Ƀơ̆r hơri đơ̆ng đe ngê̆ nhơ̆n quan họ tơ̆ dêh char Bắc Ninh ưh lăp tơmam joh ayŏ kăp gĭt đei UNESCO chih tơbăt đĕch, mă oei hlŏh kơ ‘nŏh dơ̆ng, sư jing tơdrong arih kơ lơ pơlei pơla so tơ̆ tơring Kinh Bắc rơbâu sơnăm ‘nâu. Kon pơlei tơ̆ plei Bắc Ninh hơnơ̆ng vei kơjăp păng pơtho ăn kon sâu boa hơri, plei pơđơ̆k lơ̆m ƀai hơri so ‘nŏh jĭ tơdrong tôch kăp gĭt vă pơjing đei kơjă ‘lơ̆ng hơiă pha kơdôm pơlei nai vă sơng tơmoi truh tơmang lăng tơ̆ âu, mât hơdai hăm ƀai hơri păng tơdrong hiôk sơđơ̆ng, cham char tôch ‘lơ̆ng rŏ tơ̆ tơring tĕh tơmăm găh Tu. Dôm kơjă kăp gĭt ‘nŏh pơjing đei pơlei pơla tôch ‘lơ̆ng vă truh arih xa, chă hơlen năng găh tơdrong pơjing tơring tơrang ‘nao.

Yoa thoi nŏh, PGS.TS Bùi Xuân Đính, jang tơ̆ Anih tơchĕng hơlen găh hơdrĕch hơdrung Việt Nam akhan, 1 tơring tơrang ‘nao athei đei tôm kơjă kăp gĭt đơ̆ng sơ̆ hai, hŏk iŏk, jang tŏk kiơ̆ trong jang lơ̆m chăl hle mă ‘lơ̆ng hai: “Inh tơchĕng mĭnh tơring tơrang ‘nao kăl đei mĭnh tơdrong arih xa tơmam drăm tôm măh păng sơđơ̆ng ‘lơ̆ng, mĭnh chăl arih đei ƀĕnh tơdrong juăt ‘lơ̆ng hơiă, mĭnh cham char arih xa rơgŏh ‘lơ̆ng, kiơ̆ đơ̆ng noh chĕp vei păng tưk tơiung đei dôm kơjă kăp gĭt đơ̆ng jŏh ayŏ kơ dŏ xoang so sơ̆, tơmât hơdai hăm dôm tơdrong ‘lơ̆ng lơ̆m chăl ‘nao dơ̆ng…”

Jơhngâm pran đơ̆ng tơpôl kŭm hăm dôm kơjă kăp gĭt đơ̆ng joh ayŏ kơ dŏ xoang ‘lơ̆ng hơiă đơ̆ng sơ̆ gô pơjing đei dôm kơjă kơjăp ‘lơ̆ng ăn dôm tơring tơrang ‘nao. Khei ‘năr tơjê̆ âu, tơdrong atŏk tơiung chă tơmang lăng tơ̆ tơring tơrang tơklep hăm pơjing tơring tơrang ‘nao hlôi hơnhăk đei lơ tơdrong đei yoa, tơgĕch iŏk tơdrong ‘lơ̆ng đơ̆ng cham char bri brăh, tơdrong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang so, tơmam kăp gĭt tơ̆ tơring, dôm anih chă tơmang lăng tơ̆ tơring tơrang jing anih truh hơlen năng tôch hơiă hăm lơ tơmoi, atŭm hăm ‘nŏh hơnhăk ba đei tơdrong yoa lơ ƀiơ̆ ăn kon pơlei jang chŭn mir, pơlei pơla jang tŏk roi ‘lơ̆ng. Jang tŏk hăm lơ trong đơ̆ng dôm tơmam choh jang xa, dôm tơdrong jŏh ayŏ kơ dŏ xoang ‘lơ̆ng tơring tơrang gô hơnhăk ba tơdrong đei yoa roi lơ ƀiơ̆ ăn kon pơlei păng jên tơmam vă pơjing tơring tơrang ‘nao.

