Nhà ông Tương ở bản Đoòng, xã Tân Trạch, huyện Bố Trạch, là vùng lõi Vườn quốc gia Phong Nha- Kẻ Bàng nên không có điện lưới. Năm 2016, gia đình ông được lắp một trạm điện năng lượng mặt trời trong sân nhà gồm hai tấm pin, một tủ ắc quy và một số thiết bị. Một đường dây đấu nối kéo vào nhà để thắp sáng 3 bóng đèn.

Nhưng hiện nay, hệ thống điện mặt trời này đã hư hỏng. Nhìn cụm pin năng lượng mặt trời trước nhà còn kiên cố nhưng không thể phát điện, ông Tương buồn bã vì trở lại tình cảnh không có điện thắp sáng như xưa.

Một hộ dân ở bản Đoòng được lắp đặt trạm điện mặt trời trước sân nhưng hư hỏng sau hơn một năm sử dụng.

Tương tự, cụm pin mặt trời tại các bản làng xã Thượng Trạch, huyện Bố Trạch cũng không phát huy được hiệu quả, nhiều trạm đã hư hỏng. Tại Điểm trường bản 61, xã Thượng Trạch, điện mặt trời chỉ sử dụng được 6 tháng có nắng. Ban đêm các cô ở lại trường phải thắp đèn dầu.

Cô giáo Đinh Thị Quyên, Điểm trường bản 61 cho biết, đầu năm nay tôi chuyển về điểm trường mới này. Điều kiện nước sinh hoạt thì có đủ nhưng điện thì không có. Điểm trường đang gặp khó khăn về điện, chỉ dùng bóng tích điện và bóng năng lượng mặt trời, nhưng mùa mưa hoàn toàn không có điện.

Có hệ thống điện năng lượng mặt trời nhưng học sinh vẫn học tập trong điều kiện lớp học thiếu ánh sáng.

Ở xã Thượng Trạch, huyện Bố Trạch có 18 bản đều được lắp đặt hệ thống điện năng lượng mặt trời. Hiện nay, một số trạm pin năng lượng và trạm phát điện chập chờn. Các tấm pin phủ bụi, rêu mốc, bên dưới, tủ đựng bình ắc quy bị cỏ dại, cây cối phủ lấp.

Ông Trương Tấn Hưng, Bí thư Đảng ủy xã Thượng Trạch, huyện Bố Trạch cho biết, thiết bị tại các cụm phát điện còn nguyên vẹn với các tấm pin, bình ắc quy, tủ kỹ thuật, dây dẫn vào nhà dân, bảng điện.... Nhưng sau một năm rưỡi hoạt động, các trạm điện mặt trời vẫn chưa phát huy hiệu quả.

Dự án cấp điện năng lượng mặt trời các xã vùng xa chưa có điện lưới được lắp đặt tại 9 xã của 4 huyện gồm Lệ Thủy, Quảng Ninh, Bố Trạch, Minh Hóa, với gần 1.300 hộ dân, 78 cơ quan, dịch vụ công. Dự án triển khai từ tháng 7/2015, tổng vốn 13,7 triệu đô la Mỹ, trong đó 12 triệu đô la là vốn vay của chính phủ Hàn Quốc, 1,7 triệu đô la là phần đối ứng của Việt Nam.

Khu vực hưởng thụ dự án năng lượng mặt trời có khí hậu ẩm ướt, số tháng nắng ít, thường xuyên lũ lụt. Ngoài ra, người dân sử dụng quá công suất, bảo quản không tốt, tổ quản lý trạm điện không có chuyên môn khiến các điểm phát điện nhanh hư hỏng.

Ông Nguyễn Việt Hà, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Quảng Bình, kiêm Giám đốc Ban quản lý dự án cấp điện bằng năng lượng mặt trời thừa nhận, có nhiều trạm điện mặt trời hư hỏng, không thể phát điện. Tỉnh đã giao Trung tâm Khuyến công và Xúc tiến thương mại thuộc Sở Công Thương thống kê các điểm hư hỏng, có phương án khắc phục, thay thế bằng các linh kiện dự phòng. Trước mắt, Trung tâm này phải quyết toán xong sau đó khảo sát, lên phương án thay thế, sửa chữa và chờ UBND tỉnh Quảng Bình phê duyệt mới có thể phân bổ thiết bị dự phòng về địa phương.

Trong thời gian chờ quyết toán và xây dựng phương án, các trạm điện năng lượng mặt trời hư hỏng đành phải bỏ hoang. Sắp tới, có một dự án kéo điện lưới quốc gia lên 5 bản trung tâm của 2 xã Tân Trạch, Thượng Trạch, tổng kinh phí 110 tỷ đồng. Câu hỏi đặt ra, công trình điện mặt trời ở Tân Trạch, Thượng Trạch đang hỏng hóc lại kéo điện lưới quốc gia về, dự án chồng dự án có gây lãng phí?

Thanh Hiếu/VOV miền Trung