘lơ̆ng truh hơ tŏk tơ iung mŭk drăm, iŏk yua.

Tơ̆ hơ năp dôm long nol, Đảng bộ păng Khŭl kơ dră chĕp kơ̆l Đạ Rsal hlôi pơ jing tơ drong tơ chơ̆t, rim tơ drong jang tơ lĕch trong bơ̆ jang hơ dăh vă jang kiơ̆. Rim khŭl jang, khŭl grŭp tơ pôl hơ drin tŭn pran tơ roi tơ băt kon pơ lei tơ plih trong tơ chĕng, trong jang lơ̆m hơ tŏk tơ iung vei rong kon tơ rong, choh pơ tăm; tơ gĕch yua tôch ai rim jên tơ mơ̆t jang đơ̆ng Đảng păng teh đak; hơ tŏk tôch ai jơ hngơ̆m pran đĭ đăng kon pơ lei vang tơ gop pơ jing dôm tơ drong hơ găt.

Kŭm hăm 4.200 ti hlak jên tơ mơ̆t jang đơ̆ng jên jang, xăh hlôi hơ vơn đei vă jê̆ 500 ti hlak jên pơm man ‘lơ̆ng trong kơ 7/7 pơ lei; man hnam hŏk hôp, kơ chơ, hnam pơ gang xăh, hnam trưng hŏk... Tơ gŭm kon pơ lei pơ jing hloh 150 tơ drong jang pơm tơ lĕch, vei rong kon tơ rong. Iŏk yua jô̆ păh lăp kơ̆l bơ ngai sơ năm 2021 đei 62 triệu hlak jên 1 ‘nu 1 sơ năm, kơ sô̆ ŭnh hnam dơ nuh hin oei hơ la kơ 7%. Tơ drong tơ chơ̆t Anih jang Đảng xăh hlôi tơ lĕch ăn tơ drong hơ găt lơ̆m jăl jang 2021 – 2023, xăh gô jing tơ ring jang đang tơ ring tơ rang ‘nao ‘lơ̆ng rŏ kơ dêh char. Găh tơ drong jang vei lăng Têt Nhâm Dần 2022, xăh tŏk bŏk hơ vơn rim kon jên tơ gŭm đơ̆ng kon pơ lei chơt hơ iă pơ yan puih mak sơng Têt, mă loi ‘noh jĭ dôm ŭnh hnam dơ nuh hin, ŭnh hnam teh đak tơ gŭm.

“Vei lăng têt ăn kon pơ lei sơ năm 2022, nhôn lăng kăl tơ gŭm dôm ŭnh hnam dơ nuh hin, vă jê̆ dơ nuh hin, ŭnh hnam teh đak tơ gŭm. Dang ei xăh tŏk bŏk hơ vơn đei kon jên đơ̆ng rim bơ ngai đei jơ hngơ̆m đon ‘mêm mơ nat ‘noh anih jang mơ dro sa, kơ dih, khul jang vă răt 60 – 100 tơ pu tơ mam asong ăn dôm bơ ngai âu. Nhôn kŭm klăih song đei dôm tơ mam pha ra băl mă lăp hăm rim bơ ngai vă tơ gŭm, pơm liơ kon pơ lei đei 1 têt chơt hơ iă, tơ nŏ păng hiôk hian.”

Pơ yan puih Nhâm Dần 2022 tŏk bŏk vih tơ̆ rim tơ ring teh đak đơ̆ng achon đak dơ sĭ hơ tăih hơ tŏ truh tơ ring bri kông sơ lam teh đak. Đảng bộ, Khŭl kơ dră păng kon pơ lei Đạ Rsal tŏk bŏk ƀĕnh blai đon lui hăm dôm jơ nei iŏk đei vă yak truh 1 sơ năm ‘nao phĭ tơ nŏ, hiôk hian. Jơ hngơ̆m đon tơ goăt tơ goăl lơ̆m pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao hơ nhăk truh tơ drong arih ‘nao ăn kon pơ lei tơ ring ‘nâu, jĭ tơ drong tŏk ‘lơ̆ng vă tưk tơ iung dơ̆ng jơ hngơ̆m pran vă tơ ring kĕ tŏk đei kơ nao kung ‘nao xăh jang đang tơ ring tơ rang ‘nao ‘lơ̆ng rŏ kơ dêh char Lâm Đồng.

Tuấn Long: Chih

Thuem: Tơ blơ̆