Ƀok Lê Minh Hoan, Kơdră tơm vei lăng choh jang xa păng atŏk tơiung tơring tơrang pơma akhan: “Bơ̆n athei chih tơƀôh pơlong năng tơdrong kăp gĭt đei ƀôh hloi păng tơdrong kăp gĭt ưh đei lăng ƀôh ‘nŏh jĭ tơpôl, jĭ khul grŭp. Bơ̆n chih akŏm dôm kơjă kăp ăn mĭnh tơmam, ‘nŏh bơ̆n gô pơjing đei mĭnh tơmam ‘lơ̆ng păng tơdrong ‘nâu gô jing dôm tơmam kăp gĭt tơ̆ dôm pơlei pơla.”

Trong jang “Tơring tơrang hơbĕch hơbal, tơpôl gơ̆h hơgei, tơmam so kăp gĭt” đei Thủ tướng tĕh đak tơlĕch lơ̆m tơdrong Tơchơ̆t kơsô̆ 26/NQ-CP ‘năr 27/2/2023 găh tơdrong vă jang đơ̆ng Khul kơdră tĕh đak bơ̆ jang kiơ̆ tơdrong tơchơ̆t kơsô̆ 19-NQ/TW đơ̆ng Khul kơdră chĕp kơ̆l TW Đảng jăl XIII găh choh jang xa, kon pơlei jang chŭn mir, tơring tơrang truh sơnăm 2030, trong vă jang truh sơnăm 2045. Kiơ̆ ƀok Trần Nhật Lam, Phŏ Kơdră Anih pơgơ̆r jang pơjing tơring tơrang ‘nao kơ Trung ương (Anih tơm vei lăng choh jang xa păng atŏk tơiung tơring tơrang), tơdrong chă rơih trong jang âu vă bơ̆ jang lơ̆m tơdrong pơjing tơring tơrang ‘nao hrei ‘nâu vă tưk tơiung dôm kơjăp kăp gĭt đơ̆ng tơring tơrang, lơ̆m noh kon pơlei tưk tơiung đei jơhngâm pran, đei đon tơrĕk truh kơ tơpôl. Tơdrong pơjing trong jang âu athei bơ̆ jang mă hrĕnh vă pơjing tơring tơrang ‘nao gơ̆h kơjăp ‘lơ̆ng, đei yoa tơ̆ yăn âu.

“‘Nŏh jĭ trong jang pôk pơ ư dôm kơjă kăp gĭt đơ̆ng jŏh ayŏ kơ dŏ xoang so sơ̆ kơ kon pơlei tơ̆ tơring păng hơtŏk kơjă kăp gĭt kơtă tơ̆ tơring vă tưk tơiung ming păng pơm pơ ‘lơ̆ng dôm kơjă kăp gĭt đơ̆ng tơpôl, tơƀôh hơdăh tơdrong joh ayŏ kơ dŏ xoang ‘lơ̆ng hơiă đơ̆ng sơ̆ tơ̆ tơring. Bơ̆n jang tưk tơiung đei dôm kơjă kăp gĭt tơ̆ tơring tơrang vă pơm ăn dôm tơdrong jang pơjing tơring tơrang ‘nao roi đunh roi kơjăp ‘lơ̆ng păng roi đei yoa tơ̆ yăn âu."

Chĕp vei păng tưk tơiung kơjă kăp gĭt đơ̆ng tơmam jŏh ayŏ kơ dŏ xoang so sơ̆ tơklep hăm tơdrong jang pơjing tơring tơrang ‘nao đei năng jĭ đon pơhnŏng vă jang hai, jĭ tơdrong jang tôch gĭt kăl hai yoa jŏh ayŏ kơ dŏ xoang jĭ tơmam tơm tơƀôh ăn jơhngâm đon tơpôl, jĭ jơhngâm pran đei kơtă vă pơm ‘lơ̆ng ăn tơdrong jang tôm tơdrong. Truh dang ei, ƀât mă dôm tơring đei dôm tơmam jŏh ayŏ ‘nŏh oei pơjing tơring tơrang ‘nao, dôm tơring athei iŏk yoa mă ‘lơ̆ng dôm tơmam kăp gĭt ‘nŏh, năng sư jĭ 1 tơmam gĭt kăl hlŏh, pơm jơhngâm pran vă jang atŏk tơiung tơring tơrang ‘nao.