Ông Bàn Xuân Đức, người Dao Tiền ở bản Suối Khem, xã Phiêng Luông, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La cho biết: Năm nay, dịch giã đã qua, gia đình ông và bà con trong bản đều phấn khởi vì sản xuất chăn nuôi ổn định, có nguồn thu nhập. Đón Tết năm nay gia đình ông đã sớm chuẩn bị nuôi lợn, gà, củi nứa, lá gói và dây buộc bánh trưng, bánh nếp. Gia đình ông bắt đầu ăn Tết từ ngày 25 tháng Chạp, sau đó, anh em trong họ thay phiên nhau ăn Tết mỗi nhà một ngày để không nhà nào bị trùng nhau. Đến tối ngày 28 Tết gia đình ngâm loại gạo nếp ngon qua đêm để sáng ngày hôm sau bắt đầu gói bánh trưng ông và bánh nếp nhân đỗ (zùa tzuống) và luộc chín, chuẩn bị xong mọi thứ cần thiết để đón năm mới.

Sáng 30 Tết, các gia đình người Dao Tiền trong bản sẽ mổ lợn, dọn dẹp nhà cửa, làm mâm cơm cúng tất niên. Tối 30 Tết, các thành viên trong các gia đình quây quần quanh bếp lửa, kể cho nhau nghe những công việc đã làm được trong năm cũ và cùng nhau hy vọng sang năm mới lao động sản xuất, chăn nuôi sẽ gặt hái được nhiều thành công. Đến thời khắc giao thừa, bà con thường để 3 cái bánh, 4 chén rượu, 1 chai rượu, ngoài ra nếu gia đình nào có thịt thú rừng cũng mang bày trên bàn thờ tổ tiên. Sau khi thắp hương, gia chủ bắt đầu lời khấn với nội dung mời ông bà, tổ tiên và những người đã khuất về ăn Tết, cầu xin sức khỏe, may mắn và sự bình an cho tất cả mọi người, xin cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, trâu bò, lợn gà khỏe mạnh...

Sáng ngày mồng một Tết, các gia đình đồng bào Dao Tiền ở Mộc Châu đều chuẩn bị 1 bữa cơm tươm tất để làm lễ cúng đầu năm mới và đón khách xông nhà. Người được mời xông nhà phải là nam giới, có tuổi hợp với gia chủ. Tại mâm cơm gia chủ và khách cùng nâng ly rượu để cầu chúc những điều tốt lành trong năm mới. Bà con dành thời gian để đi thăm hỏi, chúc Tết mọi gia đình trong dòng họ và những nhà thân cận.

Ngày mồng 2 Tết, các gia đình sẽ chuẩn bị lễ vật gồm thịt, bánh, rượu bầu và giấy gió tập trung tại nhà ông Mo (thầy cúng) để góp lễ cúng bản. Sau khi đã tụ họp đông đủ, bà con đến một cái Miếu trong bản để làm lễ. Tại đây, ông Mo tiến hành làm lễ cúng với nội dung cảm tạ thần linh trong năm qua đã che trở cho dân bản được bình an, mạnh khoẻ, bảo vệ mùa màng khỏi thú rừng phá hoại... Năm mới tiếp tục che trở cho bà con, xin cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Đây là nét văn hoá gắn kết cộng đồng người Dao Tiền nơi đây.

“Mồng 2 Tết năm nào người Dao Tiền ở đây cũng góp rượu thịt để làm lễ cúng bản để báo cáo với thần linh về những công việc của dân làng trong một năm qua, mong muốn thần linh tiếp tục che trở, phù hộ cho dân làng sang năm mới nhiều điều may mắn, bình an”. - Ông Bàn Xuân Đức cho biết thêm.

Sau khi làm lễ xong, các gia đình sẽ cử một người đại diện để cầu chúc cho mọi thành viên sang năm mới mọi điều tốt lành, con cháu mạnh khoẻ, làm ăn tấn tới. Sau đó, bà con về lại nhà ông Mo tụ họp bên những mẫm cỗ là những lễ vật mang đến. Mọi người chúc tụng nhau năm mới với những điều tốt đẹp nhất. Người lớn tuổi cùng nhau ôn lại truyền thống, nhắc con cháu gìn giữ những phong tục, bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Lớp thanh niên thì chia thành tốp để ca hát, nhảy múa, chơi các trò chơi dân gian... Ngoài ra, nếu gia đình nào có ông bà bên ngoại đã khuất, thường thì ngày mồng 4 Tết sẽ làm thêm mâm cỗ để mời ông bà về ăn năm mới cùng gia đình. Bà Bàn Thị Xuân, ở bản Suối Khem, xã Phiêng Luông, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La cho biết: Dù đã có tuổi, nhưng năm nào bà cũng mong chờ Tết đến xuân về, đây là dịp để bà và bà con diện lên mình trang phục đẹp nhất của người Dao Tiền cùng vui xuân với anh em, bản làng.

“Ngày Tết, bà mặc những bộ váy áo thật đẹp để đi chơi cùng bạn bè, hàng xóm, ngồi với nhau hát “páo dung”, thêu thùa và kể những câu chuyện của năm cũ. Hy vọng năm mới ai cũng có sức khoẻ dồi dào, nhiều điều may mắn, làm ăn tấn tới để cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc”. - Bà Bàn Thị Xuân cho biết thêm.

Ngày mồng 6 Tết bà con Dao Tiền ở Mộc Châu-Sơn La sẽ tổ chức ra đồng khai xuân, với hy vọng một năm mới thêm đủ đầy, no ấm./.