Lơ sơnăm âu ki, tơdrong jang pơm tơlĕch hla che, cheh phe kơ ŭnh hnam ƀok K’Kras, oei tơ̆ thị trấn Lộc Thắng, apŭng Bảo Lâm (Lâm Đồng) ling lang đei tơmoi jê̆ hơtăih truh tơmang lăng, chă hơlen lăng păng hŏk pơhrăm tơdrong hlôh vao choh pơtăm. Ƀok ‘noh jĭ bơngai kon kông hloh 10 sơnăm tơ til đei rơih iŏk ‘noh jĭ kon pơlei jang sa hơgei. Gơnang đơ̆ng pơ̆n tơplih đon tơchĕng lơ̆m choh pơtăm, ƀrư̆ ƀrư̆ hơnhăk dôm kơ loăi hơdrĕch ‘nao lơ̆m pơtăm vă tơplih răh kơ loăi hơdrĕch so iŏk yua ưh kơ lơ, hơdai hăm tơmơ̆t yua ƀlep trong vei lăng, yua pơ gang vei lăng ‘long pơtăm kiơ̆ trong pơtho đơ̆ng kang ƀô̆ pơtrŭt choh jang sa, pơgar hla che păng cheh phe să vă jê̆ 4hek tar kơ ŭnh hnam ƀok ling lang bluh jing ‘lơ̆ng, hơnhăk ăn iŏk yua sơđơ̆ng kơ hrĕng triê̆u hlak jên 1 sơnăm. Tơdrong arih sa, mŭk drăm kơ ŭnh hnam ƀok ưh kơ đei pơ dơh hơtŏk tơiung.  “Đei tơdrong bơngơ̆t truh đơ̆ng Đảng păng teh đak, tơdrong tơgŭm đơ̆ng anih vei lăng choh jang sa, khŭl kơdră tơring apŭng Bảo Lâm... ăn ĭnh vang akŏm lơ tơdrong jang pơhrăm, răt phŏng kla hiơ̆… Ĭnh hlôi hơdrin tơmơ̆t jên jang pơm tơlĕch, tơmơ̆t yua khoa hŏk ki thuơ̆t lơ̆m vei lăng pơgar hla che, pơgar cheh phe kơ na ling lang hơnhăk ăn iŏk yua sơđơ̆ng ăn ŭnh hnam nhôn.”

Ưh khan lăp hơdrô̆ ƀok K’Kras mă đei lơ kon pơlei kon kông kơ dêh char Lâm Đồng hlôi hơdrin yak tŏk klăih đơ̆ng dơnuh hin, pơjing tơdrong arih sa phĭ tơnŏ, hiôk hian. Tơdăh 10 sơnăm hơdrol, vă jê̆ 100 ŭnh hnam kon pơlei kon kông K’ho oei tơ̆ thôn 4, xăh Đạ Ploa, apŭng Đạ Huoai (Lâm Đồng) đei hloh 60% dơnuh hin, ‘noh dang ei ưh pă đei ŭnh hnam hơyơ dơnuh hin păng găh lơ hlôi jing pơdrŏng păng đei ƀôh. Kiơ̆ kơ yă Ka Rom, bơngai pơgơ̆r thôn 4, xăh Đạ Ploa, iŏk yua âu ‘noh jĭ gơnang đơ̆ng Đảng păng teh đak hlôi tơgŭm hơdrol akŏm tơlĕch jang hrơ̆ch 1 ‘măng lơ tơdrong jang tơmơ̆t jên jang, tơdrong jang tơgŭm ăn kon pơlei kon kông kơ tă anih. Mă loi ‘noh jĭ dôm tơdrong jang tơmơ̆t jên jang pơm anih jang kăl, tơ jur dơnuh hin kơjăp, tơgŭm kơ jă hơdrĕch ‘long pơtăm, kon tơrong, pơtho ki thuơ̆t vei lăng…. hlôi hơtŏk iŏk yua. Gơnang đơ̆ng ‘noh, pơlei pơla hlôi đei tơdrong tơplih rơđăh, tơdrong arih sa păng jơhngơ̆m đon kơ kon pơlei hlôi tơplih ‘lơ̆ng tôch kơ lơ pơtêng hăm hơdrol sơ̆. Yă Ka Rom, tơroi: “Đei Đảng păng teh đak bơngơ̆t truh tơmơ̆t jên jang, tơgŭm hơdrĕch ‘long pơtăm, kon tơrong, pơih lơ lăm pơhrăm pơtho khoa hŏk ki thuơ̆t, trong vei lăng ‘long pơtăm păng kon pơlei tơmơ̆t yua jang kiơ̆. Đơ̆ng noh, tơdrong arih sa kon pơlei tơring ‘nâu hlôi tơplih tôch kơ lơ, đon băt vao đơ̆ng kon pơlei kŭm tơplih ‘lơ̆ng, dôm tơdrong so ưh kơ ‘lơ̆ng hlôi đei hŭt, sŭt đĭ tơdrong pơngot dơnuh hin bơ̆ih. Tơdrong hŏk pơhrăm đơ̆ng kon mon đei lăng kăl, pơlei pơla vang hơdai băl pơjing tơdrong arih sa ‘nao păng hơtŏk tơiung.”

