Tổ tiên của người Thái Đen từ xa xưa đều tin vào ông Then. Họ quan niệm ông Then là nhân vật có quyền tối cao làm được tất cả mọi việc. Trong đó, có sự sống của vạn vật.

Trong dân gian, bà con người Thái Đen ở Lang Chánh, Thanh Hóa hiện vẫn còn lưu truyền về câu chuyện ra đời lễ hội Chá mùn của mình.

Xưa kia ở bản làng Mường Lúm đất đai cằn cổi, hạn hán kéo dài, người dân đói khổ, vất vả, ma quỷ quấy phá, thường xuyên bị dịch bệnh, ốm đau triền miên, không có thuốc để chữa bệnh.

Để cứu giúp dân làng, đồng bào dân tộc Thái đã cử người lên Mường Trời cầu cứu Pó Then. Lời kêu cứu của người Mường Lúm đã làm Pó Then động lòng thương xót và ra lệnh mở cổng trời cho quân lính, thần y xuống trần gian diệt trừ tà ma, chữa bệnh cứu giúp dân làng, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, lúa đầy bồ, khoai sắn đầy sân, bản làng yên ấm.

Và cứ vào tháng 9 tháng 10 hàng năm đồng bào dân tộc Thái ở Mường Lúm, xã Yên Thắng, huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa sẽ tổ chức Lễ hội Chá Mùn.

Vừa qua, bà con người Thái Đen ở Lang Chánh, Thanh Hóa đã tái hiện sinh động trích đoạn Lễ hội Chá Mùn tại Làng Văn hóa.