Du lịch xanh là loại hình Du lịch hoạt động theo phương thức giảm thiểu tác động đến môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học, sử dụng năng lượng tái tạo và phát huy các di sản thiên nhiên, cũng như những giá trị truyền thống của từng dân tộc. Đây được coi là hướng đi phù hợp trong bối cảnh hiện nay. Thời gian gần đây, tỉnh Hà Giang- cực Bắc của Tổ quốc đã chọn hướng đi này làm cơ sở thúc đẩy phát triển du lịch của địa phương.

Các chuyên gia nghiên cứu về du lịch cho rằng: Hà Giang có nhiều tiềm năng, lợi thế để xây dựng, định vị thương hiệu du lịch mang giá trị đặc trưng riêng biệt, độc đáo, thể hiện trên nhiều phương diện. Trong đó, tỉnh Hà Giang tập trung vào 5 loại hình chính gồm: du lịch văn hóa, du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, du lịch thể thao - mạo hiểm, du lịch thương mại, biên giới. Các sản phẩm du lịch của Hà Giang được khai thác quanh năm, khắc phục hoàn toàn tính mùa vụ, trải đều với ba không gian Đông Bắc, Tây Nam và khu trung tâm. Sản phẩm chủ đạo xuyên suốt 12 tháng trong năm là những giá trị văn hóa bản địa của 19 dân tộc, gắn với mô hình các làng văn hoá du lịch; cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và các giá trị địa chất địa mạo.

Làng văn hóa du lịch cộng đồng thôn Tha – thuộc xã Phương Độ, thành phố Hà Giang thanh bình, yên ả với những nếp nhà sàn mộc mạc, thấp thoáng bên những ruộng lúa, những đồi cọ xanh tốt. Người dân trong thôn sinh sống xen kẽ giữa đồng ruộng, đồi núi, ao hồ tạo thành một quần thể dân cư đầm ấm vui vẻ.

Ngoài phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp, thôn Tha còn hấp dẫn du khách bởi nét văn hóa truyền thống độc đáo được bà con nơi đây gìn giữ gần như nguyên vẹn. Nổi bật là những nếp nhà sàn xinh xắn, vẫn giữ nguyên được kiến trúc truyền thống. Hơn 100 nếp nhà sàn ở thôn Tha đều chứa đựng những giá trị văn hóa riêng, với kiến trúc 100% bằng gỗ và lợp mái lá cọ. Theo ông Đặng Thế Phong, Bí thư Đảng ủy xã Phương Độ, bà con làm du lịch cộng đồng ở thôn Tha được đi thăm quan học tập các mô hình ở bản Lát- Hòa Bình, Sa Pa, được địa phương hỗ trợ 60 triệu mua chăn ga gối đệm, 10 triệu đồng làm mái lá, di dời chuồng trại hợp vệ sinh, nên các gia đình phấn khởi, có động lực đầu tư thêm để làm du lịch.

Bà Nguyễn Thị Huyết, chủ homestay Huyết Cậy, thôn Tha, xã Phương Độ cho biết, từ đầu năm đến giờ, gia đình chỉ có 4 ngày không có khách. Ban đầu bà vay Ngân hàng 60 triệu đồng khởi nghiệp làm du lịch cộng đồng, rồi sắm dần các nội thất, nuôi cá bỗng, thả đàn lợn, đàn gà… Du khách đến lại yêu thích vẻ mộc mạc của phong cảnh, thực phẩm đồng quê, nếp sống đơn sơ của gia chủ.