Đơ̆ng sơnăm 2016 truh sơnăm 2020, dêh char Lâm Đồng hlôi tơmơ̆t jên jang vă jê̆ 630 ti hlak jên ăn dôm xăh, pơlei mơmat tat dêh hloh. Ƀok K’Bát, Bí thư chi bộ plei Băng Dung, xăh Đạ K’Nàng, apŭng Đam Rông tơbăt, đơ̆ng dôm jên tơmơ̆t jang âu, tơdrong arih sa kơ kon pơlei tơ̆ dôm tơring kon pơlei tơ̆ dôm tơring bơngai kon kông hlôi đei tơdrong tơplih rơđăh, ưh pă đei đon tơchĕng răp gô, pơ mơ̆ng tơdrong tơgŭm đơ̆ng Đảng păng teh đak, hơdrin kơdih hơtŏk jang sa, ưh khan lăp kơ dŭn tơ̆ rŏng đei pơngot dơnuh hin mă lơ ŭnh hnam hlôi hơdrin jang pơm pơ drơ̆ng, pơjing pơlei pơla hơtŏk tơiung. “Iŏk đơ̆ng tơlĕch jang lơ tơdrong jang tơmơ̆t jên jang đơ̆ng Đảng păng teh đak, mă loi ‘noh jĭ dôm tơdrong jang hơdăh ‘lơ̆ng kơ tơring bơ̆jang kiơ̆ lơ̆m tơring hlôi hơnhăk ăn iŏk yua ‘lơ̆ng. Kon pơlei tơring ‘nâu jang kiơ̆ ‘lơ̆ng, vang jang ming man, tơgop năr jang, plang song teh pơm trong, jang sa hơdai, hơtŏk choh jang sa. Đơ̆ng noh, um ai pơlei pơla hlôi đei tơdrong hơtŏk tơiung, tơplih tôch kơ lơ pơ têng hăm hơ drol sơ̆.”

Dêh char Lâm Đồng đei 1,3 triệu ‘nu kon pơlei, lơ̆m noh bơngai kon kông đei hloh 25%. Lơ sơnăm âu ki, gơnang đơ̆ng đei tơdrong bơngơ̆t truh tơmơ̆t jên jang đơ̆ng Đảng păng teh đak găh rim tơdrong, tơdrong arih sa kơ kon pơlei tơ̆ tơring hơtăih hơtŏ, tơring kon pơlei kon kông lơ̆m dêh char hlôi đei hơyak hơtŏk tơiung ‘nao, tôm tơdrong lơ̆m đĭ đăng dôm tơdrong jang. Lơ̆m jăl jang 2022 truh 2025, dêh char Lâm Đồng hlôi đei tơchơ̆t hơnơ̆ng tơmơ̆t jên jang vă jê̆ 1.700 ti hlak jên vă bơ̆jang kiơ̆ tơdrong jang tơm kơ teh đak hơtŏk tơiung mŭk drăm - tơpôl tơring kon kông. ‘Nâu jĭ tơdrong bơngơ̆t truh tơmơ̆t jên jang gĭt kăl đơ̆ng Đảng păng teh đak vă tơgŭm dôm tơring kon kông kơ dêh char Lâm Đồng đei dơ̆ng tơdrong ‘lơ̆ng vă ưh kơ đei pơ dơh hơtŏk tơiung.