Nằm trong sản phẩm du lịch “Wow - Hà Giang”, huyện Quang Bình nổi tiếng là vùng đất trù phú với những vườn cam ngọt ngào và hệ thống sinh thái, sông, suối, hang động hùng vĩ, nên thơ. Cùng với đó là những nét văn hóa truyền thống được đồng bào các dân tộc giữ gìn và bảo tồn nguyên vẹn. Với tinh thần mỗi người dân là một đại sứ du lịch, hoạt động tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá về du lịch được huyện Quang Bình triển khai đồng bộ trên các phương tiện thông tin đại chúng và qua các trang mạng xã hội zalo, facebook, youtube, tiktok. Người dân đã hiểu được tầm quan trọng trong việc phát triển du lịch gắn với phát triển kinh tế, bảo tồn giữ gìn giá trị văn hoá truyền thống, bảo vệ tài nguyên du lịch. Nhiều gia đình đã chủ động cải tạo nhà ở, trồng hoa Tường vi, cây xanh, làm cho đường làng, ngõ xóm, khu dân cư sáng, xanh, sạch, đẹp. Qua đó, lượng khách trong và ngoài nước đến với huyện ngày càng tăng, du lịch khởi sắc, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân.

Ông Tăng Trung In, Phó Chủ tịch UBND huyện Quang Bình cho biết: "Đối với tiêu chí xanh và bền vững dựa trên điều kiện tự nhiên, bản sắc dân tộc, giữ gìn phát huy truyền thống, chúng tôi dựa trên tiêu chí sẵn có, lựa chọn những nội dung theo định hướng của tỉnh. Huyện đã tập huấn cho bà con nhân dân cách làm du lịch, giữ gìn phát huy bản sắc truyền thống, lời ca tiếng hát điệu múa, không phá vỡ cảnh quan hiện trạng, chúng tôi cũng quy hoạch vị trí vùng sản xuất nông nghiệp, sắp xếp phù hợp, xây dựng cơ sở hạ tầng, làm sao phục vụ dân sinh, giữ gìn bản sắc văn hóa nguyên gốc, loại bỏ hủ tục".

Xác định phát triển du lịch xanh và bền vững là một chiến lược quan trọng, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, xây dựng được các điểm đến thân thiện môi trường, gần gũi thiên nhiên, các sản phẩm du lịch mang văn hóa bản địa, trong 2 ngày 30 và 31/10 vừa qua, tổ chức HELVETAS Việt Nam và Dự án Du lịch Thụy Sỹ vì sự phát triển bền vững tại Việt Nam đã phối hợp với Sở VHTT&DL tỉnh Hà Giang khảo sát mô hình phát triển du lịch xanh trên địa bàn tỉnh.

Trong 2 ngày, đoàn các nhà quản lý, các chuyên gia du lịch cùng một số đơn vị lữ hành đã khảo sát một số mô hình Làng Văn hóa Du lịch cộng đồng ở thôn Khun, xã Bằng Lang (Quang Bình); thôn Lùng Hẩu (xã Thái An, huyện Quản Bạ), thôn Tha và thôn Hạ Thành (xã Phương Độ, thành phố Hà Giang).

Tại các điểm khảo sát, đoàn đã thu thập thông tin về tài nguyên du lịch nổi bật, chính sách, hướng phát triển du lịch, các nguồn lực có khả năng huy động để phát triển du lịch trong tương lai, những khó khăn bất cập cần giải quyết để phát triển du lịch bền vững, nhu cầu, kỳ vọng và sự sẵn sàng của các bên liên quan trong phát triển du lịch:

Qua khảo sát, các bên liên quan sẽ hỗ trợ du lịch Hà Giang phát triển du lịch xanh, bền vững, thông qua các hoạt động cụ thể, như hỗ trợ triển khai các hoạt động về du lịch, hỗ trợ xây dựng các mô hình và quản lý điểm đến du lịch cộng đồng, hỗ trợ các sáng kiến trong phát triển du lịch bền vững, Từ đó, đưa tỉnh Hà Giang trở thành một trong những điểm du lịch xanh tiêu biểu của Việt Nam cũng như trong khu vực.

Cùng với đó, các tổ chức, các chuyên gia, doanh nghiệp, đơn vị lữ hành sẽ tiếp tục quan tâm đồng hành, hợp tác, thúc đẩy phát triển, xây dựng thương hiệu “Hà Giang- điểm đến du lịch xanh”. Việc phát triển các mô hình du lịch xanh sẽ tác động tích cực đến môi trường, đồng thời tăng cường ý thức trách nhiệm của du khách về bảo vệ môi trường và duy trì tính bền vững của điểm đến. Đây sẽ là bước đi quan trọng trong việc thúc đẩy du lịch xanh tại Hà Giang. Ông Lê Quang Biểu- Phó Giám đốc Sở Du lịch Đồng Tháp đánh giá: "Lần này là lần thứ 2 tôi đến với du lịch Hà Giang, chuyến đi này qua 2 ngày khảo sát, tôi thấy nhiều điều thú vị, cái chung nhất là Hà Giang có tài nguyên du lịch rất lớn, văn hóa bản địa ở thôn bản người dân có văn hóa từ lâu đời, người dân còn giữ được rất nhiều giá trị văn hóa của dân tộc Mông, văn hóa trong sinh hoạt văn nghệ, ăn uống, nghỉ dưỡng, nếu phát triển văn hóa dân tộc thì sẽ rất tốt. Như ở Đồng Tháp chúng tôi phát triển du lịch xanh ở vùng đồng bằng, còn vùng cao du lịch xanh thì thông qua ẩm thực, nơi ngủ nghỉ, đó là thế mạnh, nhiều người sẽ còn đến trải nghiệm du lịch xanh này".

Sau 2 ngày khảo sát, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hà Giang đã tổ chức “Diễn đàn du lịch xanh Hà Giang 2024”, chủ đề “Du lịch xanh hướng đến phát triển cộng đồng bền vững” với sự hỗ trợ kỹ thuật của Helvetas Vietnam và Trung tâm Phát triển Kinh tế Nông thôn, Tổng cục Kinh tế Liên bang Thụy Sỹ (SECO). Kể từ năm 2023, Thụy Sỹ hỗ trợ tỉnh Hà Giang xây dựng quy chế quản lý du lịch cộng đồng gắn với định hướng xanh và bền vững cũng như phát triển điểm đến và sản phẩm bền vững. Nhờ đó, Hà Giang có thể đảm bảo cân bằng giữa tăng trưởng và phát triển du lịch bền vững, và tiếp tục khẳng định hình ảnh là điểm đến mới nổi hàng đầu châu Á.

Các đại biểu trong nước và quốc tế đã chia sẻ ý kiến và cùng thảo luận để hỗ trợ tỉnh Hà Giang phát huy thế mạnh về tài nguyên du lịch và phát triển theo hướng bền vững. Theo đó, Hà Giang có nhiều điểm mạnh để khai thác du lịch: tài nguyên thiên nhiên và bản sắc văn hóa. Hà Giang đang quảng bá du lịch rất tốt và cần định hướng các công ty du lịch tập trung vào các thị trường phù hợp với sản phẩm. Theo TS. Phạm Hương Trang, giảng viên về quản trị du lịch trường Kinh doanh Đại học RMIT Việt Nam thì hiện nay Hà Giang đã trở thành một điểm đến du lịch hấp dẫn đối với khách du lịch trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, trong thời gian tới, tỉnh cần tập trung vào việc xây dựng thương hiệu Hà Giang là một điểm đến du lịch xanh và bền vững.

Theo ông Lại Quốc Tĩnh, Chủ tịch Hiệp hội du lịch tỉnh Hà Giang, tỉnh cũng nên xây dựng và áp dụng các tiêu chí bền vững được quốc tế công nhận, có điều chỉnh đề phù hợp với tình hình thực tế. Bộ tiêu chí du lịch bền vững giúp Hà Giang tăng độ nhận diện, định vị và quảng bá thương hiệu du lịch bền vững:  "Trước nhất, ở mỗi thôn bản làm du lịch của Hà Giang, nhất là du lịch cộng đồng, chúng ta cần xây dựng bộ hương ước để chúng ta vận hành làm du lịch cộng đồng 1 cách chuẩn nhất, để làm sao vừa phát triển du lịch, vừa bảo tồn văn hóa, vừa giữ gìn môi trường. Bộ hương ước đó chính là tiêu chí thu nhỏ, để mỗi làng du lịch, hay cấp xã cấp huyện quản lý theo chuẩn nhất định, và giữ gìn cốt lõi của du lịch xanh cho thế hệ hôm nay và mai sau"- Ông Tĩnh nhấn mạnh.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Hà Giang có 35 làng văn hóa du lịch cộng đồng tiêu biểu, trong đó có 16 làng du lịch cộng đồng theo Đề án “Bảo tồn các làng văn hóa truyền thống và nâng cao chất lượng dịch vụ các làng VHDLCĐ” giai đoạn 2020 - 2025 phục vụ du khách hiệu quả. Đề án hỗ trợ bảo tồn kiến trúc nhà ở truyền thống; hỗ trợ các đội văn nghệ dân gian; hỗ trợ công tác sưu tầm các làn điệu dân ca, dân vũ, nhạc cụ, lễ hội truyền thống; hỗ trợ sản xuất sản phẩm thủ công truyền thống phục vụ du lịch... Do vậy, cơ quan quản lý cần đưa ra các chính sách để khuyến khích doanh nghiệp, cộng đồng, và người dân phát triển du lịch bền vững. Chính quyền địa phương đồng hành cùng doanh nghiệp và người dân, chung tay xây dựng nội quy quản lý làng du lịch cộng đồng. Cần mở lớp tập huấn, đào tạo nhằm nâng cao nhận thức người dân về du lịch bền vững, hướng dẫn họ tiếp cận các nền tảng số để thực hiện tiếp thị và kinh doanh sản phẩm.

Dấu ấn lớn của du lịch Hà Giang trong năm qua là tỉnh nhiều lần liên tiếp nằm trong danh sách những điểm đến lý tưởng được các tạp chí du lịch uy tín trên thế giới bình chọn. Tờ New York Times xếp Hà Giang vào Top 25/52 điểm đến hấp dẫn nhất thế giới năm 2023.

Với nỗ lực tìm kiếm giải pháp vượt qua khó khăn của cấp ủy, chính quyền các cấp và sự ủng hộ của người dân địa phương, ngành “công nghiệp không khói” của Hà Giang tiếp tục bứt phá trong thời gian tới. Năm nay, ngành Du lịch tỉnh đề ra mục tiêu đón 3,2 triệu lượt khách.

Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ, Hà Giang đặt quyết tâm lớn trong quản lý, xây dựng sản phẩm, quảng bá, xúc tiến, hỗ trợ các doanh nghiệp du lịch tháo gỡ khó khăn để cùng thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững cho toàn ngành. Địa phương chú trọng đổi mới hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch, thương mại thông qua ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số; đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức về bảo tồn di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch; bảo vệ hình ảnh, môi trường, cảnh quan thiên nhiên; không ngừng nâng cao uy tín, thương hiệu và sức thu hút của du lịch Hà Giang. Tỉnh triển khai chính sách hỗ trợ phát triển du lịch; thực hiện hiệu quả Đề án đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực du lịch…Ông Trần Đức Qúy- Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang cho biết: "Mục tiêu của Hà Giang về du lịch là phát triển bền vững, muốn bền vững thì du lịch phải xanh, phải gắn với văn hóa, giữ được cảnh quan sinh thái, làm thế nào khách đến Hà Giang ở lâu hơn, cuối cùng là phải làm đúng quy hoạch, văn hóa ứng xử ở nhà hàng khách sạn, điểm dừng chân, để khách ấn tượng hơn và đời sống người dân ở các khu vực phát triển du lịch phải được nâng lên. Hà Giang có 19 đồng bào DTTS sinh sống, văn hóa của đồng bào ngay từ cái mái nhà phải gắn với kiến trúc đặc trưng, quan trọng nữa là làm những khu du lịch mới phải được duyệt quy hoạch kỹ và đúng với mục tiêu đề án làm ra. Không được phá vỡ cảnh quan, làm thế nào càng nguyên sơ càng tốt, vệ sinh môi trường, văn hóa giao tiếp, giá cả…đều phải đồng bộ, không thể làm ào ạt được".